به نقل از فرارو - واقعیت صحنه همیشه از آنچه فکر می کنیم، بزرگ تر است. شاید در نام و روی کاغذ، وزیر خارجه دولت سیدابراهیم رئیسی شدن کار سهلی به نظر بیاید؛ اما در واقعیت حتما وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران شدن، کار سختی است؛ زیرا قرار است فرد جدید جانشین محمدجواد ظریف بشود. با همه انتقاد ها و اعتراض ها و تخریب هایی که در هشت سال گذشته نثار او شد، نمی توان سختی کار او را نادیده گرفت. او در همه سال های وزارتش با ارتشی در داخل و ارتشی در خارج در حال جنگ بوده؛ اگر چه شغلش دیپلماسی بوده است.
به گزارش شرق، کمتر از یک ماه دیگر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب، باید اسامی اعضای کابینه اش را برای رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کند. درباره اغلب وزرایی که او قرار است به کار بگیرد، تصویر روشنی وجود ندارد؛ اما بازار گمانه زنی ها داغ است و اهالی هر حوزه ای با اسامی متفاوت و گاه غریبی برای نشستن روی صندلی وزارت مواجه می شوند.
وزیر خارجه دولت سیزدهم کیست؟ این حتما سؤال مهمی است. چه کسی قرار است بالاخره شاخ غول تحریم ها را بشکند؟ آیا قرار است اساسا این غول، کمر خم کند یا نه؟ چه کسی قرار است با قارچ بزرگی که در افغانستان روییده، مواجه شود؟ اساسا می خواهد مواجه شود یا در سکوت با آن کنار آید؟ مسئول تنظیم رابطه با شرق و غرب جهان، کشور های خلیج فارس و منطقه پرآشوب خاورمیانه قرار است چه کسی باشد؟ اساسا فرد منتخب قرار است تنها مجری باشد یا شأنی از تصمیم سازی و مشورت را در نهاد های بالادستی خواهد داشت؟ و سؤال مهم تر اینکه قرار است چه کسی نماینده ۸۰ میلیون ایرانی باشد و از منافع آن ها در جهان صیانت کند؟ آیا اساسا قرار است چنین اتفاقی رخ دهد یا تنها منافع رأی دهندگان ارجح است؟ همه اینهاست که نشان می دهد جانشین محمدجواد ظریف بودن کار سختی است؛ همان طور که برای او سخت بود وقتی با وزرای خارجه قوی تاریخ ایران از قبیل محمدعلی فروغی مقایسه می شد.
آنچه بیش از همه گمانه زنی درباره وزیر خارجه آینده را سخت می کند، اعلام استقلال رئیس جمهور منتخب از جریانات سیاسی شناخته شده کشور است. اگرچه نزدیکی جریان فکری او به طیف اصولگرا را نمی توان نادیده گرفت؛ اما انشعاب های متفاوت، سختگیری و سهل گیری های این طیف در مواجهه با جریان های داخلی و خارجی -که نمونه خاصش را می توان در سال ها ناسزا گفتن به برجام و اکنون مدعی آن بودن دید- جمع بندی را سخت می کند.
سعید جلیلی کجا می ایستد؟
اما وزیر خارجه آینده حتما تابعی از چینش کلی کابینه است؛ به ویژه جایگاهی که احتمال دارد دولت رئیسی برای سعید جلیلی در نظر بگیرد؛ کاندیدایی که دو روز قبل از انتخابات به نفع او از ادامه رقابت انصراف داد. سعید جلیلی مدعی کار و تجربه در حوزه های دیپلماتیک است و نشانه اش دبیری او بر شورای عالی امنیت ملی و هیئت مذاکره ایران در دولت احمدی نژاد است. اگرچه باید دید او مایل به ادامه کار در دولت سایه اش است یا بالاخره نوشتن املا را آغاز می کند تا دیگران غلط های او را بگیرند.
