امروز 29 اردیبهشت‌ماه است، سالگرد برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری؛ انتخابات عجیب و غریبی که اتفاقات ویژه و منحصربه‌فردی را در خود جای داد. سوای آنچه مربوط به تحلیل وقایع آن انتخابات است، چیزی که در آن ایام به خوبی به چشم می‌آمد و امروز جای بحث دارد، وعده‌های قابل‌توجه نامزدهای حاضر در این کارزار بود، چراکه مردم شاهد بودند که نامزدهای نهایی سال 96 در جریان انتخابات گوی سبقت در وعده دادن به مردم را ربودند و هرکدام هرچه می‌توانستند گفتند تا رای مردم را کسب کنند؛ وعده برای ایجاد یک میلیون شغل، وعده رفع تحریم‌ها، بازگشت تولید و رفع رکود و... .
در کورس رقابت 96، نهایتا حسن روحانی با پشتیبانی اسحاق جهانگیری توانست به پیروزی برسد و دوباره کلیددار پاستور شود و حال در سالگرد آن پیروزی بازخوانی وعده‌هایی که روحانی و جهانگیری به مردم داده و توانستند رای پیروزی را کسب کنند، خالی از لطف نیست و می‌تواند بازگو‌کننده کارآمدی دولت و همچنین صداقت آنان باشد. «فرهیختگان» وعده‌های اصلی رئیس‌جمهور وقت و معاون اول وی در جریان انتخابات گذشته را بررسی و سرنوشت آنها را مورد ارزیابی قرار داده است.
وعده تامین آب شرب خوزستان
روحانی 26 اردیبهشت 96 در اهواز: «اولین مصوبه سال ۹۶ تامین آب خوزستان بوده است. ما در دولت دوازدهم این طرح‌ها را به ثمر می‌رسانیم... برای آب شرب تمام شهرها و روستاها و فاضلاب استان ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار مقرر کرده‌ایم و در دولت دوازدهم همه طرح‌ها را به ثمر خواهیم نشاند.»
نتیجه:
دو ماه بعد آب در برخی مناطق خوزستان جیره‌بندی شد تا رسانه‌ها از بی‌آبی «پایتخت آب ایران» خبر دهند.
هدایت‌ا... خادمی، نماینده مردم ایذه و باغملک در مجلس با بیان اینکه بودجه ۸۰ هزار میلیارد ریالی لایروبی کارون حذف شده است، گفت: «این بودجه اعلام شده بود و حالا خبری از آن بودجه مصوب‌شده قبل از انتخابات نیست.»
اواخر فروردین سال جاری جمعی از تشکل‌های محیط‌زیستی خوزستان با تنظیم نامه سرگشاده‌ای خطاب به رئیس‌جمهور نوشتند: «نگاه بهره‌کشی» به منابع استان خوزستان باعث شده که شرایط محیط‌زیستی در این استان از مرز بحران عبور کند. تشکل‌های محیط‌زیستی خوزستان معتقدند برنامه‌هایی که برخلاف اصول توسعه پایدار و به خاطر «مدیریت ناصحیح بر منابع آب کشور و انتقال آب بین‌حوضه‌ای» در دستور کار قرار گرفته، پیامدها و خسارت‌های جبران‌ناپذیری دارد و علاوه‌بر افزایش معضلات مردم و گسترش مهاجرت از خوزستان، هزینه‌های سنگینی به کل ایران تحمیل می‌کند.
پیش از این نیز آیت‌ا... محسن حیدری، امام‌جمعه موقت اهواز تاکید کرده بود: «شورای عالی آب کشور انتقال آب را تصویب کرده که تا 550 میلیون مترمکعب آب در سال از سرچشمه‌های رودخانه‌های خوزستان برداشت شود، ولی چیزی که عملا اتفاق افتاده، فراتر از این حرف‌هاست و حدود پنج برابر آن مقدار تصویب شده است. برداشت بی‌رویه آب از سرچشمه‌های کارون نه‌تنها ظلم به خوزستان، بلکه خیانت به مملکت اسلامی است.»
