به گزارش پایگاه عدالت خواهان" سایت رسانه انقلاب نوشت: آخرین قسمت از برنامه طنز شبانه دورهمی با بعضی از گله‌گذاری‌های مهران مدیری درباب کم‌طاقتی گروه‌ها و اصناف مختلف در برخورد با مقوله طنز همراه بود. برنامه‌ای که در زمان پخشش حاشیه کم نداشت و هر اشاره حتی غیرمستقیمی به صنف یا گروهی، باعث رنجیده‌شدن و برخوردن به تریج قبایشان می‌شد. محبوبیت مدیری اما، مانع از آن شد که مدیران تلویزیون در برابر انتقادها و هجمه‌ها کوتاه بیایند و قبل از موعد، برنامه را از آنتن پایین بیاورند. در نوشتار زیر به بعضی از دلایل محبوبیت مدیری و سبک کمدی او اشاره خواهیم کرد. برای ملموس‌تر شدن این بررسی، کار ایشان را با یکی دیگر از کارگردانان کمدی‌ساز تلویزیون (سیروس مقدم) که پا به پای همدیگر در این سال‌ها کمدی ساخته‌اند مقایسه کرده‌ایم.
قبل از این مقایسه لازم است بگوییم که: کمدی شکل تصویری و سینمایی طنز مکتوب است. به جز این تفاوت فرمی، این دو در محتوا هم تفاوت‌هایی دارند. طنز بیان کاستی‌های جامعه به شکلی است که هم بیان غیرمستقیم و در لفافه مشکلات باشد و هم بتواند با استفاده از قدرت ادبیات و شوخ طبعی، خنده بر لب مخاطب بیاورد و در ضمن او را به تفکر هم وادار کند. در کمدی اما معمولاً خنداندن هدف اصلی است. البته همین کمدی هم می‌تواند طیف وسیعی را در بگیرد و یکی از آنها از نظر محتوایی قابلیت تطبیق با طنز مکتوب را با آن ویژگی‌ها و مولفه‌ها داشته باشد. طنز فاخر و طنز سخیف در دو طرف این طیف قرار می‌گیرند و این وسط هرچه مولفه‌های ادبی و تفکری اثر بیشتر باشد به طنز فاخر نزدیکتر می‌شویم. از آن طرف هر چه از لودگی، ادبیات رکیک و شوخی‌های جنسی استفاده بیشتری بشود ، اثر از امکان بیشتری برای اطلاق سخیف برخوردار خواهد بود. قبل از دهه هفتاد شکلی از کمدی در سیمای جمهوری اسلامی به نمایش در می‌آمد که ترجمه نعل به نعل نمایشنامه‌ها و طنزهای رادیویی همان زمان بودند. از دهه هفتاد، گروه جدیدی که بعضاً در دانشکده هنرهای زیبا با هم همکلاسی بودند تشکیل شد و کمدی را از شکل رادیویی آن نجات داد. در آن اوایل این گروه از این طرف بام افتاد و شوخی‌های حرکتی و بدنی، به محور اصلی آیتم‌های طنز تبدیل شد.
مهران مدیری کارش را با کارگردانی کارهای این گروه و با برنامه‌ای ایپزودیک به نام پرواز ۵۷ آغاز کرد. در ادامه طنز ساعت خوش که با محوریت همین گروه جوان و کارگردانی مهران مدیری شکل گرفته بود به محبوب‌ترین برنامه تلویزیون تبدیل شد. مسیر پیشرفت مدیری در تلویزیون روز به روز با سرعت بیشتری طی شد و سال‌های طولانی است که حضور او در یک برنامه طنز، تضمین دیده‌شدن و استقبال مردم از آن است. مهران مدیری لِم کار و فوت کوزه‌گری کار طنز در تلویزیون را بلد شده است و می‌تواند در هر حالت مخاطب را با خود همراه کند.
در بخش فرمی نیز مدیری به خوبی متوجه این نکته شده است که رمز و راز موفقیت در طنز تلویزیونی سادگی آن است. مخاطب خسته از کار روزانه و محیط پرتنش جامعه، معمولاً حال و حوصله پیچیدگی‌های فرمی و روایتی را ندارد و دوست دارد به ساده‌ترین و قابل فهم‌ترین شکل ممکن یک اثر طنز را تماشا کند. تفاوت کارهای طنز و مناسبتی سیروس مقدم با مهران مدیری ، در فرم آنهاست. در سریال‌های مقدم، نوع طنز، طنز موقعیتی است و اتکای چندانی به حضور کمدین به آن مفهوم واقعیش ندارند اما در روایت دچار پیچیدگی نمی‌شود و داستان را ساده تعریف می‌کند. همراه یک خانواده سوار بر یک کامیون شهر به شهر می‌گردند و زندگی روزانه آنها را به نمایش می‌گذارند.
این سادگی به اندازه‌ای است که بعد از پخش چند سری از پایتخت، خیلی از مردم خانواده نقی معمولی را باور کرده و هر سال سراغ آنها را از کارگردان و تلویزیون می‌گیرند. در فرم اما معمولاً مقدم تمایل دارد ساده نباشد و به سمت زوایای دوربین عجیب و غریب می‌رود. زوایایی که اصلاً مناسب یک فیلم طنز نیستند. در طنز ساده‌ترین نماها همیشه موفق‌ترین نماها هستند. این که دوربین یکدفعه از لابلای سوراخ یک در یا از سقف اتاق، کاراکتر و موقعیت را نشان دهد بیشتر مناسب سریالی مثل اغما بود و متأسفانه مقدم این تکنیک را به آثار طنزش هم آورد.
برگردیم به کارهای مدیری. استفاده انتقادی از طنز، بارزترین شکل طنزهای مدیری است. او با تعریف روستا و لهجه‌ای که به هیچ کس برنخورد (در شبهای برره) به عادات ناپسند جامعه به بهترین شکل ممکن نشتر زد. این رویه عام سریال‌های طنز مدیری است و او در مرد هزار چهره، مرد دوهزارچهره، و در این اواخر نیز، با سریال حاشیه آن را ادامه داد. البته تحمل اندک جامعه پزشکی و قدرت آنها باعث شد این سریال آنچنان که باید تند و تیز نباشد و دست به عصا حرکت کند.
دورهمی جدیدترین کار طنز مهران مدیری بود که با وجود انتقاداتی که در زمینه کپی‌کاری دکور به او می‌شود همچنان بیینده داشت. هرچند در مواردی، آیتم‌های نمایشی در دورهمی از رویه انتقادی جدی مدیری فاصله گرفته، به شوخی‌های خاله زنکی و زن و شوهری تقلیل یافتند. شاید اگر محبوبیت خود مدیری نبود، چه بسا زودتر از موعد از آنتن پایین کشیده می‌شد./فارس
انتهای پیام/
