رویکردهای وزارت جوانان: از اختلاط تا خانه مجردی!

با بررسی مجموعه فعالیت های انجام شده و در حال اجرای وزارت جوانان و همچنین اهداف مسئولین این وزارتخانه، به نکات قابل تأملی رسیده ایم که در این نوشتار، به آنها اشاره خواهیم کرد:

خانه مجردی و شرعی - قانونی کردن همخانگی دختر و پسر

اساساً خانه های مجردی، پدیده ای وارداتی از کشورهای غربی است که زمینه به وجود آمدن آن، حاکمیت ارزش های لیبرالی و فردگرایی افراطی در آن است که جوانان را به سمت استقلال طلبی مفرط برده و همین امر، یکی از دلایل فروپاشی خانواده و همچنین تمایل افراد به زندگی در خانه های مجردی است. تاکنون این پدیده، آثار و پیامدهای منفی فراوانی از جمله افسردگی، اعتیاد، انواع انحرافات جنسی و ... به خصوص در نسل جوان داشته است.

پدیده خانه های مجردی، سالهاست که در کشور ما، در حال تکثیر و رشد است و رفته رفته، چهره ای خطرناک و نگران کننده به خود می گیرد که در صورت عدم اهتمام جدی به این مسأله، ممکن است به صدر مشکلات جامعه امروزی ما مبدل گردد و ناهنجاری های مختلف اجتماعی را به دنبال داشته باشد.

با این حال، اخیراً از وزارت جوانان دولت یازدهم، مواضعی به گوش می رسد که بر شدت این نگرانی می افزاید. مسئولین وزارت جوانان، با کتمان نگرانی مذکور، این پدیده را طبیعی دانسته و عامل اصلی آن را استقلال طلبی جوانان می دانند، که بایستی به آن احترام گذاشت. این موضع، زمانی نگران کننده تر می شود که از خانه های مجردی به عنوان خانواده های سفید یاد می شود و دغدغه مسئولین، حرکت به سمت قانونی و شرعی نمودن هم خانگی یک دختر و پسر می گردد.

«محمود گلزاری معاون امور جوانان وزارت خانه مذکور در نشست خبری خود تأکید کرد: ما می‌توانیم با نگاهی مثبت، هم خانگی یک دختر و پسر را به مسیری قانونی‌تر و شرعی‌تر هدایت کنیم.» (1)

سؤال اینجاست که آیا مسئولین ذیربط در مورد آسیب های فرهنگی این چنینی که شیوع آن، ضربات مهلکی بر فرهنگ جامعه وارد می سازد، بایستی اینگونه خونسرد باشند؟ آیا اعتبار لفظ خانواده سفید برای خانه مجردی، اجحاف در حق خانواده هایی نیست که بر اساس سنت اسلامی-ایرانی در امر ازدواج، تشکیل خانواده داده اند؟ آیا آنان خانواده سیاه هستند؟! اصولا نام نهادن مجردها به عنوان "خانواده" و رسمیت بخشیدن به آن چگونه توجیه می شود؟ در صورت امکان وزارت جوانان پشتوانه علمی این اقدام - نام نهادن مجرد به عنوان خانواده سفید! - را منتشر و تبیین نماید اصولا چه مکانیزمی برای قانونی کردن و شرعی کردن این روابط وجود دارد؟

ارائه چهره ای سیاه از وضعیت جوانان

هرچند دسته ای از جوانان در جامعه امروزی، درگیر آسیب های اجتماعی هستند با این حال، نسل جوان کنونی را می توان از بهترین نسل ها دانست که پویا و پر نشاط هستند.

تأکیدات مکرر در وزارت جوانان مبنی بر وضعیت نابسامان جوانان، فضای ناامیدکننده ای از اوضاع قشر جوان جامعه به دست می دهد، در حالیکه آسیب های مذکور، سهم اندکی در میان جوانان دارند و حتی در صورت فرض چنین آسیب های گسترده ای در جامعه، اعلان رسمی از زبان مسئولین دست اندرکار امور جوانان، امر چندان صحیحی نیست. مواضعی همچون پایین آمدن سن ارتباطات جنسی پیش از ازدواج به دوران راهنمایی و یا ضرورت تأسیس کلینیک های کنترل خشم جوانان، بخشی از مواضع عجولانه و نادرست است.