از کن تا امام صادق
جلیلی در کسوت ریاست بر شورای عالی امنیت ملی یک یار همیشگی داشته که در جریانات مذاکرات حضور فعال داشت، آن هم علی باقری کنی است. فردی که سابقه کار در حوزه آمریکا و اروپای وزارت خارجه در دولت احمدی نژاد را دارد و اکنون در بازار شایعه نام او به عنوان وزیر خارجه احتمالی مطرح است؛ اما آنچه به این شایعه قوت می بخشد، استقرار موقت علی باقری کنی در وزارت خارجه برای انتقال اطلاعات و برنامه های کاری از وزارت خارجه ظریف است.
باقری کنی در اولین ملاقات خارجی رئیسی بعد از انتخابش با وزیر خارجه هند نیز حضور داشت. شاید این تصویر در تمام چهار سال آینده تکرار شود و او را همراه همه میهمانان خارجی در ملاقات با رئیس جمهور ببینیم. باقری کنی در همه این سال ها با طیف اصولگرا محشور بوده، از معاونت سعید جلیلی به معاونت ابراهیم رئیسی در قوه قضائیه رسید، معاون بین الملل و دبیر ستاد حقوق بشر. از سال هایی که مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران بوده، تاکنون محاسن سپید کرده و همچنان رابطه چندانی با رسانه ها ندارد و مصاحبه مفصلی با او نمی توان یافت تا با نظراتش آشنا شد. املای نانوشته هم که حتما غلطی ندارد.
باقری کنی یک امتیاز بزرگ دارد که برای دولت رئیسی می تواند جذاب باشد. او عضو یک خانواده بزرگ مذهبی است و حتی وصلت او نیز با خانواده ای مذهبی بوده است. او برادرزاده محمدرضا مهدوی کنی است، روحانی مورد وثوقی که در سال های آخر حیاتش نقش مثبتی در ایجاد تعادل بین جریان های سیاسی ایفا می کرد.
علی باقری کنی مانند سعید جلیلی و همفکران شان از طیف تحصیل کردگان دانشگاه امام صادق است که به نظر می رسد جایگاه خوبی در دولت سیزدهم خواهد داشت. چراغانی و شربت دادن دانشجویان دانشگاه در میانه کرونا و کارزار انتخاباتی مقابل دانشگاه امام صادق شاهد کوچکی از این آینده پیش رو بود.
یک چهره آشنا در منطقه
حسین امیرعبداللهیان نیز گزینه ای است که طیفی از اصولگرایان علاقه مند انتخاب او به عنوان وزیر خارجه هستند. اگرچه خودش این احتمال را رد کرده و بعد از انتخابات سال ۹۶ نیز در پاسخ به سؤال من که آیا گزینه آقای رئیسی برای وزارت خارجه بودید، پاسخ داد که افراد دیگری نزدیک تر از او به آقای رئیسی هستند (نقل به مضمون از مصاحبه ای که در روزنامه «شرق» چاپ شده است).
اما امیرعبداللهیان چند امتیاز دارد. با ساختار وزارت خارجه آشناست، اطلاعش از مناسبات منطقه ای و تسلطش به چند زبان، جزء امتیازات اوست و نهاد همکار وزارت خارجه یعنی سپاه قدس نیز رابطه خوبی با او دارد. البته به نظر می رسد کابینه سیزدهم حتما فردی مورد قبول این نهاد را به وزارت خارجه منصوب می کند؛ اما حسین امیرعبداللهیان در بین کشور های منطقه نماد چندان مثبتی در رابطه آن ها با جمهوری اسلامی ایران نیست و همین تصویر نه چندان مطلوب می تواند روی رابطه با اروپا و آمریکا نیز تأثیر بگذارد. امیرعبداللهیان سفیر ایران در بحرین بوده، معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه دولت احمدی نژاد بود؛ اما در دولت اول روحانی نیز ابقا شد.
