نزدیک به سه سال از زمانی که رهبر معظم انقلاب عباراتی همچون «غفلت کردیم» را برای فاجعه ی کاهش جمعیت به کار بردند می گذرد اما همچنان سیاست های جمعیتی در پیچ و خم قانون و اجرا سرگردان است.
در همین ارتباط، نظر علمای دین و مراجع نیز برای خیلی ها تعیین کننده است. اما آیا می دانیم نظر مراجع و علمای دین در مورد روش های موجود در تنظیم خانواده چیست؟ آیا از حرمت این روش ها و درآمد حرام آن آگاه هستیم ؟ بد نیست به برخی از استفتائات نگاهی بیندازیم:
سئوال 1) در حال حاضر که سیاست های کلی نظام در جهت افزایش نرخ باوری کل تغییر یافته متأسفانه هنوز آموزش ها، مشاوره ها و ارائه خدمات در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر این اساس تغییر نیافته و شبکه ده ها هزار نفری متشکل از بهورزان، کارشناسان و رابطان بهداشتی که در گذشته در راستای سیاست های کنترلی عمل می نمودند، همچنان براین اساس و یا به علت عدم تغییرات لازم در نحوه فعالیت ها در ابهام به سر می برند، خواهشمند است با توجه به ارتزاق کلیه عناصر این سیستم از منابع نظام اسلامی، بفرمائید:
تعلل و تأخر در انجام اقدامات اصلاحی چه حکمی دارد؟
آیت الله العظمی مکارم شیرازی
1-ادامه سیاست قبلی شرعاً جایز نیست.
2-باید پرسنل وزارت بهداشت از آن خودداری کنند.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
1-در فرض سئوال تعلل و تاخیر جایز نیست
2-لازم است که یک تصمیم همگانی صورت بگیرد و اطاعت از مقام معظم رهبری واجب است، 1-کمک های حکومت اسلامی در راه ایجاد کار و اشتغال برای جوانان و حل موضوع مسکن و تأمین احتیاجات2-فرهنگ سازی نسبت به مردم برای تسهیلات امر ازدواج و حذف تشریفات و تقلیل مهریه3-ترغیب به تولید نسل و اعطای مزایا برای فرزندهایی که به وجود می آید با اولویت هایی در تعداد.
آیت الله العظمی علوی گرگانی:
1-لازم است که تمامی افرادی که در این زمینه کمترین فعالیتی دارند نسبت به وظایف خویش در جهت تشویق و ترغیب مردم و مراجعین آنها به کثرت جمعیت اقدام نمایند.
2-تعلل و تاخیر در این کار ضمانت آور است.
3-باید بدانند که حقوق دریافتی آنها شبه دار خواهد بود.
سئوال 2: همانطور که واقفید در بخش سلامت از بین سه مفهوم خواسته، تقاضا ونیاز آنچه در اولویت است، نیاز است. بنابراین اقدام به هر عملی بر اساس اندیکاسیونی که به لحاظ علمی پذیرفته است، صورت می گیرد. در ارتباط با زایمان نیز، اندیکاسیون های سزارین مشخص است، ولی به هر دلیلی هم اکنون متخصصان زنان و زایمان و البته در مواردی خود زنان تمایل نشان می دهند که عمدتاً به علت کاهش درد ناشی از زایمان، به روش جراحی و سزارین زایمان داشته باشند و همین باعث شده که میزان سزارین در کشورمان به بیش از سه برابر میانگین جهانی برسد.
از طرفی سزارین در کاهش نرخ باروری کل کشور دخالت مستقیم دارد. زیرا احتمال تعدد بارداری را محدود می کند. خواهشمند است با توجه به این که وزارت بهداشت برخلاف وظایف ذاتی خود یعنی نظارت نسبت به صدمات ناشی از این نوع جراحی ها و قانونمندسازی فعالیت های متخصصان زنان و زایمان و سعی در تشویق آنها به ترویج زایمان های طبیعی در مواردی که ضرورتی به سزارین نیست، توجه کافی ندارد، صراحتاً در این ارتباط، نظر فقهی خود را اعلام فرمایند.
آیت الله مکارم شیرازی:
سزارین جز در موارد ضروری اشکال دارد و اطبای محترم باید مراقب این حکم الهی باشد و در غیر آن اقدام نکنند.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
با توجه به آنچه مرقوم داشته اید در صورتی که سزارین ضرورت نداشته باشد جایز نیست و البته تشخیص ضرورت مربوط به پزشکان متخصص و متعهد است.
آیت الله العظمی علوی گرگانی:
1-سزارین تا زمانی که اضطرار و ضرورت نباشد حرام است.
2-کسی که درخواست می کند فعل حرام انجام داده و پزشک اقدام کننده هم مرتکب حرام شده است.
3-هم ضمانت دیه به عهده اوست.
4-هم مرتکب فعل جنایی شده است.
5-وزارت بهداشت باید به وظیفه شرعی و قانونی خود نسبت به عدم اجراء سزارین مگر در موارد ضرورت عمل نماید.
