به گزارش پایگاه عدالت خواهان" پروژه «یوز آسیایی» در سال۱۳۷۷ با تهیه پیش‌نویسی برای ساز و کار آن کلید خورد و در ۱۳۸۰ با مشارکت سازمان حفاظت از محیط زیست و با کمک ۷۲۰.۰۰۰ دلاری سازمان ملل رسما کار خود را آغاز کرد و قرار بود۴ ساله به دستاوردهای بزرگی در این زمینه برسد و گزارش های تفصیلی از عملکرد خود منتشر کند. ولی نه تنها ظرف ۴ سال این پروژه، با وجود هزینه‌های بالا از بودجه سازمان حفاظت از محیط زیست، به سرانجامی نرسید، بلکه کارشناسان سازمان ملل که در سال ۲۰۰۹ عملکرد آن را ارزیابی کردند، چندان از روند اجرای پروژه راضی نبودند.
هزینه‌های بسیار زیادی برای این پروژه از طرف سازمان حفاظت محیط زیست انجام گرفت که شامل استخدام محیط‌بان، منطقه بندی کشور به ۵ منطقه و شناسایی‌های مختلف بود.
جالب این که، در سال ۹۲، با برگشتن معصومه ابتکار به راس سازمان حفاظت از محیط زیست، دوباره سند پروژه«حفاظت از یوز آسیایی» با سازمان ملل امضاء می شود! در ۱۲ آبان ۹۲، در مراسمی با حضور معصومه ابتکار و «گری لوییس»(نماینده مستقر سازمان ملل در ایران) و احمدعلی کیخا (معاون وقت محیط طبیعی و تنوع زیستی ابتکار) در محل سازمان محیط زیست برگزار شد، تحت عنوان «فاز دوم» پروژه «حفاظت از یوز آسیایی» تفاهمنامه‌ای دوباره امضاء شد، بی آن که دقیقا مشخص شود که «فاز» قبلی پروژه که از ۱۳۸۰ رسما آغاز شد، به کجا رسید و چه دستاوردی داشت.
اما حضور «گری لوییس» در این مراسم اکنون بسیار پرمعنا می‌نماید. گری لوییس کسی است که با انتشار خبر خودکشی «کاووس سیدامامی» چنین توئیت زد:
" او انسان خوبی بود که به طبیعت و ایران عشق می ورزید. او دوست من بود و ما در غم از دست دادن او شریک هستیم."
لوئیس ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با متهمان اصلی دستگیرشده پرونده «یوزگیت» داشت و عملکرد موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» داشت. او در همان مراسم «فاز دوم»، در توجیه تداوم پروژه یوز چنین گفت:
" در ارزیابی فاز اول پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که در سال ۲۰۰۸ انجام شد، مشخص شد این پروژه نقش مهمی در نجات یوزپلنگ از انقراض داشته است."
این ادعا در حالی بود که «عیسی کلانتری»، رییس کنونی سازمان حفاظت از محیط زیست، در ۲۴ مهر ۹۶، در اولین نشست خبری خود به عنوان رییس سازمان حفاظت از محیط زیست گفت:
" تعداد یوزپلنگ‌های ایران از ۱۱۲ قلاده به ۴۷ قلاده رسیده است چون این حیوانات گرسنه هستند و پوشش گیاهی مناسبی وجود ندارد تا امکان رشد حیواناتی که یوزپلنگ‌های موجود از آنها تغذیه می‌کنند، فراهم شود."
و خود او به عنوان شخص اول محیط زیست در کشور در ۸ آبان ۹۶، در گفتگو با خبرگزاری مهر، درباره پروژه «یوز آسیایی» آب پاکی را روی دست علاقه‌مندان محیط زیست ریخت:
" این برنامه ای که برای یوز دارند و الان ۱۶ سال است پیاده می‌شود، جواب نداده و باید عوض شود. دلیل از بین رفتن یوز گرسنگی است. باید ۱۰ یوز را در ۱۰هزار هکتار فضای حفاظت‌شده، تغذیه، تکثیر و سپس رها می‌کردند."