مخالفت با فیلترینگ فیس بوک

از زمان شروع به کار دولت یازدهم، زمزمه مخالفت ها با فیلترینگ سایت هایی نظیر فیس بوک به گوش می رسد که این امر در میان مسئولین وزارت جوانان نیز وجود دارد.

تأکیدات فراوان مسئولین بر این موضوعات، نه تنها نظام فیلترینگ را خدشه دار و فاقد اعتبار ساخته است، بلکه سبب تبلیغ و رسمی شدن استفاده از آن - بخوانید قانون شکنی علنی - شده است.

این اظهارات، در مواضع معاون ساماندهی امور جوانان این وزارتخانه، با تعابیر مختلفی به چشم می خورد. ایشان در جایی با این استدلال که دیگر نمی‌توان به جهان و زمان قبل از اینترنت برگشت و اینکه فیلترینگ سایت هایی نظیر فیس بوک به لحاظ تربیتی غلط است، به مخالفت با این امر می پردازد.

با تمام این توضیحات، جای مبهم این ماجرا، تأکیدات بیش از حد سیاسیون این دولت بر موضوعی است که بسیاری از کارشناسان بر مضر بودن آن اذعان داشته و معتقدند فضای ارتباطات گسترده در شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک و زمینه های دوست یابی در آن، نه تنها با فرهنگ اسلامی-ایرانی ما در مورد دوست و دوست یابی هماهنگی ندارد، بلکه فضای آماده ای را در اختیار برخی عوامل قرار می دهد تا از این شبکه مخاطبین، در راستای هر هدفی سوءاستفاده کنند. علاوه بر این، شبکه هایی نظیر فیس بوک و توییتر، امتحان خود را در ایجاد ناآرامی و شرایط نامطلوب فرهنگی در مناطق مختلف  پس داده اند.

با این حال، هدف نگارنده، نفی شبکه های اجتماعی به صورت مطلق نیست، بلکه نکته اصلی این است که از مسئولین انتظار می رود به جای کتمان حقایق و نادیده انگاشتن آثار مخرب این پدیده ها، ابتدا به اصلاح و یا جایگزینی آن فکر کنند.

مؤکول نمودن امر ازدواج جوانان به تأمین زیرساخت های ازدواج

معاون این وزارتخانه، در یک مصاحبه اینگونه گفته است: «وام ازدواج جزئی‌ترین و کم اهمیت‌ ترین موضوع در زمینه ازدواج جوانان است... ازدواج دو حوزه جدی دارد که یکی از آن، توان اقتصادی و معیشتی برای تشکیل زندگی است و اصل توان اقتصادی، اشتغال و مسکن است و دادن وام تنها در حد کمک است.»

این موضع در جای خود، می تواند موضع درستی باشد که وام اشتغال در عین اثربخشی و فایده، نباید به عنوان تنها حمایت دولت از زوج های جوان تلقی گردد و بایستی فکری به حال مسکن و اشتغال جوانان نمود. اما اگر قرار باشد با علت هایی نظیر کم بودن مبلغ وام ازدواج و راهگشا نبودن آن و همچنین لزوم کارهای زیرساختی برای امر ازدواج، جوانانی که در شرایط فعلی نیاز به حمایت دارند به آینده وعده داده شوند، قاعدتا خطرات اجتماعی بدتری رقم خواهد خورد.

تفکیک جنسیتی مانع ازدواج!

یکی از عجیب ترین اظهارنظرهای معاون وزارت جوانان، انتقادات وی به تفکیک جنسیتی دانشگاه ها است. وی، یکی از راه های پیدا کردن همسر را دانشگاه می داند و معتقد است تفکیک جنسیتی مانع تحقق این امر می گردد و ازدواج جوانان را دچار مشکل می کند.

وی در اظهار نظری می گوید: «چون مراکز همسریابی مجازی برای ازدواج را قبول نداریم و شیوه سنتی هم الان زیاد جواب نمیدهد باید همسر یابی در دانشگاه ها را گسترش بدهیم.»

