اشراف، اندیشکده آمریکایی « بنیاد دفاع از دموکراسی « و موسسه « اقتصاد جهانی روبینی» در گزارشی مشترک به قلم « مارک دوبوویتز» مدیر اجرایی « بنیاد دفاع از دموکراسی « و « پل دومیان» مدیر اجرایی « موسسه اقتصاد جهانی روبینی» و کمک « جنی اچ سی» ، « یان وات» و « راشل زیمبا» در موسسه مذکور به بررسی تأثیر رفع تحریم ها بر اقتصادی ایران پرداختند. به گزارش پایگاه خبری تحلیلی « پارس» ، این تحلیل بخشی از ارزیابی تأثیر رفع تحریم ها بر اقتصاد ایران در قالب مجموعه « پروژه تحریم های ایران» در موسسه دفاع از دموکراسی ها است.
تضعیف موقعیت غرب در مذاکرات
با ازسرگیری مذاکرات در وین و تلاش جهت حصول توافق هسته ای با ایران، شاخص کیفی تازه ای توسط « موسسه اقتصاد جهانی روبینی» با همکاری « بنیاد دفاع از دموکراسی ها» منتشر شده است که نشان می دهد غرب ممکن است از پیش و با تغییر فضای تحریم ها و با تزریق حیاتی دوباره به اقتصاد ایران، موقعیت خود را در مذاکرات تضعیف کرده باشد. این شاخص نشان می دهد که رفع تحریم ها از اواسط سال ۲۰۱۳ میلادی، انتخاب « حسن روحانی» به عنوان ریس جمهور ایران در ژوئن سال ۲۰۱۳، خوش بینی ناشی از مذاکرات نوامبر ۲۰۱۳ در ژنو بین گروه ۱+۵ و دستیابی ایران به ۷ میلیارد دلار نقدینگی در اثر رفع تحریم ها به عنوان بخشی از برنامه اقدام مشترک در ژانویه ۲۰۱۴ می تواند در داخل ایران و در سطح بین المللی احساساتی مثبت خلق کند. به نظر می رسد این احساسات تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی ملایم ایران داشته باشد.
تأثیر رفع تحریم ها بر تغییر احساسات بین المللی
این شاخص کمّی جهت و میزان تغییرات احساسات بین المللی را ارزیابی می کند. داده ها نشان دهنده پیوند میان تغییرات احساسات و ارزش ریال ایران (بازار سیاه) و رشد تولید ناخالص ملی ایران (در کل و در رابطه با تولیدات غیرنفتی) است. رابطه بین نرخ ارز (شکل ۱) نیز ظاهراً با میزان احساسات همسو است، در حالی که به نظر می رسد نقاط عطف احساسات در واقع منجر به خلق نقاط عطفی در رشد تولید ناخالص ملی (شکل ۲) می شود.
تحلیل احساسات با استفاده از نرم افزار
احساسات با استفاده از نرم افزار اختصاصی پردازش زبان طبیعی موسوم به « تحلیل گر اخبار ریون پک» دنبال شد. این نرم افزار مقدار احساسات آنی، ارتباط، و تازگی مربوط به هر متن خبری را که در سطح جهان در بیش از ۲۲ هزار سایت رسانه اجتماعی و سنتی منتشرشده بود، مشخص کرد. الگوریتم ریون پک، بر اساس احساسات مثبت یا منفی مقادیری را برای هر خبر مرتبط اختصاص داد. سپس ما از روندهای دومرحله ای برای گنجاندن این داده ها در شاخص احساسات ایران استفاده کردیم. در ابتدا ما تنها مطالبی را استخراج کردیم که مربوط به تحریم های ایران بود. ما سپس جهت اجتناب از بروز مشکل، نسبت مربوط به ۹۰ روز منتهی به اخبار مثبت و منفی را به دست آوردیم. اگر تعداد اخبار مثبت و منفی برابر بود، شاخص صفر می شد. اگر اخبار منفی بیش از اخبار مثبت بود، شاخص منفی و میزان برتری موارد منفی بر موارد مثبت نشان دهنده بزرگی شاخص منفی بود.
