چگونه در ١٩ مرداد ١٣٩٣، زنجیره اى از عوامل انسانى و فنى، یک فروند هواپیماى ایران١٤٠ را به همراه ٣٩ سرنشین آن به کام مرگ کشید؟
به گزارش پایگاه عدالت خواهان"پرواز ٥٩١٦ هواپیمایى سپاهان (که زمان زیادى از تغییر نام آن از "هسا" به سپاهان نگذشته بود)، در ساعت ٠٩:٢٠ صبح با ٤٨ سرنشین به کاپیتانى على ایزدپناهى باند فرودگاه مهرآباد را به مقصد طبس ترک کرد اما لحظاتى پیش از کنده شدن از باند فرودگاه، علائم موتور شماره٢ هواپیما به خلبان ها نشان داد که نیمى از نیروى پیشرانه خود را از دست داده اند.
مسافران با چشم و گوش خود، ایستادن پره هاى ملخى موتور سمت راست و کم شدن صداى آن را احساس کردند.
هواپیما به محض اوجگیرى با از کار افتادن موتور ٢، به سمت راست مى چرخد (وارد بنک مى شود). خلبان ایزدپناهى به خاموش شدن خلبان خودکار، هدایت هواپیما را بر عهده مى گیرد و مطابق دستورالعمل هاى مندرج در کتاب QRH هواپیما، قصد دارد که هواپیما را از بنک خارج کند وتا قبل از استال کردن هواپیما، ارتفاع کافى بدست آورده و سریعاً در مهرآباد فرود اضطرارى کند.
اما وزن هواپیما زیاد است و گرماى هوا مزید بر علت شده بود تا موتور شماره ١ نتواند هواپیما و مسافرانش را از مخمصه نجات دهد.
هواپیما از روى جاده مخصوص عبور کرد و همچنان به سمت راست و شیشه مینا نزدیک شد و ارتفاع کم مى کرد.
(همه هواپیماها با از دست رفتن یک موتور، قادرند با موتور دیگر اوجگیرى کرده و پرواز را به سلامت فرود بیاورند.)
وزن زیاد و گرماى هوا، اجازه اوجگیرى به هواپیما نداد و خلبان که به ناچار قصد فرود در بلوار شیشه مینا را داشت، به دیوار بتنى صنایع هوایى برخورد کرد و لحظاتى بعد آتش گرفت.
٣٩ مسافر این پرواز کشته شدند و ٩ نفر به شدت دچار جراحت و سوختگى شدند.
یک سال بعد، دفتر بررسى سوانح سازمان هواپیمایى کشورى، دلیل سانحه را اینگونه اعلام کرد:
عملکرد نامناسب سامانه کنترل موتور همزمان با از دست رفتن موتور سمت راست دلیل اصلی بروز سانحه هواپیمای آنتونوف ۱۴۰ است.
سامانه کنترل موتور که وظیفه اطلاع رسانی و هشدار به گروه پروازی و فدر کردن ملخ موتور هواپیما را عهده داشته ، با ۱۷ ثانیه تاخیر عمل کرده است. عملکرد سیستم کنترل الکترونیکی موتور هنگام از دست رفتن موتور نامناسب بوده و این موضوع تاثیر زیادی در وقوع این سانحه داشته است. عملکرد نا صحیح این سیستم باعث شده است، هشدار از دست رفتن موتور به شکل صحیح و به موقع به خلبانان پرواز داده نشود و از طرف دیگر ملخ این موتور نیز با تاخیر فدر(feather) شده است.
عملکرد نامناسب سیستم کنترل موتور (SAO 2000) همزمان با از کار افتادن موتور سمت راست، حدود 2 ثانیه قبل از جدا شدن هواپیما از سطح باند دلیل بروز این سانحه بوده است.
عوامل دیگری از جمله رعایت نکردن دستورالعمل های مربوط به محاسبه وزن بار و مسافر (وزن برخاست بیش از حد مجاز هواپیما) وجود بادجانبی با مولفه باد پشت بالا، دمای بالای هوا و سرعت تصمیم به برخاست (VR) کمتر از مقدار تعیین شده در کتاب هواپیما، عملکرد خلبانان و همچنین وزن خالی بالای این هواپیما در بروز این سانحه مؤثر بوده اند.
خلبان اشتباهاتی داشته اما دلیل اصلی سانحه اشتباه خلبان نبوده است. پس از این سانحه، حسن روحانى، رئیس جمهور وقت ایران دستور توقف پرواز همه هواپیماهای آنتونوف را صادر کرد و تا به امروز، خبرى از سپاهان ایر و هواپیماى ایران١٤٠ نیست