صفری نیز گزینه است
یکی دیگر از گزینه هایی که این روز ها در بین دیپلمات ها اسمش به عنوان وزیر خارجه آینده شنیده می شود، مهدی صفری است. دیپلماتی با سابقه سفارت در روسیه، اتریش و چین. او در همه این سال ها در حوزه های مختلف از آسیا تا اروپا و حوزه اقتصادی کار کرده است. او در دولت دهم، بعد از علی باقری کنی به سمت معاونت اروپایی وزارت خارجه منصوب شد؛ طیفی از دیپلمات ها که با منوچهر متکی و همکارانش کار کرده اند. اگرچه سن و وضعیت صفری این را به ذهن متبادر نمی کند که او چابکی مورد نیاز وزیر خارجه را داشته باشد، با این حال اسم او در برخی محافل شنیده می شود.
آیا عباس عراقچی ابقا می شود؟
برخی مطلعان این حوزه معتقدند عباس عراقچی نیز گزینه ای است که روی میز رئیس جمهور منتخب برای وزارت خارجه است. اگرچه گزینه عاقلانه ای به نظر می آید؛ اما بسیار بعید به نظر می آید. البته در عالم سیاست و بده بستان های سیاسی نباید هیچ احتمالی را نادیده گرفت.
عباس عراقچی را می توان پرتلاش ترین دیپلمات فعلی ایران دانست. او به اندازه ظریف به مباحث حقوق بین الملل اشراف دارد و برجام را از نقطه صفر تا صد به خوبی می شناسد. اگرچه برای دولت رئیسی در فضای سیاسی داخلی کم هزینه نخواهد بود که عراقچی را برای وزارت خارجه پیشنهاد کند؛ اما می تواند انتخاب خوبی باشد. حتی ابقای او به عنوان معاون وزیر خارجه نیز می تواند بازوی کمکی خوبی برای وزیر آینده باشد. اگرچه قانونا معاونان وزیر لازم نیست به تأیید رئیس جمهور برسند؛ اما عرفا درباره وزارت خارجه این کار صورت می گیرد.
آقای عراقچی تاکنون تأیید محمود احمدی نژاد و حسن روحانی، دو رئیس جمهور از دو طیف متفاوت فکری را به دست آورده، بعید نیست که تأیید ابراهیم رئیسی را نیز به دست آورد. بد نیست یادآوری کنم که عراقچی از فروردین ماه تاکنون با تأیید مقامات ارشد نظام در حال هدایت مذاکرات در وین است و این یعنی او در سطح بالایی از مقبولیت در نظام برخوردار است.
عراقچی در جلسه ظریف با رئیسی که بعد از انتخابات برگزار شد، نیز حضور داشت. شاید همه این پتانسیل ها آقای عباس عراقچی با آن کیف سیاه کوچک را که لای بازوانش جا می دهد، کاندیدای نشستن بر صندلی وزارت کند، اگر نه، در همان سمت معاونت سیاسی باقی بگذارد.
کارمندی که خوب کار می کند
کاظم غریب آبادی، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، نیز گزینه ای است که اسمش شنیده شده، او البته دیپلماتی است با سابقه کار در حوزه خلع سلاح، اما بخت با او یار بوده و همکاری با آقای رئیسی را در سمت معاونت بین الملل و قضائی حقوق بشر آزموده است. آن هم زمانی که سال ها این سمت به نام محمد جواد اردشیر لاریجانی نوشته شده بود؛ اما با افول خاندان لاریجانی در قوه قضائیه، او نیز از سمت خود کنار گذاشته شد.
غریب آبادی اگرچه فردی سیاسی به نظر نمی آید؛ اما اظهاراتش در همین دو سمت اخیری که داشته نشان می دهد او می تواند دستورات را به خوبی و در چارچوب تعریف شده اجرا کند؛ اما ناگفته پیداست که این سطح از کاربلدی در اجرا، امتیاز بالایی برای تصدی وزارت خارجه به فرد نمی دهد.
اگرچه بعید به نظر می رسد که تا یک ماه دیگر، افراد دیگری هم به این اسامی اضافه شوند؛ اما نمی توان به قطعیت گفت وزیر خارجه آینده یک نفر از همین اسامی باشد. چینش کلی کابینه شاید کاندیدا ها را متأثر از تغییراتی کند که صبح روز تحلیف همه را غافلگیر کند.
منبع : فرارو
