رویکرد جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با کردستان عراق

به گزارش پایگاه عدالت خواهان"اعلام برگزاری رفراندوم کردستان عراق توسط مسعود بارزانی از جمله خبرهای مهم و چالش برانگیز این روزهای منطقه غرب آسیا بوده است. تصمیمی که علی­ رغم مخالفت­ های گسترده به روزهای برگزاری خود نزدیک می شود و حتی در خبر ها آمده بود که جریان بارزانی این همه پرسی را در برخی کشورها که دارای اقلیت کرد هستند نیز از اول مهر ماه آغاز کرده است. با توجه به تبعات این تصمیم برای کل منطقه و به خصوص جمهوری اسلامی ایران ، به بررسی رویکردهای جمهوری اسلامی ایران، کشورهای عربی منطقه، رژیم صهیونیستی و غرب می ­پردازیم.

رویکرد جمهوری اسلامی ایران:

رویکرد جمهوری اسلامی ایران مخالف اساسی با اصل تشکیل دولت مستقل کردستان عراق می­ باشد. در این دیدگاه،  اگرچه دلیل مخالفت کشورهای اروپایی و آمریکا با تشکیل دولت مستقل کردستان در مقطع زمانی فعلی به دلیل مناسب نبودن اوضاع کنونی عراق و عدم تشکیل پارلمان و تعیین رئیس جدید اقلیم است؛ اما ایران اساسا در هیچ شرایطی پذیرای استقلال کردستان عراق نیست و در عوض معتقد به امتداد روابط نظامی، اقتصادی و سیاسی خود با مسئولان اقلیم کردستان از یک سو و از سوی دیگر ، پیگیری کمک به دولت عراق برای مشارکت بیشتر کردها در دولت قانونی این کشور می ­باشد. مشارکتی که موجب کاهش تنش میان شیعیان، اهل تسنن و کردها و نهایتا تقویت یکپارچگی کشور عراق می­شود.

می­توان این رویکرد را برنامه مشترک ایران، ترکیه و عراق در نظر گرفت.

ترکیه سرمایه گذاری­های زیادی در کردستان عراق کرده است اما از ترس افزایش بیش از پیش استقلال خواهی کردهای ساکن کشور خود؛ با استقلال کردستان عراق مخالفت کرده است. از سوی دیگر حیدرالعبادی نخست وزیر عراق نیز برگزاری رفراندوم را خط قرمز حکومت عراق اعلام کرده است. این روزها عراق با مشکلات و بی ثباتی­های فراوانی دست و پنجه نرم می کند و علاوه بر جنگ با داعش و سایر گروه های تروریستی بغداد به فکر اسکان مجدد 3 میلیون بی خانمان می­باشد. به علاوه، از زمان اوج گرفتن داعش، نیروهای کردستان عراق قلمرو تحت تسلط خود را تا 40 درصد افزایش و به خصوص در مناطق مورد مناقشه با دولت عراق در کرکوک؛ تسلط نیروهای پیشمرگه بر این منطقه از سال 2014 موجب مناقشه طرفین شده است.

در این رویکرد ، جمهوری اسلامی ایران تلاش می­کند تا علاوه بر اعلام مخالفت خود با برگزاری رفراندوم؛ خطر آلوده شدن کردستان مستقل به حمایت و دست نشانده بودن از سویرژیم صهیونیستی را به سران فعلی اقلیم گوشزد کند.

اگرچه مسعود بارزانی و پدرش مصطفی بارزانی مانند بسیاری دیگر از کشورهای عرب منطقه با سران رژیم صهیونیستی ارتباط داشته و دارند اما تحکیم روابط آنها در تشکیل یک دولت جدید با مصالح کل کشورهای منطقه و حتی سران خود اقلیم نیز در تضاد است.

در چند سال گذشته سیاست مداران رژیم صهیونیستی از نخست وزیر نتانیاهو و رئیس جمهور شیمون پرز تا وزیر امور خارجه اویگدور لیبرمن به صورت عمومی و آشکار از استقلال کردستان حمایت کرده اند. در مقابل؛ مسعود بارزانی نیز در دیدار سال 2006 خود از کویت در جواب سوالی در مورد چگونگی رابطه اسرائیل و اقلیم کردستان گفته بود: رابطه با اسرائیل جرم نیست و در صورت برقراری رابطه دولت عراق با اسرائیل؛ کنسول اسرائیل در اربیل تاسیس خواهد شد.

اولین دلیل حمایت اسرائیل از استقلال کردستان؛ در نظر گرفتن شرایط ژئوپلیتیکی به عنوان یک متحد پیرامونی می­باشد. تشکیل کردستان مستقل دسترژیم صهیونیستی را نیز در شکستن محور مقاومت باز می کند. چنان که به گفته رابین ارلیک مدیر مرکز اطلاعات هریتج؛ به جز (اقلیم) کردستان، قدرت منطقه­ای دیگری برای اسرائیل جهت مبارزه با رژیم های اسلامی ناهمسو وجود ندارد. از نگاه یوسی دایان رئیس شورای امنیت ملی و فرمانده پیشین اطلاعات نظامی اسرائیل نیز؛ استقلال کردستانِ تحت محاصره ایران و ترکیه می­تواند توان این دو کشور در فشار و مبارزه با اسرائیل را کاهش دهد.

