مزاج و مصلحات سبزیجات

 

 

مصلح	درجه	نوع مزاج	نام رایج
پختن با روغن بادام، روغن گاوی تازه،دارچین،فلفل	1	سرد و تر	اسفناج
آرد بوداده گندم یا جو،آب سرد، کاسنی،ترشیها	2	گرم و خشک	اناریجه
خردل، آبغوره،پختن با عدس،شربت بالنگ		گرم و خشک	برگ چغندر
ادویه های گرم		سرد و تر	بامیه
آرد بلوط، رب مورد، سرکه	2	گرم و خشک	پونه
شستن آن با آب و نمک، سرکه،آب انار، کاسنی		گرم و خشک	پیازچه
نمک، عسل، زیره خیسانده شده در سرکه		گرم و تر	تربچه
عسل، کرفس	1	گرم وخشک	ترخون
شربت ها، رازیانه، شکر سرخ	1-2	سرد و خشک	ترشک
گشنیز،کاسنی تازه	3-2	گرم و خشک	تره
کاسنی، خرفه، سرکه	1-2	گرم و خشک	تره تیزک(شاهی)
سویق،بادرنجبویه،ترشی های طبیعی، کاسنی	2	گرم وخشک	جعفری
شربت عود،انیسون، عسل	2	سردو خشک	ریواس
نیلوفر	1-2	گرم و خشک	ریحان
کتیرا	1	گرم و خشک	زولنگ
کتیرا	3	گرم و خشک	سی سنبر
کاسنی، هلیله زرد	0-2	گرم و خشک	شاهتره
کاسنی		گرم و تر	شبدر
سکنجبین،انیسون،کاسنی، برگ اسفناج،خرفه	2	گرم و خشک	شنبلیله
آبلیمو،آبغوره، ترشی های طبیعی، سکنجبین ساده	2	گرم و خشک	شوید
خردل، پختن با نمک و شوید، روغن کنجد و زیتون، پونه،آویشن، فلفل، زنجبیل، زیره	3	سرد و تر	قارچ خوراکی
انیسون	2	گرم و خشک	کرفس
سکنجبین، پختن با گوشت حیوان، روغن بادام، خردل	1-2	گرم و خشک	اقسام کلم بستانی
شکر سرخ، شربت بنفشه، سکنجبین، دارچین، هل	1	سرد و تر	کاسنی
نعناع،کرفس، زیره،مصطکی، سکنجبین، هلیله	2	سرد و تر	کاهو
عناب	2	گرم و خشک	کنگر آبی
ادویه گرم، سرکه،روغن زیتون	1-2	گرم و خشک	کنگر فرنگی
سرکه، ترشی	1-2	گرم و خشک	کنگر وحشی
آب میوه های سرد، زعفران	3	گرم و خشک	گزنه
سکنجبین، زرده تخم مرغ با فلفل و نمک،آب مرغ، دارچین	2	سرد و خشک	گشنیز
دارچین، زنجبیل، خردل، زیره، نمک، روغن زیتون، آویشن،فلفل، طبخ با گوشت حیوان جوان		سرد و تر	لوبیا سبز
عسل، سرکه، سکنجبین	2-1	گرم و خشک	مارچوبه
سرکه	2	گرم و خشک	مرزه
کرفس	2	گرم و خشک	نعناع
گشنیز، کاسنی تازه	2-3	گرم و خشک	والک
...........	1	گرم وتر	یونجه

 

اسفناج

مدر، ملین، زود هضم و دفع کننده صفرا بوده، جهت رفع التهاب و تشنگی، تب های گرم و بیماری های ریه مفید است. غرغره آب آن به جهت گلودرد و خوردن ان برای سنگ کلیه و سوزش ادرار مفید است. مصرف زیاد آن برای سرد مزاجان و افراد دارای سردرد و بیماری های طحال مضر است. اسفناج به دلیل داشتن سالیسیلات باعث دفع آهن می شود به همین دلیل مقادیر زیادی آهن در آن وجود دارد تا مصرف کننده دچار کم خونی نشود، پس برخلاف تصور همگان موجب درمان کم خونی فقر آهن نخواهد شد.

مقالات طب نوین: مصرف اسفناج التهاب راه هوایی در بیماران آسمی را تخفیف می دهد. همچنین این سبزی از رشد سلول های سرطانی در روده بزرگ جلوگیری می کند. خواص ضد دیابتی اسفناج نیز در مقالات طب نوین بیان شده است.