نفس عمیق ایران
در پی عدم تصویب تحریم جدید (از اواسط سال ۲۰۱۳) ، خوش بینی حاصل از انتخاب « حسن روحانی» (ژوئن ۲۰۱۳) ، اعلام توافق برنامه اقدام مشترک (نوامبر ۲۰۱۳) ، اعلام توافق اجرای برنامه اقدام مشترک (ژانویه ۲۰۱۴) و سپس رفع مستقیم تحریم ها، شاخص مذکور تغییری در تصویر ایران در سطح جهانی و شاید مهم تر از آن در داخل ایران نشان می داد که ارزش ریال این کشور افزایش یافته و باعث شده مردم به حفظ دارایی های فردی به جای انباشت دلار یا تشدید حباب در بازار دارایی داخلی اطمینان بیشتری داشته باشند. این وضعیت، در مقابل، فضای تنفسی برای دولت ایران جهت تقویت بنیادهای اقتصادی خود با استحکام بخشیدن به سیاست های پولی و مالی جهت کاهش تورم فراهم کرد.
رشد اقتصاد ایران در پی رفع تحریم ها
شاخص احساسات با نگاهی به آینده نشان می دهد که ایران در صورت رفع تحریم ها به صورت پیوسته شاهد رشد ملایم، به موازات اخبار مثبت در مورد شرایط اقتصادی خواهد بود. این شاخص هم چنین نشان می دهد افزایش احساسات نسبت به ایران در نتیجه تغییر تحریم ها می تواند به صورت غیرمستقیم ارزش کلی رفع تحریم ها برای اقتصاد ایران را تا حدی بسیار بیشتر از رفع مستقیم تحریم ها بر اساس برنامه اقدام مشترک افزایش دهد.
به عبارت دیگر، دستیابی ایران به ۷ میلیارد دلار از دارایی هایش پس از رفع تحریم ها علیه تهران به عنوان بخشی از برنامه اقدام مشترک عامل تأثیرات روانی بر بازارها، مصرف کنندگان، کسب وکارها و سرمایه گذاران نیست. تأثیر روانی تحریم ها همیشه به اندازه تأثیر حقوقی آن ها بوده است. هدف تحریم ها انتقال مفهوم ریسک بالا و فزاینده است، در حالی که شبکه رو به گسترش تحریم ها به صورتی مؤثر سرمایه گذاران خارجی را از سرمایه گذاری یا تجارت با ایران ترسانده است.
مدیریت ضعیف اقتصادی تأثیر تحریم ها را تشدید کرد
تصمیم کاخ سفید مبنی بر عدم تجدید تحریم ها علیه تهران، از جمله با مسدود کردن تصویب قانون تحریم های جدید، منجر به این رشد کند و ثبات اقتصادی در ایران شده است. در واقع ایران از سال وحشتناک ۲۰۱۲ و نیمه اول سال ۲۰۱۳ که در اثر تحریم ها علیه بانک مرکزی ایران، صادران نفت ایران، دسترسی به سیستم بانکداری بین المللی سوئیفت، شرکت نفت ملی ایران، کشتی رانی و بیمه، بخش های کلیدی اقتصاد ایران، فلزات گران بها و غیره، اقتصاد ایران با شوکی بی سابقه روبرو شد، در مسیر احیای ملایم قرار گرفته است. مدیریت ضعیف اقتصاد ایران توسط دولت « محمود احمدی نژاد» نیز تأثیرات ناشی از تحریم ها را تشدید کرد.
ما همچنان رابطه بین احساسات و رشد اقتصادی را بررسی می کنیم. اما هنگام نشست ۱+۵ در وین، ما نگران این موضوع هستیم که سیاست گذاران ممکن است به صورت کامل مقیاس اثرات ناشی از رفع تحریم ها بر ایران را درک نکنند: فضای ضعیف تحریم ها و احساسات مثبت بعدی در رابطه با ایران موقعیت تهران را در مذاکرات تقویت کرده و فشارها بر رهبران ایران را جهت حصول توافقی بلندمدت و قابل اجرا در رابطه با برنامه هسته ای-نظامی غیرقانونی آن کاهش داده است.
شکل ۱-شاخص احساسات رابطه ای قوی با شاخص ریال/دلار دارد
شکل ۲- نقاط منحنی رشد اقتصادی شاخص احساسات را کاهش می دهند
