«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان امشب (چهارشنبه) در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما به تشریح تصمیم امروز شورای عالی امنیت ملی کشورمان در توقف برخی از تعهدات برجامی پرداخت.
* با پدیده‌ای به نام ترامپ و یک دولت تندرو در آمریکا مواجهیم
وی در این باره در خصوص تصمیم امروز ایران گفت: بیش از دو سال است با پدیده‌ای به نام ترامپ و یک دولت تندرو در آمریکا مواجهیم که اعتقاد داشته و دارد که برجام بدترین و ننگین‌ترین توافق در تاریخ آمریکا بوده و با برجام ایران قوی‌تر و مقتدرتر در عرصه منطقه‌ای حضور یافته، اقتصادش گشایش یافته، نفتش را می‌فروشد، تحریم‌ها برداشته شده و از فصل هفت شورای امنیت خارج شده و با این جمهوری اسلامی که قوی شده و در منطقه اعمال قدرت می‌کند، باید برخورد شود. از ابتدا گفتند تحریم‌ها باید دوباره برگردد و زنجیرها را به خیال خود به دست و پای ایران ببندند و ایران را زمین گیر کنند که نتواند اعمال قدرت داشته باشد.
معاون سیاسی وزیر خارجه ایران اضافه کرد: از ابتدا ترامپ شرایطی را ایجاد کرد که ما خودمان از برجام خارج شویم تا تقصیر خروج از برجام به گردن ایران بیفتد، ولی ایران با درایت و هوشمندی با این حرکت مقابله کرد بعد به شدت تلاش کردند اروپا را با خود همراه کنند. تلاش کردند مذاکرات جانبی را درخواست کنند که ایران با این پدیده انحرافی مقابله کرد و در نتیجه ترامپ به این نتیجه رسید که باید از برجام خارج شود.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان بیان کرد: پس از آن سیاست فشار حداکثری علیه ایران را در پیش گرفتند که سیاست تعریف شده‌ای با همین عنوان است. این سیاست علیه کشوری اتخاذ می‌شود که قوی است. قدم به قدم فشارهایشان را سنگین‌تر کرده و ابعاد جدیدی به تحریم‌ها افزودند و ایران با درایت سعی کرد در دام تحریک آمریکا نیفتد و به دنیا و بقیه اعضای برجام فرصت دهد.
عراقچی افزود: کمیسیون مشترک برجام چهار بار به خواست ایران تشکیل جلسه داد و دیگر کشورهای باقیمانده در بیانیه‌ها متعهد شدند که ایران در برجام باقی بماند و راه‌حل‌های عملیاتی در 11 حوزه مختلف پیدا کنند.
معاون سیاسی وزیر خارجه خاطرنشان کرد: در عمل موفق نشدند این راه‌حل‌ها را پیاده کنند. شاید به نظر من ترکیبی از دو باشد که شاید نخواستند و یا نتوانستند. اروپایی‌ها متعهد بودند یکسری کارها را انجام دهند قدم اول این بود یک کانال مالی و بانکی ایجاد کنند اول گفتند بانک‌های مرکزی را فعال می‌کنند که آمریکا پیغام داد آن را تحریم می‌کند بعد گفتند بانکی را اختصاص میدهیم آمریکا مقابله کردند و بعد سر اینستکس آمدند.
وی خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها کند در این مسیر حرکت کردند، چه نمی‌خواستند، چه نمی‌توانستند به حال ما فرقی نداشت، نتیجه این بود که به خاطر تعهدی که داده بودند و درخواستی که گفته بودند هفته‌ها را تمدید کردند و جلسات مختلف تشکیل دادیم و تا الان یک سال شده است که خویشتنداری هوشمندانه ایران یک برتری سیاسی و اخلاقی برای ما در سطح دنیا ایجاد کرد. اجماعی که آمریکا سعی می‌کرد علیه ما ایجاد کند با رفتارهای ما علیه آمریکا ایجاد شد.