تره تیزک (شاهی)

بازکننده انسداد کبد و طحال، پاک کننده بدن از رطوبت لزج، تحلیل برنده بادهای بدن، مدر، مولد منی و محرک نیروی جنسی بوده و مصرف ناشتای آن بوی بد زیر بغل را رفع می کند. زیاد خوردن آن باعث ایجاد سردرد و تولید بخارات نامناسب و انسداد در بدن شده  و برای چشم مضر است. در احادیث آمده خوردن آن در شب مضر بوده و موجب جذام و برص می شود.

مقالات طب نوین: تره تیزک خواص ضد التهاب و ضد فشار خون دارد.

جعفری

تقویت کننده معده و روده و کبد، هضم کننده غذا، بازکننده انسداد کبد و طحال، گرم کننده کلیه و مثانه و چاق کننده می باشد. خوردن و بوئیدن آن جهت سرماخوردگی ، دفع رطوبت و سردی مغز، سرفه خشک و ضماد آن جهت تسکین درد و ورم بواسیر مفید است.

مقالات طب نوین: جعفری خاصیت ضد سرطانی داشته و از متاستاز سلول های سرطانی جلوگیری می کند. مصرف جعفری در افراد دیابتیک در محافظت از کبد این بیماران نقش دارد و حتی در مطالعه ای مشخص شد که این تاثیر قابل مقایسه با تاثیر گلیبورناید در این زمینه است. جعفری از تجمع اگزالات کلسیم در ادرار و به دنبال آن تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند.

خرفه

برگ و ساقه آن مدر، تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی، حرارت کبد و معده و رحم، تب های گرم و صفراوی بوده و در رفع دیابت، سردرد گرم، عفونت ریه، استفراغ و سنگ کلیه موثر است. مصرف آن در گرم مزاجان لاغر و خشک باعث چاق شدن خواهد شد. مصرف 35 گرم آب خرفه با 7 گرم شکر یا نبات جهت بواسیر خونریزی دهنده و برای قطع خونریزی قاعدگی مفید است. خوردن خرفه پخته همراه با کمی روغن و پیاز جهت قطع اسهال و تقویت روده ها و خوردن آن با سرکه جهت درد کلیه مفید است. اضافه کردن خرفه به غذاهای فرد تب دار در کاهش تب موثر است. ضماد خرفه با روغن گل برای تسکین سردرد گرم ضربان دار و سوختگی آتش مفید است.ضماد خرفه با حنا بر کف دست و پا برای تسکین حرارت آنها مفید است. خوردن برگ و ساقه خرفه کاهش دهنده اشتهاست. تخم خرفه در همه خواص ضعیف تر از آن بوده به جز در رفع عطش که قوی تر از برگ آن می باشد. نگه داشتن سائیده تخم آن در دهان در رفع آفت دهان به خصوص اطفال موثر است.

مقالات طب نوین: خرفه با اثر ضد التهاب خود در بهبود زخم روده در کولیت اولسرو نقش دارد و از رشد سلول های سرطانی در دهانه رحم جلوگیری می کند. خرفه آثار ضد دیابتی نیز دارد و به خصوص در بهبود نارسایی کلیه ناشی از دیابت موثر است.

رازیانه

تحلیل برنده باد و اخلاط غلیظ، خشک کننده رطوبت، تقویت کننده معده، بازکننده انسداد مجاری سینه و کبد و طحال و کلیه و مثانه و تسکین درد آنها که از سردی باشد. مدر، شیر افزا و بازکننده حیض می باشد. جوشانده تخم رازیانه برای طپش قلب و با انجیر و پرسیاوشان جهت سرفه و تنگی نفس مفید است. خوردن آن با گلقند، جهت تقویت معده و رفع بلغم آن و مالیدن شیره آن بر شکم اطفال، جهت نفخ و درد شکم مفید است. چکاندن عصاره آن در چشم برای پیشگیری از آب مروارید و تقویت بینایی نافع است. جویدن نصف قاشق مربا خوری رازیانه بعد از غذا باعث از بین رفتن نفخ و درد معده و قولنج می شود. دم کرده 1 قاشق چایخوری رازیانه و زیره سبز نکوبیده در 1 استکان آب جوش توسط مادر یا کودک باعث از بین رفتن نفخ نوزادان و کودکان شیرخوار و جلوگیری از گریه و بی قراری آنها می شود.

مقالات طب نوین: رازیانه بر ضد هلیکو باکتر پیلوری عمل کرده و در درمان بیماری های گوارشی ناشی از این باکتری مفید واقع می شود و از بروز زخم و سرطان معده پیشگیری می کند. رازیانه از التهاب کبد و فیبروز آن نیز جلوگیری می نماید. مصرف رازیانه درد دوران قاعدگی را تخفیف می دهد.