جوانگرایی و کاهش سن کابینه
روحانی 11 اردیبهشت 96 در گفت‌وگوی ویژه خبری: «با توجه به شرایط کابینه نسبت به کابینه قبل تغییر خواهد یافت و سن آن جوان‌تر خواهد شد.»
روحانی، برنامه انتخاباتی شبکه خبر: «در کابینه بعدی نسبت به این کابینه تغییر خواهد یافت و سن کابینه کمتر خواهد شد. برنامه ما این است که پنج سال سن مدیریت را جوان‌تر کنیم.»
نتیجه:
بررسی‌ها حاکی است با وجود حضور آذری جهرمی 37 ساله در کابینه دولت دوازدهم، برخلاف وعده رئیس‌جمهور، میانگین سنی این کابینه نسبت به دولت قبل یک سال افزایش یافته است. این درحالی است که رسانه‌های نزدیک به دولت بدون ارائه لیست اعضایی از هیات دولت که مورد محاسبه قرار داده‌اند، گفته‌اند که میانگین سن کابینه ۳ سال جوان شده است.
وعده وزارت زنان
روحانی گرچه هرگز به صراحت خود وعده حضور زنان در کابینه دوازدهم به‌عنوان وزیر را نداد، اما چندین بار بر لزوم حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی تاکید.
در دوران تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری شهیندخت مولاوردی، معاون وقت امور زنان و خانواده روحانی در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد چنین اظهارنظر کرد: «به اعتقاد من مقدمات و شرایط لازم برای تحقق وعده‌های ایشان فراهم شده و یکی از وعده‌هایشان هم اتفاقا همین [حضور زنان در کابینه به‌عنوان وزیر] بوده است.» این گفت‌وگو در سایت «معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری» هم با تیتر «معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور از وعده روحانی برای انتخاب «وزیر زن» خبر داد» منعکس شد.
نتیجه:
در حال حاضر کابینه همچنان مردانه است و نام هیچ زنی در وزرای روحانی مشاهده نمی‌شود، تا جایی که حتی مسئولیت‌های دو معاونت رئیس‌جمهور، از جمله سازمان‌های میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و حفاظت محیط‌زیست نیز از زنان گرفته شده و به مردان سپرده شده است.
روحانی در روز آغاز بررسی صلاحیت وزرای معرفی‌شده به مجلس گفت: «خیلی دلم می‌خواست در دولت دوازدهم سه زن را به‌عنوان وزیر معرفی کنم. افرادش را هم در نظر گرفته بودم، جایگاه‌هایشان هم در نظر گرفته شده بود که نشد». روحانی توضیحی درباره دلیل این مساله نداد، اما همان روز تاکید کرده بود که «در معرفی این ۱۷ وزیر تحت فشار هیچ جناح، حزب و تشکلی نبودم. همه جناح‌ها و احزاب و گروه‌ها، پیشنهاداتی به بنده داشتند، اما هیچ فشاری بر رئیس‌جمهور در این زمینه نبوده و شایعاتی مثل اینکه لیست وزرا با مقام معظم رهبری در میان گذاشته شده، شایعه درستی نبوده است.»
وعده لغو ویزای عراق
روحانی 26 اردیبهشت 96 در جمع مردم اهواز: «ویزای ایران و عراق برداشته شود تا مردم راحت‌تر رفت و آمد کنند.»
نتیجه:
به‌رغم آنکه مسئولان عراقی نیز بارها نسبت به این موضوع ابراز تمایل کرده‌اند، وعده لغو ویزا برای تردد شهروندان دو کشور همچنان روی کاغذ مانده است. شواهد حاکی است دولت عراق، لغو روادید را برای تمامی طول سال دنبال می‌کند و این در حالی است که طرف ایرانی تنها خواهان لغو روادید در ایام اربعین و 28 صفر است؛ موضوعی که به دلیل حجم نامتوازن سفرهای اتباع دو کشور در این ایام، موافقت طرف عراقی را به همراه نداشته و عملا این وعده هیچ‌گاه محقق نشد.