وی با اشاره به چهار بار تلاش‌های آمریکا برای کشاندن ایران به شورای امنیت عنوان کرد: در همه اینها ناکام بودند چون جامعه بین‌المللی مخالفت می‌کرد. بعد کنفرانس ورشو را راه انداختند سعی کردند ائتلاف عربی را راه بیندازند که شکست خورد.
عراقچی افزود: ما به اروپا و چین و روسیه فرصت کافی دادیم تا به نقطه‌ای رسیدیم که آمریکا اعلام کرد سیاست فروش نفت صفر را دنبال می‌کند و مجوزها را تمدید نمی‌کند و ما در نقطه‌ای قرار گرفتیم که به لحاظ اخلاقی و سیاسی به همه فرصت داده بودیم.سیاست آمریکا قابل اغماض نبود و تصمیم گرفته شد که ما وارد پروسه کاهش برخی تعهدات شویم.
معاون سیاسی وزیر خارجه همچنین گفت: حرفی که اروپایی‌ها به ما زدند این بود که در این یک سال متوجه شدند چقدر به اقتصاد آمریکا وابسته هستند.
وی عنوان کرد: ایران دنبال نتیجه بود و دنبال منافعش هست و ما دنبال منافع خودمان حرکت میکنیم.
عراقچی درباره جزییات فنی تصمیم ایران گفت: این تصمیم ایران از نقض برجام نیست، استفاده از ابزارهای داخل برجام برای تامین منافع مردم ایران است و به معنای خروج از برجام و نقض برجام هم نیست. براساس بند 26 و 36 برجام این حق را داریم از این ابزارها برای تامین منافعمان استفاده کنیم.
وی گفت: ما خروج از برجام را در دستورکار داریم. ایران خروج از برجام را در دستورکار قرار داده، ولی به صورت مرحله به مرحله ولی آمادگی دارد اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را انجام دهند به مرحله قبل برگردد. ایران امروز اعلام کرد به محدودیت خود برای میزان ذخایر خود در آب سنگین و اورانیوم قائل نیست.
عراقچی بیان کرد: ما در مرحله اول یکی از ستون‌های برجام را هدف قرار دادیم. اگر خواسته‌های ما بعد از 60 روز وارد گام دوم نشود و گام دوم را از الان برای آنها مشخص کرده‌ایم. بعد از آن ما به 3.67 درصد پایبند نخواهیم بود و هر درصد غنی سازی بخواهیم انجام میدهیم.
وی همچنین گفت: در گام دوم کار دیگری صورت می‌گیرد که بحث اراک است. در طراحی قرار بود و هست که کشورهای عضو برجام به ما کمک کنند و کارگروهی با حضور ایران و 1+5 که الان 1+4 شده تشکیل شد. در طول یک سال گذشته این روال مدرن سازی اراک به خوبی پیش نرفت، علت آن هم ترسی بود که کشورهای برجام از همکاری با ایران داشتند چون شرکت‌های معتبر هسته‌ای آنها درگیر شدند و از ترس تحریم شدن یک مقدار تعلل‌هایی صورت گرفت. در نامه رئیس جمهور گفتیم انتظار داریم اراک به پروسه تکمیل خود برگردد. دیزاین‌های اولیه انجام شده قرارداد تجهیزات بسته شده و باید به مسیر برگردیم.
عراقچی افزود: اگر به تعهداتشان عمل نکردند راکتور تحقیقاتی اراک را با طراحی و تکنولوژی خودمان می‌سازیم.
معاون سیاسی وزیر خارجه بیان کرد: ما تصویر واضح جلوی چشم کشورهای طرف برجام قرار دادیم و در عین حال آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کردیم.
وی تصریح کرد: اگر در این مراحل گام به گام کشورهای 1+4 یا هر یک به تنهایی یا آمریکا به شورای امنیت مراجعه و سعی کنند قطعنامه‌های گذشته را برگردانند یا قطعنامه جدیدی صادر کنند، ایران یک پاسخ قاطع و محکم خواهد داد. رئیس جمهور پاسخ را کاملا در نامه ذکر کرده و ابعادش را گفتند و ترجیح دادند باز نشود.