ریحان

جهت انسداد عروق مغزی، تحلیل ورم های جمیع اعضا، تنگی نفس و ضعف معده و برطرف کردن نفخ و بادها مفید می باشد. خوردن عصاره آن با شکر جهت رفع درد سینه، تنگی نفس و سرفه و بوئیدن آن برای سردرد گرم مزاجان و مسافرین مفید می باشد. جویدن آن برای بهبود آفت دهان موثر است. تخم آن مناسب تمام مزاج ها و مقاوم در برابر سموم بوده ولی مصرف کوبیده آن منع شده است.

مقالات طب نوین: مصرف ریحان خاصیت ضد التهابی دارد و از بروز زخم معده جلوگیری می کند. ریحان از سکته مغزی و عوارض ناشی از آن نیز پیشگیری می نماید. روغن تخم ریحان در تنظیم و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد.

شوید

تحلیل برنده و نضج دهنده اخلاط، بازکننده انسداد، اشتها آور و مدر و قاعده آور می باشد. برای تنگی نفس و امراض بلغمی سینه و معده، سکسکه، ضعف معده و کبد و طحال، سنگ کلیه و مثانه، کولیت، درد مفاصل سرد، درد قاعدگی و بیماری های تناسلی مفید است. نوشیدن دم کرده شوید نفخ و بادهای نقاط مختلف بدن را دفع می کند. آشامیدن آب آن با عسل جهت رفع سموم، تحریک استفراغ و اخراج اخلاط غلیظ از معده مفید است. پختن گوشت با شوید باعث برطرف شدن بوی بد گوشت و سریع و خوب پخته شدن آن است و هضم آن را نیز راحت می کند. نشستن در آبی که شوید در آن جوشیده برای بیماری های رحم و دستگاه ادراری مفید است. زیاد خوردن آن باعث ضعف مغز، چشم، معده، کلیه، مثانه و نیروی جنسی می شود.

مقالات طب نوین: مصرف شوید تکثیر سلول های بتای جزایر لانگرهانس در پانکراس را افزایش می دهد و بدین ترتیب باعث افزایش ترشح انسولین شده و آثار ضد دیابتی دارد. به علاوه مصرف شوید باعث اصلاح چربی خون و کاهش تری گلیسیرید و کلسترول می شود.

قارچ

قلیل الغذا(غذایی که انرژی کمی دارد و شکم پرکن است)، ردی الکیموس(غذایی که اخلاط غیرمعتدل از آن حاصل می شود)، دیر هضم، مولد خون بلغمی و نفاخ است. زیاد خوردن آن موجب سکته، فلج، سنگینی زبان و تنگی نفس می شود. چکاندن آبی که در اثر بریان کردن قارچ باقی می ماند برای رفع آب مروارید نافع است.

مقالات طب نوین: استفاده از قارچ در محیط آزمایشگاه مانع از تکثیر بیش از اندازه فیبروبلاست ها در چشم می شود؛ بنابراین پس از جراحی گلوکوم چشم، از تشکیل بافت جوشگاهی و اختلال در دید جلوگیری می کند. به علاوه در درمان ناهنجاری های شبکیه نیز مفید است.

کاسنی

تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی بوده و باید تازه و نَشُسته مصرف شود چون در اثر شستن جزء لطیف آن از بین می رود(هنگام چیدن باید دقت شود از مکان های تمیز و دور از آلودگی چیده شود). برای بیماری های کبد و معده و طحال، باز کردن گرفتگی های عروق و احشا، تقویت کبد، تنقیه کلیه و مجاری ادراری مفید می باشد. برای کبد گرم و سرد مفید بوده و هرچه تلخ تر باشد در رفع امراض کبد مفید تر است. اگر آن را بجوشانید تا ساقه و برگ آن پاره شده و آب رقیق از آنها جدا شود، بعد با نبات یا ترشی مصرف کنید در تصفیه خون بی همتاست. ضماد برگ آن با سرکه جهت سردرد گرم و خشک مفید است. مصرف کاسنی در زمان سرفه مضر است.

مقالات طب نوین: کاسنی خواص ضد دیابت و پایین آورنده قند خون دارد. به علاوه مصرف این گیاه اثر محافظتی بر کبد و کلیه در مقابل سموم و داروهای شیمیایی دارد.