افزایش صادرات غیرنفتی
روحانی در برنامه انتخاباتی رادیو ایران هفتم اردیبهشت 96: «تصمیم ما این است که در دولت دوازدهم صادرات غیرنفتی را تا دو برابر افزایش دهیم؛ یعنی صادرات غیرنفتی ما که اکنون ۵۰ میلیارد دلار است، باید به ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.»
نتیجه:
فرود عسگری، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران، اسفند ماه 96 تصریح کرد که در 11 ماهه ابتدایی امسال، 6/41 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی صورت گرفته که رشد پنج درصدی را تجربه کرده است، این در حالی است که در این مدت، 47.6 میلیارد دلار واردات صورت گرفته که از رشد ۲۴ درصدی برخوردار بوده است.
ایجاد یک میلیون شغل
روحانی در گفت‌وگوی ویژه خبری، 21 اردیبهشت 96: «لازمه دستیابی به حدود یک میلیون شغل در سال، رشد اقتصادی هشت درصدی است که دولت یازدهم در سال گذشته به آن دست یافت.»
روحانی در گفت‌وگوی ویژه خبری، 21 اردیبهشت 96: «یکی از برنامه‌های ۱۰۰ روزه‌ام فعال کردن طرح کارورزی است. تجربه ما در سال گذشته ۶۵۰ هزار شغل بود و می‌توانیم تا ۹۵۵ هزار شغل طبق برنامه ششم افزایش دهیم.»
روحانی در سفر انتخاباتی به لرستان 24 اردیبهشت 96: «عده‌ای می‌خواهند با پمپاژ پول در میان مردم چند صباحی مردم را بفریبند و اجناس را چند برابر کنند. ما این راه را نمی‌خواهیم، جوانان ما شغل پایدار می‌خواهند.»
طرح کارورزی که خیلی زود صرفا تبلیغاتی بودنش به اثبات رسید و سایتی که خلق‌الساعه در هیاهوی تبلیغات انتخاباتی برای ثبت‌نام جوانان ایجاد شده بود، تعطیل شد.
نتیجه:
درخصوص وعده اشتغال هم حال و روز جامعه برای اثبات عدم تحقق این وعده کافی است. البته رئیس‌جمهور 9 اردیبهشت 97 نیز در جمع کارگران، آمار ایجاد 800 هزار شغل خالص در سال 96 را اعلام کرد؛ آماری که به گفته کریمی، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس، درخصوصش ابهام جدی وجود دارد و با واقعیت جامعه مطابقت ندارد.
وعده رفع تحریم
روحانی 24 اردیبهشت 96 در اصفهان: «ما با برجام بین ایران و جهان پل برقرار کردیم و دیوار تحریم را فروریختیم. اگر ملت ایران اجازه بدهد و اگر رهبری یاری کرده و ما را هدایت کنند، با همین دکتر ظریف مابقی تحریم‌ها را هم برخواهیم داشت.»
روحانی 23 اردیبهشت 96 در ورزشگاه آزادی: «ما می‌خواهیم با دنیا در تعامل سازنده موثر باشیم و ادامه دهیم. ما به رفع تحریم هسته‌ای قانع نیستیم. باید همه تحریم‌های دیگر برداشته شود. در دولت دوازدهم با اجماع ملی همکاری قوای دیگر و مشورت و رهنمود‌های رهبری راه شکستن تحریم را ادامه می‌دهیم.»
روحانی 27 اردیبهشت 96 در سفر انتخاباتی به اردبیل: «ما اجازه نمی‌دهیم تحریم به کشور برگردد.»
نتیجه:
با وجود اینکه حسن روحانی گفته بود تحریم‌های هسته‌ای برطرف شده و تحریم‌های دیگر نیز برداشته خواهد شد، اظهارنظرهای اعضای دولت و کارشناسان نشان می‌دهد تحریم‌های مهم هسته‌ای در سال‌های اخیر پابرجا بوده‌اند و حالا با فرمان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، این کشور از برجام خارج شده و آینده توافق هسته‌ای هم در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت. ترامپ همچنین خبر داد که تحریم‌هایی جدید برای ایران در راه است. بر این اساس و با توجه به شرط‌گذاری سه کشور اروپایی برای مذاکره پیرامون توافق مکمل درخصوص برنامه موشکی و نیز برنامه منطقه‌ای ایران جهت حفظ برجام و در مقابل، انکار مقامات در تهران، به نظر می‌رسد تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اروپا در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران در مسیر بازگشت قرار گرفته است.»