عراقچی بیان کرد: کشورهای عضو برجام می‌دانند شورای امنیت خط قرمز ایران است و اگر این خط قرمز رعایت نشود، برجام به طور کامل از بین خواهد رفت.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان ادامه داد: واکنش‌های اروپایی‌ها بسیار محتاطانه بوده و از اظهارنظرهای دقیق پرهیز کرده‌اند. واکنش روسیه و چین روشن بود. لاوروف به صراحت اعلام کرد آنچه رخ داده تقصیر آمریکاست و چینی‌ها همین موضع را گرفتند ولی اروپایی‌ها هنوز در حال مشورت هستند، تماس‌هایی را با ما داشتند، در حال ارزیابی شرایطند می‌دانند آمریکا بازی را به هم زده است. اروپا درست است در تامین خواسته‌های ایران موفق نبوده ولی به لحاظ سیاسی از ایران حمایت کرده است.
وی گفت: مکانیسم‌های مشابه اینستکس را با هند، ترکیه و خیلی کشورهای دیگر در حال انجام هستیم.
عراقچی بیان کرد: ظاهرا اروپایی‌ها فردا یک جلسه غیررسمی سران را دارند و دوشنبه یک جلسه رسمی شورای وزیران اتحادیه اروپاست و فکر می‌کنم موضع رسمی را در آن جلسه اعلام کنند منتظریم اروپا موضع خود را به صورت روشن بیان کند. خواسته‌های ما روشن است.
وی درباره تمدید این فرصت 60 روزه گفت: بستگی دارد خواسته‌های ما چگونه تامین شود ما قصد تنش نداریم مهم منافع ایران است. ما به برجام تعصب و علقه و وابستگی نداریم به آنچه وابستگی داریم منافع مردم ایران است. در 2 ماه آینده این دو ماه قابل تمدید نیست، مگر اینکه خواسته‌های ما تأمین شود.
عراقچی همچنین گفت: خواسته ما در بخش نفتی فروش نفت به میزان سابق است. اروپا و چین و روسیه تعهد کردند نفت ما به قبل برگردد و باید فرمول‌هایی پیدا شود که فروش نفت ما تضمین شود به قبل و تضمین شود که درآمدهای نفتی برای ما در دسترس باشد. باید اینستکس را به شکلی راه‌اندازی کنند که کل درآمدهای نفتی ما به آن منتقل شود و محدود به مواد غذایی و دارویی نیست باید همه موارد را در بربگیرد. در حوزه نفتی باید به حالت سابق برگردد یا مسیر خود را به حالت قبل شروع کند.
معاون وزیر خارجه همچنین خاطرنشان کرد: آنچه اطمینان دارم این است که اگر احساس کنیم منافعمان تامین می‌شود و خواسته‌هایمان می‌رسد ممکن است 60 روز به 70 روز تبدیل شود ولی اگر برای زمان خریدن باشد، خیر. من به سفرای 1+4 گفتم ما اصلا وارد بازی خرید زمان نمی‌شویم و یک سال به شما وقت دادیم و متاسفانه استفاده نشده و این 60 روز آخرین پنجره دیپلماسی است که امیدواریم استفاده کنند.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان درباره اصلاحیه به برجام هم گفت: موضع رئیس جمهور روشن بود ما خواهان اجرای برجام هستیم نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد. هیچ تغییری در برجام صورت نخواهد گرفت ما آماده مذاکره درباره برجام و موضوعی فراتر از برجام نخواهیم بود. سال گذشته اروپایی‌ها خیلی وارد این فضاها شدند ما همان موقع با قاطعیت رد کردیم و گفتیم تا وقتی برجام به تجربه موفق برای مردم ایران تبدیل نشود به هیچ مذاکره‌ای فکر نمی‌کنیم چه برسد وارد شویم.