کاهو

تولید کننده خون صالح رقیق، تسکین دهنده حرارت صفرا و خون، برطرف کننده خشکی صفرا و سودا و تشنگی، بازکننده انسداد، خواب آور و ملین بوده و در سردرد و سرفه ای که از گرمی و خشکی باشد مفید است. استفاده از کاهو در بهبود خارش بدن، زردی و سوزش ادرار مفید است. مصرف کاهو مضرات هوای آلوده بر بدن را کاهش می دهد. خوردن آن با سرکه، اشتها آور می باشد. غذاییت کاهوی پخته بیشتر از خام می باشد. مصرف زیاد آن برای سردمزاجان و نیروی جنسی مضر است.

تخم کاهو: سرد و خشک بوده، مخدر و خواب آور می باشد. برای رفع روماتیسم گرم، آن را نیم کوب کرده و 24 ساعت خیس کنید و شیره بکشید و میل نمایید( جوشاندن لازم ندارد). خوردن 6 گرم تخم کاهو در روز برای قطع احتلام و کم نمودن شهوت در جوانانی که امکان ازدواج ندارند مفید است.

مقالات طب نوین: روغن تخم کاهو به صورت خوراکی یک خواب آور تقریبا بی عارضه به خصوص در افراد پیری است که از مشکل بی خوابی و اضطراب رنج می برند. کاهو خواص پایین آورنده قند خون نیز دارد.

کرفس

باز کننده انسداد کبد و طحال، تحلیل برنده باد و نفخ، اشتها آور و باز کننده حیض بوده، باعث تقویت نیروی جنسی، پاکسازی کلیه و مثانه و خرد کردن سنگ مثانه می شود. در بیماری های مفصلی و اکثر بیماری های سرد و بلغمی موثر است.آشامیدن آب آن با آب انار و شکر جهت درمان مسمومیت مفید است. خوردن کرفس قبل یا بعد از گزیدن عقرب، موجب افزایش سرعت تاثیر زهر در بدن است. مصرف کرفس در بیماران مبتلا به تشنج، در زمان جماع و بارداری ممنوع است.

مقالات طب نوین: کرفس نقش مهمی در محافظت از کبد در مقابل سموم شیمیایی و داروهایی مانند استامینوفن دارد. به علاوه از بروز سرطان کبد جلوگیری می کند.

گشنیز

اشتها آور، خواب آور، تسکین دهنده صفرا و تشنگی بوده، در رفع التهاب معده و استفراغ مفید است. آشامیدن آب آن با سرکه و سماق مانع صعود بخارات معده به مغز شده و از برخی بیماری های عصبی و سردرد جلوگیری می کند. مصرف زیاد آن باعث فراموشی و اختلال ذهن و ضعف نیروی جنسی و کاهش خونریزی حیض می شود. مصرف آن در دوران بارداری باعث کاهش قند خون جنین و اختلال یادگیری در آینده جنین خواهد شد. تخم آن مفرح، تقویت کننده مغز و قلب و معده و قابض می باشد.

مقالات طب نوین: گشنیز آنتی اکسیدان، مدر و کاهش دهنده فشار خون و قند خون بوده و چربی خون را اصلاح می کند. مصرف گشنیز از بروز مشکلات قلبی و سکته قلبی جلوگیری نموده و حرکات روده را تنظیم می کند

نعناع

در خواص قوی تر از پونه است. گرم کننده، مفرح، تقویت کننده قلب، رقیق کننده خون غلیظ و حل کننده مواتد بلغمی و سوداوی می باشد. آشامیدن عصاره نعناع در نضج و دفع رطوبت های ریه و مجاری تنفسی مفید و جوشانده آن همراه با پرسیاوشان برای تقویت معده، از بین بردن بادهای معده و آروغ، کولیت و دفع اقسام کرم شکم مفید است. خوردن آن با آب انار ترش برطرف کننده سکسکه، تهوع، استفراغ و اشتها آور می باشد. جویدن نعناع در تسکین دندان درد موثر است. خوردن نعناع با لبنیات و پنیر مانع از ضرر آنها به بدن می شود. زیاد خوردن نعناع باعث خارش گلو و نفخ می شود.

نکته: کم خوردن نعناع باعث از بین رفتن نفخ می شود ولی برعکس زیاد خوردن آن باعث ایجاد نفخ خواهد شد.

مقالات طب نوین: نعناع در بهبود بیماری های ریوی از جمله سل و سرطان ریه موثر است. به علاوه این سبزی نقش مهمی در کنترل تهوع و استفراغ به خصوص پس از شیمی درمانی و رادیو تراپی دارد.

منبع: کتاب تغذیه در طب ایرانی، اسلامی

تالیف: دکتر غلامرضا کرد افشاری