توافق ژنو نتیجه نقاشی «نتانیاهو» بود!

آتلانتیک در این مقاله که به قلم «جو سیرینسون» منتشر شده، به تحلیل تاثیرات توافق ژنو بر توانمندی‌های هسته‌ای ایران پرداخته است. متن کامل این مقاله به این شرح است:

سپتامبر ۲۰۱۲ بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل طی نطقی در سازمان ملل با نشان دادن یک نقاشی کارتونی از یک بمب اتم که قرار بود توسط ایران بزودی آماده انفجار شود، به جهانیان هشدار داد مرحله دوم غنی‌سازی اورانیوم مورد نیاز برای ساختن این بمب در تهران در حال پیشروی است. آقای نتانیاهو می‌تواند امروز یک خواب راحت داشته باشد که ما غربی‌ها ایران را از پیش‌بردن این مرحله متوقف کرده‌ایم.

البته راه‌های دیگری هم برای ایران برای به‌دست آوردن یک بمب هسته‌ای وجود دارد. به علاوه به‌رغم دستاوردهای مذاکرات هسته‌ای، هنوز مخاطرات جدی و بسیاری برای رسیدن به پایان موفقیت‌آمیز مذاکرات در سر راه وجود دارد اما ایران دیگر نمی‌تواند به صورت مخفیانه و آهسته آهسته به مرحله دستیابی به مواد مورد نیاز ساختن یک بمب هسته‌ای برسد. این تهدید برای همیشه از میان رفته است.

به زبان آن طوطی معروف در داستان‌های فیلم مغازه پرنده‌فروشی که گفته بود «مرده است. کارش تمام شده. به انتها رسیده. نابود شد. دیگر وجود خارجی ندارد.» موضوع رسیدن ایران به آن مرحله هم به پایان رسیده است. هفته گذشته سازمان بین‌المللی انرژی اتمی با قاطعیت اعلام کرد ایران به طور کامل و برای همیشه «مرحله دوم» غنی‌سازی مورد بحث در مذاکرات ژنو میان تهران و قدرت‌های جهانی را متوقف کرده است.

با اینکه نمایش نقاشی نتانیاهو از بمب هسته‌ای ایران اندکی عجیب و غریب بود اما از حق نگذریم در به وجود آوردن این نتیجه مذاکرات موثر بوده است. دیدن عکس او در حالی که این کارتون، نقاشی‌ای از بمب اتم ایران را در دست گرفته بود در صفحه اول مطبوعات بین‌المللی، آنچنان هم بی‌معنا نبود. از نظر فنی او به درستی به اجرای این دو مرحله برای دستیابی به یک بمب اتم اشاره کرده بود.

هر غنی‌سازی بالای ۲۰ درصد می‌تواند به راحتی پس از فرستادن اورانیوم خالص شده آن به سانتریفیوژهای با درجه غنی‌سازی بالاتر، بلافاصله به درجه یک چاشنی هسته‌ای تبدیل شود. همان روزی که آقای نتانیاهو این موضوع را بیان می‌کرد، ایران بیش از ۱۹۰ کیلوگرم از مواد نیمه غنی‌شده اورانیوم در اختیار داشت و هر روز به مقدار آن می‌افزود.

پیش‌‌بینی او این بود که ایران در تابستان ۲۰۱۳ از این مرحله نخست گذر و به مرحله غنی‌سازی دوم می‌رسد اما چنین نشد. در تابستان ۲۰۱۳ در ایران رئیس‌جمهوری به قدرت رسید که بلافاصله این روند غنی‌سازی را متوقف کرد. به عبارتی، مذاکرات میان آمریکا و ایران برای رفع این تهدیدی بود که اسرائیل بیش از بقیه نگران آن بود. امروز ایران غنی‌سازی بیش از ۲۰ درصد را کاملاً متوقف کرده و باید همه آن انبارهای اورانیوم غنی‌شده بالای این درصد را بر مبنای قرارداد ژنو نابود کند. در دنیای واقعیات، نمی‌توان تصور کرد راه دیگری تا امروز برای رسیدن به نقطه مطلوب وجود داشته است.

خواب نتانیاهو به چه قیمتی؟

درباره توافقنامه ژنو و روند مذاکرات هسته‌ای همه باید این واقعیت ملموس را بپذیرند که یک نگاه و ارزیابی فراگیر واحد نسبت به مفاد و واقعیات مشهود این توافقنامه وجود دارد. این ارزیابی مختص ایران یا یک جریان سیاسی نیست بلکه حتی در آمریکا و سایر کشورهای دخیل در توافق ژنو نیز این ارزیابی رایج است.

در همه این ارزیابی‌ها موضوع «توقف» برنامه هسته‌ای ایران و از بین رفتن روند پیشرفت برنامه هسته‌ای، یک واقعیت غیرقابل انکار است. به عنوان نمونه در موضوع غنی‌سازی ما در ایران معتقدیم بزرگ‌ترین برگ برنده ایران در موضوع هسته‌ای، غنی‌سازی ۲۰ درصد بوده است. اصل ورود قانونی ایران به غنی‌سازی ۲۰ درصد و ذخیره حدودا ۲۰۰ کیلویی اورانیوم ۲۰ درصد ایران یک سرمایه غیرقابل ارزشگذاری بود.

این سرمایه حداقل در حوزه امنیت ملی یک گزاره بسیار مهم بود. دست و پا زدن‌های صهیونیست‌ها نیز دقیقا به همین خاطر بود. آنها نگران این ذخیره ارزشمند ایران بودند و در واقع آن نمایش مضحک نتانیاهو در سازمان ملل که تا مدت‌ها سوژه کارتونیست‌های دنیا شده بود نیز براساس همین نگرانی صورت گرفته بود.

غنی‌سازی ۲۰ درصد و ذخیره آن کابوس صهیونیست‌ها بود و به همین دلیل است که اکنون همه از ایران گرفته تا آمریکا معتقدند توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد و از بین رفتن ذخیره اورانیوم آن، بزرگ‌ترین نگرانی صهیونیست‌ها را برطرف کرده است. این یک ارزیابی و تحلیل فراگیر از توافق ژنو است.

آنچه امروز آتلانتیک می‌گوید را منتقدان مفاد توافق ژنو ماه‌ها قبل گفته بودند. «وطن امروز» حداقل در ۲ نوبت یعنی در گزارش «هلوکاست هسته‌ای» و مقاله «نگرانی نتانیاهو کجا برطرف شد؟» نوشت: با از بین رفتن اورانیوم ۲۰ درصد نگرانی‌های صهیونیست‌ها برطرف شد و در واقع آن نقاشی نتانیاهو به بخشی از تعهدات ایران در توافق ژنو تبدیل شد. ارزیابی آتلانتیک نیز دقیقا همین است.

آنها به نتانیاهو می‌گویند آسوده بخوابد که غنی‌سازی ۲۰ درصد ایران دیگر وجود ندارد. اکنون که دیدگاه‌های فراگیر از توافق ژنو دیگر غیر قابل انکار نیست، باید این سوالات را یک بار دیگر از تیم مذاکره‌کننده ایرانی پرسید که «غنی‌سازی ۲۰ درصد در ازای چه چیزی متوقف شد؟»، «ذخیره ارزشمند ۱۹۶ کیلویی اورانیوم ۲۰ درصد در ازای چه چیزی از بین رفت؟»، «تیم مذاکره‌کننده نگرانی صهیونیست‌ها را در ازای چه چیزی برطرف کرد؟»