معاون وزیر خارجه درباره اینکه آیا اروپا هزینه‌ای را پرداخت خواهند کرد؟ گفت: اروپایی‌ها بارها گفته‌اند برجام یک توافق امنیتی است و با امنیت بین‌الملل و اروپا سر و کار دارد حتما منطقه ما بدون برجام امن‌تر نخواهد بود. منطقه ما از لیبی تا افغانستان کلکسیونی از تنش‌ها و درگیریها را داریم، تنها یک مشکل بود که از طریق دیپلماسی حل و فصل شد و آن برنامه هسته‌ای ایران بود که یک راه‌حل معقول برد - برد تعریف شد.
وی افزود: ترامپ می‌خواهد تنها دستاورد دیپلماسی در منطقه ما را از بین ببرد. امنیت در منطقه ما بر امنیت در اروپا تاثیر دارد. اروپایی‌ها به شدت نگران هستند، بحث مهاجرت که از سمت سوریه صورت گرفت بحران عظیمی در سوریه ایجاد کرد که دولت‌ها را در کشورهای اروپایی تغییر داد و به شدت نگرانند، اگر در منطقه به سمت تنش‌ها و درگیریها برویم اروپا به شدت متاثر خواهد شد.
عراقچی گفت: بحث اعمال فشار بر اروپا نیست فشار خود به خود وارد خواهد شد. ما در 40 سال گذشته میزبان برادران از افغانستان، عراق و آذربایجان و ... بودیم و ملت ایران سخاوتمندانه پذیرایی کردند. همین الان بیش از سه میلیون افغان در ایران حضور دارند بیش از دو میلیون فرصت شغلی را برادران خوب افغان در ایران اشغال کرده‌اند و سه تا پنج میلیارد یورو از کشور ما خارج می‌کنند. حدود 468 هزار دانش آموز افغان در مدارس ایران رایگان تحصیل می‌کنند و هر دانش آموز در سال برای ما 600 یورو هزینه دارد. بیش از سه هزار دانشجوی افغان در ایران هستند ولی این آموزش‌ها هزینه دارد نزدیک 15 هزار یورو هزینه دارد و از خدمات درمانی بهره‌مند می‌شوند. با کمال میل پذیرای آنها هستیم ولی برای ما هزینه دارد.
وی ادامه داد: ولی وقتی تحریم‌های آمریکا اثر کند و منابع مالی ایران محدود شود و فروش نفت به صفر برسد، درآمدهای نفتی ما کم شود البته موفق نخواهند شد و فروش نفت ما به صفر نخواهد رسید و به همین خاطر ایران مجبور است سیاست‌های ویژه‌ای را اتخاذ کند و ممکن است به نقطه‌ای برسیم که نتوانیم هزینه‌ها را تأمین کنیم و از برادران افغان بخواهیم که کشور را ترک کنند. نمی‌خواهم تنش یا نگرانی در بین اتباع افغان ایجاد کنم ولی می‌خواهم صحنه را ترسیم کنم. اگر آمریکا بخواهد به سیاست تحریم ادامه دهد اگر مجبور شویم مسئولیت آن به عهده آمریکا خواهد بود.
عراقچی بیان کرد: بحران در افغانستان را آمریکا ایجاد کرد نه ما و خودشان باید هزینه‌ها را متقبل شوند نه ایران.
وی درباره توییت‌های جنجالی بولتون و اظهارات مقامات آمریکایی گفت: دنبال فضاسازی و جنگ روانی برای شکستن روحیه مردم ایران هستند. البته این تجربه شکست خورده 40 سال گذشته است. در حوزه روانی سعی می‌کنند و نگرانی از درگیری نظامی ایجاد کنند، با بررسی‌هایی که ما و دوستان نظامی ما انجام دادند کاملا روشن می‌کند یک فضاسازی و جنگ روانی است. ناوی که 25 روز پیش آمریکا را در برنامه روتین در منطقه ترک کرده به شکل دیگری جلوه می‌دهند. همه اینها فضاسازی است و جای نگرانی البته برای نظامیان ما هست آنها وظایف خود را بلدند و آمادگی دارند. مردم ایران مطمئن باشند توان نظامی و دفاعی ما از یک طرف و قدرت دیپلماسی و مقبولیت بین‌المللی ایران از طرف دیگر باعث خواهد شد کسی فکر حتی برخورد نظامی با مردم ایران را نتواند بکند.
