امروزه اهمیت و تاثیرات منابع طبیعی به خصوص جنگل ها و مراتع بر کسی پوشیده نیست و با توجه به اهميت پوشش گياهي عرصه هاي جنگلي از نظر محيط زیستی و اقتصادي می توان گفت كه جنگل هاي شمال كشورمان از احشام و دامداران متعدد پر بوده و به شيوه بسيار ابتدايي به عنوان چراگاه مورد استفاده و بهره برداري قرار مي گرفته است.
از طرفی كشورهايي كه از نظر جنگلداري پيشرفته هستند دامداري سنتي را در جنگل ها ممنوع کرده و حتي وجود حيات وحش را در يك مجموعه اكوسيستم جنگلي تحت مديريت درآورده اند تا صدمات وارده به جنگل به حداقل كاهش يابد.
یک کارشناس جنگلداری گفت: طرح خروج دام از جنگل يك طرح ضروری برای جنگل های ما است كه اهداف زيادي را هم از بعد اقتصادي و هم از بعد اجتماعي و فرهنگي دنبال مي كند.
اویس نقوی دیلمده ادامه داد: طرح خروج دام از جنگل به مجموعه کارهای اجرایی می گویند، که در آن، دامداران در داخل جنگل شناسایی می شوند و براساس یک سری توافق دو طرفه، دامدار داخل جنگل با قبول یکی ازروش های انتخاب شغل جایگزین، پرداخت پول نقدی، واگذاری زمین کشاورزی، ادامه دامداری صنعتی در خارج از جنگل و ... باید دام های خود را از جنگل خارج کرده و عرصه آزاد شده نهال کاری شود.
وی در مورد حضور دام در جنگل ها خاطر نشان کرد: دام در جنگل بیشترین تخریب را ایجاد می کند چرا که با خوردن نهال ها تجدید حیات جنگل را به خطر می اندازد هم چنین باعث کوبیدگی خاک جنگل می شود همین کوبیدگی باعث می شود آب باران در جنگل نفوذ نکند و سفره های آب زیر زمینی تغدیه نشود.
نقوی دیلمده افزود: این طرح با اهداف حفظ، احیا و توسعه جنگل ها و بهبود وضعیت زندگی دامداران در مناطق شمال کشور بهه اجرا درآمده است.
وی با اشاره به این که این طرح کمک بسیاری به حفظ منابع جنگلی کرده است ادامه داد: کمبود بودجه، مدیریت اشتباه در اجرا، نبود نظارت صحیح بر نحوه اجرا، عدم حذف واقعی دام و طولانی شدن زمان اجرا از عواملی است که به عدم موفقیت طرح خروج دام از جنگل و ساماندهی دامداران منجر شده است.
اجرای طرح با تقاضای اعضا روستا بوده است/ اجرای طرح نیازمند اعتماد سازی است
رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان گالیکش که این طرح را در شهرستان گالیکش اجرا کرده است گفت: اجرای این طرح برای روستاها با تقاضا و درخواست خود اعضا روستا بوده است، ما در گالیکش اجرای طرح خروج دام از جنگل در روستای خسرو آباد و عرب کلو از سال 79 شروع کردیم و در مجموع دو روستا، 63 خانوار بعلت مستقر بودن در جنگل از این منطقه به مکان های دیگری منتقل شدند.
منصور ممشلی توضیح داد: مساحت کل جنگل کاری شده در این مناطق 700 هکتار بوده که مساحت قابل توجهی است و در حال حاضر جنگل های دست کاشت ایجاد شده سیمای منابع طبیعی این منطقه را تغییر داده و این یکی از فواید اجرای این طرح بوده است.
وی معتقد است: یکی از نکات مهمی که در اجرای درست این طرح وجود دارد و باید به آن توجه ویژه کرد فرهنگ انجام این کار در بین خانوار های ساکن جنگل است، تا زمانی که دامداران با مزیت و اهداف این طرح آشنا نباشند و اعتماد بین اداره منابع طبیعی و مردم به وجود نیاید این کار موفقیت آمیز نخواهد بود.
وی یاد آور شد: ما برای اجرای درست این طرح ابتدا جلساتی با بزرگان روستا گذاشته و از امتیازهای این طرح که شامل بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و بهداشتی مردم روستا می شود با آن ها صحبت کردیم و همین کار عاملی شد تا آن ها در پذیرش این طرح خود را مشتاق نشان دهند.