احساس رشد اقتصادی در زندگی مردم
اسحاق جهانگیری، در گفت‌وگوی ویژه خبری 25 اردیبهشت 96: «اولین اولویت ما در دولت آینده این است که سرعت رشد اقتصادی کشور را افزایش دهیم؛ به حدی که مردم تاثیر آن را در زندگی خود احساس کنند.»
نتیجه:
با نگاهی به آمار ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی و تفاوت قیمت کالاهای اساسی ماه رمضان گذشته و سال جاری، می‌توان بخشی از تاثیر سیاست‌های اقتصادی دولت در زندگی مردم را به صورت ملموس به تصویر کشید. هر کیلو برنج امسال افزایش ۲۱ درصدی داشته و گوشت گوسفند و گوساله و مرغ نیز با افزایش حدود 18 درصدی از سفره مردم پرکشیده است. اگرچه روغن و قند و شکر تغییر قیمت چندانی نداشتند، ولی تخم‌مرغ با افزایش قیمت 63 درصدی در طول یک سال اخیر توانسته خود را در میان اقلام لوکس جا دهد.
کره با حدود 21 درصد افزایش، ماست با حدود 9 درصد افزایش، شیر با افزایش حدود هفت درصد و چای هم با افزایش 19 درصدی در زندگی مردم کم‌رنگ شده‌اند. البته این اقلام افزایش قیمت‌یافته تنها مشت نمونه خرواری از افزایش قیمت‌هاست که دایره‌اش از قیمت اقلام مصرفی تا آب و برق را شامل می‌شود. اگرچه وزیر نیرو معتقد است این افزایش قیمت در حد قیمت یک نان بربری است.
ثبات قیمت‌ها
روحانی در مناظره انتخاباتی 15 اردیبهشت 96: «دیدیم قبل از دولت یازدهم چگونه عزت مردم زیر پا گذاشته شد و صبح به فروشگاه می‌رفتند و اطمینان نداشتند که بعدازظهر قیمت جنس به کجا می‌رسد. سبک زندگی مردم این‌گونه شده بود که هرچه می‌توانند ذخیره کنند برای فردایشان، چون نمی‌دانستند شرایط فردا به نسبت امروز چگونه است، امروز یک آرامشی در جامعه به وجود آمده و در سایه این آرامش ما می‌بینیم می‌توانیم زندگی مردم را در مسیر درست قرار بدهیم.»
روحانی، در برنامه انتخاباتی شبکه خبر 23 اردیبهشت 96: «این دولت در مقام عمل توانسته ثابت کند می‌تواند اقتصاد مقاومتی داشته باشد؛ چراکه اقتصاد ما باید در برابر انواع فشارهای داخلی و خارجی مقاوم باشد و ثبات و آرامش را حفظ کند.»
نتیجه:
بی‌ثباتی قیمت ارز به آنجا رسید که از ابتدای سال جاری قیمت دلار به سرعت از مرز 4000 تومان گذشت و با افزایش‌های هر ساعته تا بیش از 7000 تومان هم پرواز کرد. به‌طور طبیعی متعاقب این بی‌ثباتی و افزایش به سرعت شاهد رکود و افزایش چند برابری در بازارهای مختلف بودیم. قیمت دلار درحالی است که مطابق آمار در 13 مرداد 92 و به عبارتی همزمان با اولین روز کاری دولت تدبیر و امید، دلار که سودای گرانی را در سر می‌پروراند و حتی باعث شده بود نقد نوساناتش، عبارت پرتکرار روحانی در تبلیغات انتخاباتی شود، 2478 تومان قیمت‌گذاری شده بود.