جالب است فضای دانشگاه ها که باید خط مقدم تولید علم برای حرکت رو به جلوی نظام اسلامی باشد، از نظر مسئولین، بنگاهی برای همسریابی تلقی شده ودلیل مخالفت با موضوعی نظیر تفکیک جنسیتی، که مورد تأکید بزرگان دین است و در سیره اهل بیت(ع)، مؤیدات فراوانی دارد، کاهش آشنایی دختران و پسران معرفی می گردد.

تبیین و ترویج اندیشه های بلند امام راحل(ره) برای جوانان طبق قرائتی "خاص"

در تفاهم نامه ی اخیری که در تاریخ 15/10/1392، میان وزارت ورزش و جوانان و مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) امضاء گردید، قرار بر این شد مجموعه ای که تحت مدیریت سید حسن خمینی است، امر تبیین و ترویج اندیشه های امام خمینی(ره) در حوزه جوانان را با حمایت و پشتیبانی وزارت ورزش و جوانان بر عهده بگیرد.

ضمن احترام به انتساب سیدحسن خمینی به امام راحل(ره)، جای سؤال است که آیا قرار است مواضع و سلایق سیاسی ایشان و مجموعه همراه در قرائت از اندیشه امام(ره)، در این طرح دخیل باشد؟ آیا نگاه این مجموعه که سعی دارد تنها به چهره رحیمانه امام(ره) بپردازد، می تواند جوان ایرانی را در تمام ابعاد به پیشرفت برساند؟ و اینکه آیا بهتر نبود قرائتی حقیقی که مورد اتفاق بیشتر یاران امام(ره) است، برای طرحی این چنینی مورد مطالعه و بررسی قرار می گرفت؟

سوءاستفاده بیگانگان از مواضع وزارت جوانان

لازم به ذکر است گاهی اوقات، برخی اظهارنظرهای نسنجیده، دهان مسأله داران با نظام اسلامی را می گشاید و آنها از این نظرات، ابراز خرسندی می کنند. به عنوان مثال، اظهار نظر معاون ساماندهی امور جوانان وزارتخانه جوانان در مورد کاهش سن رابطه های پیش ازدواج به دوران راهنمایی، در سه سایت بالاترین، خبرنامه گویا و رادیوزمانه، مورد سوءاستفاده قرار گرفت.

حرف پایانی

نگرانی هایی که به اختصار بدانها اشاره شد، زمانی اهمیت دوچندان می یابد که مجموع آنها در راستای حرکت در راه های زیر باشد:

1-نگاه افراطی: این نگرش که مبتنی بر توجه بیش از حد به حوزه جوانان و استقلال بیش از حد به این قشر است، حالتی کاریکاتوری به حوزه جوانان خواهد داد و در آینده دردسرساز خواهد بود و طبیعی است اولین قربانی در این مسیر، خانواده های ایرانی هستند.

2-حاشیه رفتن مسائل اعتقادی و پرورشی: طبق برنامه ای که مسئولین وزارت جوانان اعلام کرده اند، موضوعاتی نظیر ازدواج و خانواده، رفع مشکلات معیشتی (اشتغال و مسکن)، فعال کردن جوانان در تشکل های مردمی ازطریق سمن‌ها، طرح اوقات فراغت، هویت، سلامت و کاهش آسیب های اجتماعی به عنوان اولویت های وزارتخانه در امور جوانان خواهد بود. ضمن اهمیت این مقولات، با بررسی ادبیات بحث مسولین ذیربط در این وزارتخانه، به نظر می رسد نگاهی مادی به حوزه جوانان غلبه پیدا کرده است و به اموری مانند دینداری و مسائل اعتقادی جوانان، توجه چندانی نشده است.

برخی راهکارهای مسئولین این وزارتخانه نظیر طرح تورهای ویژه گردشگری جوانان، نیز بر نگرانی ها می افزاید. چرا که سابقه ذهنی خوبی از این تورها وجود ندارد و ترس از این وجود دارد که اینگونه راه حل ها، نه تنها مشکلات جاری جوانان را حل نکند، بلکه گسترش دهد.