سئوال 3: سیاست های باروری دولت در جهت کاهش رشد جمعیت بود و بیش از 11 نوع روش پیشگیری از بارداری اعم از قرص، کاندوم، آمپول، کپسول، نورپلنت، IUD، NSV،TL و ..... در برنامه هایی به نام سلامت مادر و کودک و باروری سالم تعبیه شده است.
هم اکنون که سیاست باروری دولت بنا بر سیاست کلی نظام به افزایش نرخ باروری کل به بیش از حد جانشینی تغییر یافته است، تغییری در این ارتباط حاصل نشده، خواهشمند است در این خصوص و به ویژه عقیم سازی های دائمی که غالباً نیز برگشت ناپذیر هستند نظر خود را اعلام فرمائید.
آیا روش های که نقص عضو و عقیمی در شرایط معمول برای مادر دارد، مجاز است؟
آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
در شرایط فعلی واجب است از تمام این روش ها پرهیز شود.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
خیر، جایز نیست.
آیت الله العظمی علوی گرگانی:
ما قبلاً هم در استفتائات گذشته متذکر شده بودیم که که:
1-بستن لوله اگر موجب نقص عضو شود حرام و
2-پزشک مجری این کار مرتکب فعل حرام شده و ضمانت هم دارد.
سئوال 4: متأسفانه در حال حاضر تشویق به تک فرزندی رویه ای جایزی در اجتماع شمرده می شود. در حالی که مبادرت به این مسئله، فرزندان و خانواده ها را با آسیب هایی روبرو ساخته و می سازد.
تک فرزندی زمینه رشد و تکامل کامل ذهنی، روانی و مهارتی را در اکثر موارد از آنها می گیرد و در آینده فرزندان آنها به ویژه در صورتی که با تک فرزندی مثل خود ازدواج کنند، از ازدحام و فامیل مثل عمه، عمو، دایی و خاله بی بهره می گیرند و به این صورت خانواده های هسته ای شکل می گیرند که در آینده مشکلات بیشتری را به همراه خواهند داشت.
خواهشمند است نظر خود را درباره پیشگیری از این فرهنگ سازی و لزوم بیان روشن عوارض این نوع موارد در جامعه به ویژه از ناحیه رسانه ها و افراد متخصص اعلام فرمائید.
آیت الله مکارم شیرازی:
لازم است آگاهان عوارض سوء تک فرزندی را برای عموم مردم تبیین کنند تا افراد از آن بپرهیزند.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
در فرض سئوال تبیین آن برای مردم لازم است با توجه به آنچه که مرقوم داشته اید و امروز نقشه های دشمنان نیز روشن شده است لازم است که رسانه ها و افراد متخصص و هر عالمی که تأثیرگذار باشد همه و همه در ترغیب به تکثیر نسل اقدامات جدی و جمعی بعمل آورند.
آیت الله العظمی علوی گرگانی:
این فرهنگ، فرهنگ نسخه پیچیده غرب است که برای امت مسلمان پیچیده شده و لذا تمامی دست اندرکاران این مساله اعم از بهورزان، پرستاران، مسئولین بخش های سلامت و پزشکان و جامعه بیمارستانی و رسانه ها لازم است که مردم را تشویق به کثرت جمعیت نمایند و هرکاری که باعث ترویج فرهنگ غرب شود حرام است.
سئوال 5: هر کدام از روش های پیشگیری از بارداری دارای مزایا و معایبی است. معمولاً به مراجعه کننده مزایا کم و بیش توضیح داده می شود و بعضاً بزرگنمایی هایی هم در این ارتباط صورت می گیرد ولی معایب آن به روشنی اظهار نمی شود به ویژه در مواردی که جراحی های دائمی صورت می گیرد و این عملی برخلاف منشور حقوق بیمار است.
خواهشمند است در این رابطه نظر حضرتعالی اعلام گردد.
آیت الله مکارم شیرازی:
امانت ایجاب می کند که پزشکان همه اینها را به اطلاع مراجعه کننده برسانند.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
در فرض سئوال لازم است صادقانه مطالب را به مراجعه کننده بگویند ومنشور حقوق بیمار لازم است که مورد توجه قرار بگیرد.
آیت الله علوی گرگانی:
هرگونه عملی که موجب نقص عضو دائم و عقیم شدن دائم زن گردد حرام و مجری این عمل مرتکب حرام شده و ضمانت آور هم می باشد.
سئوال 6: اقدام به جراحی دائمی درجلوگیری از بارداری اعم از وازکتومی و توبکتومی در صورتی که برخلاف قوانین کشور ولو با رضایت بیمار و سایر شرایط حاکم بر آن گیرد، توسط پزشک معالج چه حکمی دارد؟
آیت الله مکارم شیرازی:
این کار جایز نیست.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
رعایت قوانین اسلامی کشور لازم است و تخلف از آن از هر کس باشد جایز نیست.