دلیل دوم اسرائیل، تلاش برای جذب برخی از جریان های کَرد جهت انجام ماموریت­های اطلاعاتی در عراق می­باشد. به عنوان مثال در سال 2012 روزنامه لوفیگارو فرانسه افشا کرد که اسرائیل نیروهای مخالف ایران را در کردستان عراق تجهیز و آموزش می­دهد.

در بخش اقتصادی نیز؛ مبادلات اقلیم کردستان و اسرائیل محدود به بخش نفت نیست و طبق اعلام سایت معاریو در نوامبر سال گذشته؛ شرکت­های اسرائیلی سرمایه گذاری سنگینی در بخش انرژی، ساخت و ساز، ارتباطات و امنیت کرده اند. گفته می­شود تمام این قرادادها تحت کنترل مقامات ارشد نظامی و اطلاعاتی و در راس آنها دانی یاتوم رئیس اسبق سازمان موساد صورت می­گیرد. در بخش نفت نیز، در سال 2015 زمانی که روابط دولت عراق با اقلیم تنش آمیز بود؛ اسرائیل یکی از فروشندگان نفت اقلیم کردستان بود.

تبعات برگزاری رفراندوم:

با توجه به عدم حمایت تقریبا تمام کشورها به جز رژیم صهیونیستی، عدم مشارکت برخی از احزاب کُرد در انتخابات صوری اخیر پارلمان و همچنین وجود اقلیت غیرکَرد مخالف استقلال در مناطق کردنشین عراق؛ به نظر می­رسد حتی در صورت برگزاری موفقیت آمیز انتخابات، نتیجه، یکه تازی مسعود بارزانی در آینده خواهد بود و می­توان پیش بینی کرد که دولت مستقل بارزانی نه تنها از بیرون ، بلکه از درون نیز بسیار شکننده خواهد بود.

 مشکلات دولت_ملت سازی؛ همچون مشکل همیشگی دولت عراق ، به صورت دو چندان گریبان گیر این دولت نیز خواهد شد. این مشکلات مضاف بر پیشینه منفی شخص مسعود بارزانی نزد برخی از جریان های کرد عراق می­باشد. شخصیت انحصار طلب، بازی دوگانه با کردها تا سرحد هم پیمان شدن با برخی دولت های  منطقه ، می تواند دودستگی میان جریان های کردی را دوچندان کند.

نتیجه آنکه ، برگزاری رفراندوم مساوی با وقوع درگیری­های دوچندان میان جریان­های کرد از یکسو و دامنه دار شدن کسب حمایت سیاسی هر یک از این جریان­ها از سوی قدرت­های خارجی از سوی دیگرخواهد شد. تبعات این تصمیم باعث شده است تا جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از تشدید درگیری میان جریان های کَرد، جلوگیری از بازیابی مجدد داعش در سایه این اتفاقات و جلوگیری از تَله گذاری اسرائیل برای سران اقلیم کردستان با برگزاری این رفراندوم مخالفت به عمل آورد.

اگرچه جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان حفظ حقوق مردمان کُرد بوده است اما هویت کردی را جدای از ملت عراق نمی­داند و در این راه ، همان گونه که در عدم سقوط بغداد توسط داعش فداکاری می­کند در عدم سقوط اربیل نیز جانفشانی می­کند.

رویکرد غرب و آمریکا:

رویکرد غرب و آمریکا در شرایط فعلی مخالفت مقطعی با برگزاری رفراندوم در شرایط فعلی و در عوض اعلام استقلال کردستان در آینده عراق می باشد. عراق پس از جنگ های طولانی فرسوده و احتمالا در آینده با فشار غرب برای تحقق امنیت، مشروط به استقلال کردستان خواهد شد. هدف این رویکرد همان اهداف سایکس پیکو2 غرب را در تقسیم و تضعیف کشورهای منطقه دنبال می­کند. سیاستی که بیش از همه مطلوب رژیم صهیونیستی در تبدیل کشورهای منطقه به سلول­های کوچک می­باشد. نظر کشورهای عرب منطقه نیز تاحدودی در دنباله روی متحدان غربی خود و شبیه به رویکرد سوم می­باشد.

مسعود بارزانی در 4 جولای 2017 با مسئولان کنسولی هفت کشور عربی (عربستان، اردن، مصر، امارات، کویت، سودان و فلسطین) ملاقات و اهداف خود از استقلال و برگزاری رفراندوم را اعلام کرده بود. شاید برای مقابله با حمایت ترکیه از قطر، محدود کردن محور مقاومت و ایجاد تشنج و فتنه­گری در مناطق کردنشین کشورهای رقیب (یعنی ایران ترکیه، سوریه و عراق)، بعید نیست که دولت­های عرب منطقه حمایت از رفراندوم کردستان عراق را برای شروع و تشدید جنگ های فرسایشی منطقه در دستور کار قرار دهند./فارس

انتهای پیام/