اما آسیب جدی به وجهه و موجودیت پروژه یوز وقتی بود که در ۱۸ آبان ۹۶، سازمان ملل اعلام کرد که دیگر از این پروژه در ایران حمایت نمی کند! به بیان دیگر، ۱۶ سال سرمایه‌گذاری و «شبکه سازی» در پروژه یوز، عملا دستاوردی در اهداف اصلی(حفاظت از یوز) نداشته، گرچه شاید در زمینه «اهداف» دیگر، دستاوردهایی وجود داشته، که دستگیری متهمان «محیط زیستی» مرتبط با «جاسوسی» خود روشن کننده بسیاری از چیزهاست.
محسن سلیمانی روزبهانی، مدیر برنامه‌های محیط زیست دفتر برنامه عمران ملل متحد درباره دلیل پایان یافتن کمک‌های مالی این نهاد به پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به رسانه‌ها گفت:
"نوع مشارکت مالی UNDP در اجرای چنین پروژه‌هایی به صورت کلی تغییر کرده است و باید در اجرای چنین پروژه‌هایی علاوه بر حمایت مالی از طرف برنامه عمران ملل متحد حمایت مالی مستقیم از طرف دولت هم اتفاق بیفتد. الان درواقع از دولت خواسته‌ایم هم شکل حمایت‌های ما تغییر پیدا کند و هم دو طرف بتوانند کمک‌های مالی منظم‌تر و هدفمندتر برای اجرای پروژه یوز داشته باشند. نه اینکه برنامه عمران ملل متحد شرط گذاشته باشد اما تقاضا کرده برای اینکه ما به کمک‌های خودمان ادامه دهیم لازم است که دولت هم در این زمینه کمک جدی داشته باشد و کار به طور مشترک ادامه پیدا کند."
سلیمانی همچنین در خصوص ارزیابی برنامه عمران ملل متحد از عملکرد پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با بیان این که نباید دو موضوع وضعیت یوز و عملکرد پروژه را با هم درآمیخت، گفت:
" همه می‌دانیم شرایط یوز شرایط مناسبی نیست اما پروژه با توجه به منابعی که برایش صرف شده که قاعدتاً باید خیلی خیلی بیشتر از این می‌بود دستاوردهایی هم داشته که نسبت به این منابع اندک خوب بوده است."
در واقع روزبهانی با اذعان به کم بودن دستاوردهای پروژه ۱۶ ساله، همچنان ادامه آن را توجیه کرد. شاید توجیهاتی از همین سنخ، باعث شد که کل پروژه حفاظت از یوز با رفتن سازمان ملل، در اختیار یک موسسه غیردولتی قرار بگیرد که برخی از اعضای هیات مدیره آن، همزمان هم در سازمان حفاظت از محیط زیست سمت داشتند. شماری از اعضای این موسسه جزو دستگیرشدگان امنیتی اخیر هستند.
نکته ظریفی که در این میان وجود دارد، پیچیدگی‌های کار موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» در زمینه نفوذ است که نشان از زبدگی و کاربلدی اتاق فکر پشت این موسسه دارد. در سایت این موسسه در بخش «چه گونه کار می کنیم»، توضیحی درباره اهمیت کار «جامعه شناسی» و شناخت مردم بومی و قومیت‌های ایرانی آمده است:
کاووس سیدامامی یک «جامعه شناس» بود و از قضاء در کارهای مکتوب او بحث «قومیت شناسی» ایران بسیار پررنگ است. در زیر دست‌کم ۶ اثر مکتوب سیدامامی را در حوزه قومیت‌ها و مسایل قومی ملاحظه می کنید:
۱. سیاست‌گذاری تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران: چشم‌انداز، اهداف و سیاست‌های پیشنهادی،
۲. ادراک گروه‌های قومی از تصاویر رسانه‌ای خود،
۳. هویت‌های قومی از کجا برمی‌خیزند: مروری بر نظریه‌های اصلی،
۴. قومیت از منظر سیاست‌های هویت،
۵. ملی‌گرایی قومی: در جست‌وجوی درک بیشتر،
۶. قومیت و هویت در دانشگاه: پیمایش دانشجویان کرد و آذری دانشگاه‌های تهران.