معاون وزیر خارجه کشورمان درباره نشست کارشناسی اینستکس در بروکسل گفت: نشست کارشناسی در طول ماه‌های گذشته داشتیم و عمده آن درباره اینستکس بود. اینستکس و نهاد ایرانی متناظر آن هم در ایران ثبت شده است دیروز مدیر عامل طرف ایرانی با طرف اروپایی با تیم‌هایشان جلسه داشتند و احتیاج است مقررارتی را تنظیم و راهکارهایی را برقرار کنند. دیروز پیشرفت داشته ولی کند است. انتظار ما از اینستکس فراتر از این است. این دو جلو می‌روند و سازوکار مالی اروپا متوقف نشده ولی از سرعت لازم برخوردار نیست.
وی گفت: جلسه دیروز پیشرفت خوبی داشته در تدوین سازوکارها دو شرکت کارشان را انجام دادند و دوستان ما در وزارت خارجه با اروپایی‌ها در حوزه‌های نفتی و ... جلسه داشتند و در آن حوزه هیچ تغییر خاصی رخ نداده است. امروز هشت صبح سفرا را خواستم و نامه‌ها را دادم.
عراقچی درباره سفر پامپئو به منطقه و عراق گفت:این سفرها در راستای سیاست آمریکا و فشار حداکثری آ« است. آمریکاییها کشور به کشور شرکت به شرکت و بانک به بانک حرکت می‌کنند و سعی می‌کنند حلقه فشار را بر ایران بیشتر کنند. سفر پامپئو به عراق منتظریم نتایج آن را مشخص‌تر بشنویم ولی ظاهر آن برای اعمال فشار بیشتر بر عراق است. میزان زیادی گاز و برق به عراق صادر میکنیم و آمریکاییها چاره‌ای ندارند به عراق مجوز بدهند. کل سفر در راستای سیاست فشار آمریکاست و یکی از اهدافشان همسایگان ما است.
امروز 18 اردیبهشت ماه مصادف با خروج غیرقانونی و یکجانبه آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی در بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام اعلام کرد که از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.
در بیانیه شورای عالی امنیت ملی کشورمان که طی نامه‌های جداگانه نیز از سوی حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی به سران کشورهای عضو برجام اعلام شده؛ به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده و تاکید شده است: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»
صبح امروز نیز سفرای کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه به وزارت امور خارجه دعوت و نامه حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان توسط سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه به آنها تسلیم شد.
در این نامه تصمیم شورای عالی امنیت ملی کشورمان مبنی بر «توقف اجرای برخی تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام» به اطلاع سران کشورهای مزبور رسیده است.
همچنین طی نامه دیگری که امروز صبح توسط وزیر امور خارجه کشورمان برای خانم موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی ارسال شد جزئیات اقدامات ایران به اطلاع ایشان به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام رسید.
سه شنبه شب 18 اردیبهشت ماه سال گذشته (1397) بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در اظهاراتی خروج این کشور از برجام را اعلام کرد و گفت که سندی را برای بازگرداندن تحریم‌ها امضا می‌کند و افزود که بالاترین سطح تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بعد از دوره‌های 90 و 180 روزه اعمال خواهد شد. دور اول تحریم های مزبور در مرداد ماه وارد فاز اجرایی شد و ترامپ شامگاه دوشنبه 15 مرداد ماه با امضای فرمانی رسما دستور اجرای اولین بسته تحریم‌ها علیه ایران را صادر کرد و مقام‌های دولت ترامپ جمعه 11 آبان ماه نیز اعلام کردند که دور دوم تحریم‌ها از روز دوشنبه (پنجم نوامبر) 14 آبان ماه به اجرا درخواهد آمد.