وی افزود: اجرای این طرح به دلیل این که با زندگی و معیشت مردم روستا نشین گره خورده است و یک سری عادات فرهنگی در مردم وجود دارد سخت است، ترس از یک زندگی جدید، کاری جدید و در محیطی متفاوت برای آن ها وجود داشته است که این حس برای ما قابل پیش بینی و طبیعی بود به همین دلیل ابتدا با یک پیش زمینه سعی کردیم آن ها را کمی آماده کنیم.
ممشلی در مورد اجرای موفق این طرح گفت: اجرای موفق طرح خروج دام از جنگل در بین روستا نشینان نیاز به کار زیاد و همکاری همه سازمان ها از جمله جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن و... دارد. امیدوارم با نگاه کارشناسانه تری نسبت به این طرح که در نهایت به منابع طبیعی و حفظ این سرمایه ملی کمک می کند گام برداریم.
احداث 3 مجتمع دامداری برای مشمولین طرح خروج دام
مسئول واحد ساماندهی و خروج دام از جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: طرح ساماندهی خانوارهای جنگل نشین و خروج دام از جنگل برای اولین بار در کشور در سال 70 توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گرگان و گنبد با کوچ و جابه جایی و اسکان قراء داخل جنگل در حوزه استحفاظی شهرستان مینودشت و گالیکش آغاز شد.
رضا مالداری افزود: با توجه به اهمیت موضوع در راستای حفاظت و صیانت از جنگل های شمال کشور این طرح به استناد بند ج تبصره 81 قانون برنامه دوم توسعه در سراسر استان های شمالی کشور در دستور کار قرار گرفت و به عبارتی استان گلستان طلایه دار آغاز این پروژه و طرح بوده است.
وی ادامه داد: در راستای اجرای این طرح در برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه با اهداف حفاظت، صیانت، توسعه و یکپارچه سازی اراضی جنگلی طرح خروج دام از جنگل و ساماندهی خانوارهای جنگل نشین تاکنون در سطح 650 خانوار در 25 روستا حاشیه و محاط جنگل در جنگل طرح کوچ و جابه جایی صورت گرفته است و تعداد 320 هزار واحد دامی از عرصه های جنگلی خارج شده است.
وی درخصوص مزایا و اجرای این طرح خاطر نشان کرد: ایجاد بستر و زمینه مناسب اجتماعی و فرهنگی جامعه هدف به منظور حفظ، اصلاح، احیا و بهره برداری علمی از جنگل جهت دستیابی به پتانسیل این منابع و تحول در الگوی دامداری سنتی به روش و شیوه اصولی با دامداری غیر وابسته به جنگل و کمک به تسریع و زادآوری تجدید حیات از فواید اجرای این طرح است.
مالداری ادامه داد: تضاد اجرای طرح با منافع زود گذر ساکنین جنگل، کامل اجرا نشدن طرح توسط عوامل اجرایی در برخی مناطق و حوزه های آبخیز، عدم جلوگیری و برخورد قاطع با متجاوزان و متخلفین و در برخی موارد تبعیض های عمدی و سهوی در پرداخت حقوق منطقه جامعه هدف از نقاط ضعف این طرح است.
اظهار نظر درباره شکست این طرح نشان از بی اطلاعی افراد است
وی افزود: این طرح همچنان به قوت خود باقی است و اگر عده ای این طرح را شکست خورده می دانند اطلاع و علم کافی از اجرای طرح و جزئیات آن ندارند.
وی توضیح داد: بعد از اجرای طرح در همه عرصه های آزاد شده داخل و حاشیه جنگل پس از قرق شدن و اخذ سند به نام دولت عملیات احیا و اصلاح و جنگلکاری صورت می گیرد که در استان گلستان تا کنون 400هزار هکتار جنگل آزاد شده است.
مالداری خاطر نشان کرد: جهت اشتغالزایی جنگل نشینان در راستای شغل پایدار 3 مجتمع دامداری با مساحت تقریبی 20 هکتار و حدود 300 واحد دامداری برای مشمولین این طرح در حوزه های آبخیز شهرستان های کردکوی، گرگان، رامیان، آزادشهر، مینودشت، کلاله و مراوه تپه توسط اداره کل منابع طبیعی . آبخیزداری گلستان احداث شده است.
با توجه به این که جنگل ها در شمار منابع تجدید شونده قرار دارد اما عواملی مثل چرای دام، تغییر کاربری، بهره برداری های مضاعف و... می‌توانند این منابع را به منابع تجدید نشونده تبدیل کنند به همین خاطر ضروری می رسد نسبت به اجرای درست و مدیریت بهتر و اختصاص بودجه های بیشتر طرح هایی چون ساماندهی خانوارهای جنگل نشین و خروج دام از جنگل این منابع با ارزش را بیشتر حفظ کنیم.مهر
