عدالت خواهان گلستان" بحث درباره هواپیماهای بدون سرنشین امریکا و به کار گیری آن در مناطق مختلف دوباره بالا گرفته است. علت اصلی این است که امریکایی ها اعلام کرده اند می خواهند از این هواپیماها در عراق استفاده کنند در حالی که سابقه کاربرد آنها در افغانستان، لیبی و یمن فاجعه بار بوده است.
مسئله اصلی این است که آیا اساسا هواپیماهای بدون سرنشین امریکا که تا امروز یا برای کشتار غیر نظامیان استفاده شده اند یا برای جاسوسی از کشورهایی مانند ایران می توانن کمکی به کنترل بحران در عراق بکنند.
در این باره چند نکته مهم وجود دارد:
1- واضح است که یکی از دلایل تکیه امریکا به پهپادها این است که می خواهد نشان بدهد از کشوری مانند ایران در این حوزه عقب نمانده است. ایران اعلام کرده است یک مدل هواپیمای بدون سرنشین بر اساس هواپیمای بدون سرنشین امریکایی ساخته است. این هواپیمای بدون سرنشین امریکایی درسال 2011 میلادی در ایران سقوط کرد و RQ-170 نام داشت. هواپیمای بدون سرنشین جدید قادر خواهد بود به کشتی های جنگی امریکا حمله کند. درواقع امریکایی ها بسیار نگران هستند که این عملیات شبیه سازی بازی آنها را به کلی بر حوزع فناوری پهپادی به هم بزند.
2- امریکایی ها می گویند ایده استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای هدف قرار دادن افراد خاص بروز کرد و برای این هدف نتیجه بخش بود و از این رو این ایده گسترش یافت و استفاده از این هواپیماها رواج یافت. ادعا می شود مقامات ضد تروریسم با مسئولیت جلوگیری از حملات بعدی و نجات جان آمریکایی ها مواجه اند و آنها گزینه های اندکی داشتند. برخی مقام های امریکایی مدعی هستند امریکا با استفاده ازهواپیماهای بدون سرنشین در 5 کشور 2500 نفر از دشمنان خود را کشته است. اما نکته ای که عموما به آن پرداخته نمی شود این است که –همانند عراق- امریکا تقریبا در همه موارد در به کار گرفتن پهپادها دچار خلا اطلاعاتی جدی بوده و اساسا نمی دانسته که در حال حمله به چه هدفی است. به همین دلیل است که بارها کاروان های عروسی یا مکان های زندگی عادی مردم به عنوان هدف های تروریستی مورد حمله قرار گرفته و البته امریکا هرگز به لحاظ اخلاقی آنقدر شجاع نبوده که مسئولیت این وضعیت را به عهده بگیرد. در واقع نکته در استفاده از پهپادها این است که امریکایی ها می گویند همین که جان سربازان ما در امان است کافی است که دیگر مهم نباشد که جان چه کسان دیگری به خطر خواهد افتاد.
2- امریکا اکنون به شدت نگران آن است که فتاوری هواپیماهای بدون سرنشین همه گیر شده و انحصار این کشور در این حوزه شکسته شود. چینی ها اکنون از هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می کنند که مانند مدل «پریدیتور» آمریکایی است اما از آن برای کشتن افراد استفاده نمی کنند. اکنون حدود چهل کشور جهان دارای هواپیماهای بدون سرنشین هستند ولی فقط 2 کشور یعنی آمریکا و اسرائیل از آن ها برای کشتن افراد بهره می گیرند. این نشان دهنده آن است که اتفاقا گسترش این فنااوری شاید روشی برای مهار آن هم باشد. وقتی امریکایی ها واسراییلی ها ببینند جریان مقاومت در حال استفاده از این فناوری علیه خود آنهاست شاید در توسعه آن دقت بیشتری بکنند.
لازم است یادآوری شود این چهل کشور می توانند به آسانی بر روی هواپیماهای بدون سرنشین خود سلاح نصب کنند و در مواردی هم این کار انجام شده است ولی رفتار بی ضابطه امریکا و اسراییل با این هواپیماها در هیچ کجای جهان سابقه ندارد.
انواع هواپیمای بدون سرنشین
به عقیده برخی هواپیماهای بدون سرنشین یا پهباد پیش از برادران رایت وجود داشتند. شاید اولین پهبادها از سوی طرفین درگیر در جنگ داخلی ایالات متحده به کار رفته باشد. در آن جنگ، طرفین بالنهایی را با مواد منفجره پر می‌کردند و آنها را به آسمان می‌فرستادند به این امید که این وسایل پرنده بر روی انبار مهمات و یا آذوقه دشمن بیفتد و منفجر شود.
اولین رژیمی که از پهباد به عنوان یک ابزار استاندارد در جنگ بهره برداری کرد اسرائیل بود. به عقیده اسرائیلی‌ها استفاده – و از دست دادن- یک پهباد نسبتاً ارزان قیمت برای مأموریتهای شناسایی خطرناک به مراتب بهتر از به خطرانداختن جان یک خلبان و یک هواپیمای چند میلیون دلاری است.
سرگذشت این وسیله پر فراز و نشیب بوده است. یکی از مدیران سابق رایان ایروناتیکال، سازنده پرنده افسانه‌ای Firebee Lightning Bugs در دهه 1950، پهباد را خون‌آشام فنآوری دفاعی نامید و گفت که دشمنان سعی می‌کنند جلوی این وسیله را بگیرند اما در نهایت پهبادها برآنها فائق خواهند شد. این روند در تاریخ نمایشگاه‌های هوایی به چشم می‌خورد. در حالی که زمانی در این نمایشگاه‌ها هیچ پهبادی حضور نداشت چند سال بعد دهها شرکت نمونه‌های اولیه خود را به نمایش گذاشتند.
با اینکه در جنگ ویتنام از پهباد Firebee استفاده فراوانی شد، می‌توان جنگ خلیج در دو دهه بعد را آغاز عصر حضور گسترده این نوع پرنده در استراتژی نظامی بسیاری از کشورها دانست. پهباد پایونیر Pioneer نیروی دریایی ایالات متحده که برداشتی مستقیم از پهبادهای مراقبت و شناسایی اسرائیلی بود نقش تعیین کننده‌ای در هدفگیری رزمناوها در جنگ خلیج داشت. تأثیر آنها چنان بود که سربازان عراقی بعد از شنیدن صدای موتور دوزمانه کوچک این هواپیما، انتظار یک بمباران ویرانگر را داشتند. شاید این مسئله را بتوان اولین مورد از تسلیم شدن انسان در مقابل ربات دانست.
لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران هم اکنون یکی از پیشروترین کشورها در ساخت پهبادهای نظامی و غیر نظامی است.