آیت الله العظمی علوی گلپایگانی:
جراحی دائمی حرام است و رضایت بیمار دلیل بر ارتکاب این عمل نمی شود و پزشک مرتکب فعل حرام شده و ضامن هم می باشد.
سوال 7- تک فرزندها به سبب تنهایی و عدم توانمندی‌هایی که بعضا در محیط اطراف خود می‌بینند، پدر و مادر را به نوعی تحت فشار قرار می‌دهند که از تنهایی به درآیند. در صورتی که پدر و مادر بدون هیچ مانعی، رغبتی به فرزندآوری نکند و در آینده به علت همین مسئله اشکالاتی متوجه آموزش و تربیت و عواطف فرزند می‌شود، آیا گناهی متوجه والدین است؟
خواهشمند است نظر شفاف خود را در این زمینه اعلام دارید.
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی:
به یقین تک فرزندی مشکلات زیادی برای آن فرزندان دارد و هرگاه این مشکلات جدی باشد، لازم است پدر و مادرها تجدیدنظر کنند.
آیت‌الله العظمی نوری همدانی:
در فرض سوال از جواب‌های قبل این مطلب معلوم شد.
آیت‌الله العظمی علوم گرگانی:
این گونه تفکرات یعنی تک فرزندی یک نوع بدبینی به خداوند متعال است که چه بسا از مصادیق حرام باشد.
سوال 8- امروزه معلوم شده که خوردن قرص و استفاده از برخی آمپول‌ها و هورمون‌ها به منظور پیشگیری از حاملگی دارای عوارض و معایبی است، به ویژه آنکه این اقلام طولانی مدت استفاده شوند، مبادرت به این روش‌ها، چه حکمی دارد؟
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی:
در صورتی که به مصادیق اطبای متعهد و آگاه ضرر مهمی داشته باشد استفاده از آن جایز نیست.
آیت‌الله العظمی نوری همدانی:
در فرض سوال مبادرت به روش‌هایی که مرقوم داشته‌اید در شرایط فعلی جایز نیست.
آیت‌الله العظمی علوم گرگانی:
در صورتی که ضرر و زیان آنها قطعی است استفاده از آن به صورت طولانی جایز نیست.
سوال 9- در صورتی که متخصصان زنان و زایمان به منظور رفع حالت‌های اورژانسی از خود و دریافت وجه اضافی، بدون دلیل پزشکی بیماران، را وادار سازند که در زایمان خود از یک عمل کم عارضه (زایمان طبیعی) به یک عمل عارضه‌دار (جراحی سزارین) راضی شوند، این اقدام آنها چه حکمی دارد؟
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی:
قبلا جواب داده شد.
آیت‌الله العظمی نوری همدانی:
در فرض سوال جایز نیست مگر آنکه ضرورتی در بین باشد.
آیت‌الله العظمی علوم گرگانی:
این کار حرام و موجب ضمانت است و باعث وجوب دیه برعهده پزشک هم خواهد بود.
سوال 10- نظر کلی شما راجع به سیاست‌های کاهش جمعیت در کشور در شرایط کنونی چیست؟ همچنین در صورتی که مسامحه در این خصوص، در آینده کشور را با خطرات جدی اقتصادی، فرهنگی و دفاعی روبرو نماید، مقصر چه کسانی هستند؟
در ضمن در وضعیت فعلی که مسئولان خطر جدی کاهش رشد جمعیت کشور در 2-3 دهه آینده را طرح کرده‌اند، بی‌توجهی به حل این مسئله به ویژه از سوی برخی دستگاه‌های دولتی و صاحب‌نظران دخیل در مسئله چه حکمی دارد؟
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی:
با توجه به اینکه خطرات کاهش جمعیت روشن شده، باید این مسئله جدی گرفته شود و به هر نحو ممکن از آن جلوگیری نمایند و ما نظرات خود را مشروحا گفته‌ایم.
آیت‌الله العظمی نوری همدانی:
بی‌توجهی به موضوعی که مرقوم داشته‌اید باید به عنوان یک منکر در اجتماع اسلامی مورد نهی و منع قرار بگیرد تا همگان وظیفه اسلامی خود را انجام بدهند.
آیت‌الله العظمی علوی گرگانی:
به نظر می‌رسد که در این مقطع از زمان که کشور در خطر پیر شدن جمعیت پیش می‌رود بر تمامی آحاد مردم مسلمان به خصوص زوجین جوان و قابل ازدیاد نسل لازم است که در این امر مهم اقدام لازم را به کار برند و بر مسئولان بالخصوص نمایندگان مجلس و وزارت بهداشت لازم است که تمام راه‌های قانونی را که باعث می‌شود جمعیت کشور زیاد شود فراهم نمایند و قوانین سابق را ملغی نمایند و بر کادر پزشکی و سلامت و بیمارستانی لازم است که نسبت به عملکرد سابق خود تجدیدنظر نمایند و مردم را نسبت به ازدیاد نسل تشویق نمایند.