ریشه‌کنی فقر مطلق
روحانی در سفر انتخاباتی به خرم‌آباد، 24 اردیبهشت 96: «به مردم قول می‌دهم در دولت دوازدهم فقر مطلق در ایران برای همیشه رخت بربندد.»
روحانی، مراسم تنفیذ 12 مرداد 96: «یکی از اهداف دولت دوازدهم ریشه‌کن کردن کامل فقر مطلق از جامعه ایران و ایجاد نظام جامع تامین اجتماعی است.»
نتیجه:
احمد میدری، معاون رفاه وزارت کار، در تازه‌ترین اظهارنظر خود در همایش فقر و نابرابری که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، تصریح کرد: «با توجه به نوسانات ارزی و افزایش تورمی که به‌دنبال خواهد داشت، تعداد بیشتری زیر خط فقر قرار خواهند گرفت.» وی با بیان اینکه فقر مطلق به معنای خط فقر ملی است و هیچ کشوری موفق نشده است فقر مطلق خود را از بین ببرد، یادآور شد: «یکی از برنامه‌های ریاست‌جمهوری دوم به‌عنوان طرح رفع فقر مطلق عنوان شد، اما ما در وزارت کار این طرح را کاهش فقر غذایی ترجمه می‌کنیم.»
تکمیل و تحویل مسکن مهر
روحانی، مناظره انتخاباتی هشتم اردیبهشت 96: برای مساله مسکن برنامه‌های مختلفی در دولت‌های قبل اجرا شد. در دولت گذشته نیز سرمایه‌گذاری شد و برنامه‌ریزی را تحت عنوان مسکن مهر با همه اشکالاتی که داشت، دولت یازدهم خود را متعهد دید که این پروژه را تکمیل کند و در حال حاضر تقریبا تا پایان دولت یازدهم این پروژه تکمیل خواهد شد، البته به غیر از صد و خرده‌ای هزار مسکن که به دلیل ساخته شدن در مناطق بد هیچ‌گاه داوطلبی ندارد.
نتیجه:
کارشناسان در بحبوحه تبلیغات انتخاباتی معتقد بودند با توجه به عدم تکمیل چند ۱۰۰ هزار واحد مسکن مهر، وعده رئیس‌جمهور محقق نخواهد شد. همان زمان رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس هم تصریح کرد که دولت متعهد شده تا پایان سال جاری پروژه مسکن مهر را تمام کند؛ اما تاکنون برنامه‌ای در این راستا ارائه نکرده است.
وعده تکمیل مسکن مهر آنقدر آمار عدم تحققش مشهود بود که روحانی چند ماه بعد یعنی در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم که دوم بهمن ماه 96، بی‌آنکه اشاره‌ای به وعده انتخاباتی خود داشته باشد، بار دیگر وعده تکمیل مسکن مهر این بار تا پایان سال 96 را داد. این بار هم اما این وعده محقق نشد و حمیدرضا عظمیان، معاون وزیر راه و شهرسازی، تصریح کرد که اظهارات روحانی درباره اتمام مسکن مهر تا پایان ۹۶ تبلیغاتی بود.
مسکن اجتماعی و تامین مسکن خانه‌اولی‌ها
جهانگیری در گفت‌وگوی ویژه خبری 25 اردیبهشت 96: «تامین خانه برای خانه‌اولی‌ها، ایجاد مسکن در بافت‌های فرسوده، احداث سالانه 200 هزار مسکن روستایی و طرح مسکن اجتماعی برای افراد تحت پوشش سازمان حمایتی از جمله برنامه‌های دولت آینده است.»
نتیجه:
مسکن مهر از همان ماه‌های منتهی به انتخابات سال 92 مورد انتقاد روحانی قرار گرفت و با ورودش به پاستور از نیمه سال 92 دولتی‌ها همواره از اجرای طرح مسکن اجتماعی به‌عنوان جایگزین مسکن مهر خبر داده و وعده‌های متعددی برای آن داده‌اند؛ طرحی جایگزین که بعد از گذشت پنج سال هنوز روی کاغذ باقی مانده است.