در پیوند با همین موضوع، یکی از موارد به شدت مشکوکی که نظر اهل فن را در همان زمان مطرح شدن به خود جلب کرد، اصرار شدید و پیگیرانه عوامل موسسه«حیات وحش میراث پارسیان» بر پاکسازی از آغل‌های دام اهلی و قُرُق «منطقه حفاظت شده توران» در حوالی شهر شاهرود سمنان بود. آنها تحت پوشش محیط زیست حتی کمپینی را به اسم «با یوز تا ابد» راه انداختند که محوریت ان به عهده ا.ح.خ یکی از متهمان بازداشت شده در این پرونده و یک بازیگر زن سینما بود. با اعلام شماره حساب شخصی این بازیگر، حدود ۸۰۰ میلیون تومان پول هم برای خرید ۹ آغل دام در منطقه از سوی دوستداران محیط زیست جمع آوری شد که درباره این پول و نحوه هزینه‌کرد آن هم هیچ توضیحی ارایه نشده است.
این کمپین ظاهرا شخصی و غیردولتی بود، اما در ۲۵ شهریور ۹۶، خبرگزاری مهر از قول مدیرکل دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، سیدمجید خرازیان مقدم، نوشت که "کمپین حفاظت از یوزپلنگ ایرانی با عنوان «یوز تا ابد» با هماهنگی پروژه یوز بوده و پروژه هم جزئی از سازمان محیط زیست است."
نکته اصلی و مهم اما این جاست که پارک ملی توران (ذخیره‌گاه زیستکره توران) درست در شمال «کویر مرکزی» ایران واقع شده است. کویر مرکزی ایران یکی از مکان‌های اصلی در آزمایش‌های موشکی و تسلیحاتی نیروهای مسلح ماست. طبق برخی گزارش‌ها، بخش زیادی از دوربین‌هایی که برای رصد فعالیت موشکی ایران توسط عوامل این گروه کار گذاشته شده، در همان منطقه بوده است.
بد نیست دوباره بر توضیحات دادستان تهران، جعفری دولت‌آبادی، درباره ماهیت پرونده جاسوسی بازداشتی‌های «محیط زیستی مروری داشته باشیم:
" متهمان پرونده با هدایت افسران اطلاعاتی سیا و موساد ماموریت های سه گانه ای را شامل موضوعات زیست محیطی، نفوذ در جامعه علمی ایران و جمع آوری اطلاعات از اماکن حساس و حیاتی کشور از جمله پایگاه‌های موشکی کشور، دنبال می‌کرده‌اند؛ در تحقیقات انجام شده برخی متهمان به انجام سفرهای متعدد به سرزمین‌های اشغالی از جمله به منظور شرکت در کنفرانس منارید که با حضور افسر اطلاعاتی موساد در رژیم صهیونیستی برگزار شده، اقرار و اذعان نموده اند که هدف کلی پروژه مشترک سازمان سیا و موساد، ایجاد بحران در برخی از حوزه های زیست محیطی ایران بوده و اطلاعات جمع آوری شده از طریق عوامل پنهان به آمریکا انتقال می یافته و در همین راستا دو نفر از افسران سازمان اطلاعات آمریکا با هویت معلوم در پوشش های مختلف به ایران و برخی از استانهای کشور سفر کرده اند که از جمله اهداف آنها، ایجاد موسسه ای در قالب فعالیت های زیست محیطی بوده و طبق اسناد موجود، این موسسه در حدود یک دهه قبل در ایران با طراحی آمریکایی ها برای تحقق اهداف مدنظر سرویس‌های اطلاعاتی سازمان سیا و موساد و جمع آوری اطلاعات طبقه بندی شده در حوزه های دفاعی و موشکی کشور ایجاد شده است
