بررسی کمی مطالبات مقام معظم رهبری (مدظله) از زمان تنفیذ دولت یازدهم

جمعا دیدارهای علنی مهمی که مقام معظم رهبری در این بازه‌ی زمانی داشته‌اند به ترتیب تاریخی به شرح زیر می‌باشد:

جدول شماره یک

الف) مطالبات مقام معظم رهبری:

در این دیدارها مقام معظم رهبری نکات و تذکراتی را به دفعات گوش زد فرموده‌اند که اهم رئوس آنها با تعداد تکرار، در زیر آمده‌است:

جدول شماره 2

1- استحکام بخشی درونی و تولید ملی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران سیاست‌های کلی نظام بر آن شد که ساختارهای زیر بنایی کشور تقویت و سیاست اتکای به کشور ثالث را به سیاست خود‌اتکایی سوق دهند، تا اینکه کشور با کمترین تغییرات منطقه‌ای و جهانی دستخوش بیشترین تحولات نشود و استقلال ملی هم زیر سایه‌ی این مهم برآورده ‌شود.

مقام معظم رهبری فرمودند: «در مناسبات بین‌ المللى سهم هر کشورى به قدر قدرت درونى او است»(1)؛ به بیان دیگر موفقیت در حوزه‌ی بین‌المللی باید به عنوان معلول دیده شود نه اینکه دیپلماسی علت تامه و کلید حل همه مشکلات قرار بگیرد. نکته قابل توجه تاریخی این می‌باشد که ایران زمانی ژاندارم منطقه و هژمون خاورمیانه بود اما به دلیل عدم زیر ساخت‌های مادر و استحکام درونی در حوزه‌های مختلف، این عنوان یک روز از ایران گرفته ‌شد در صورتی که اگر پایه‌های هژمون منطقه‌ای ایران در درون کشور ریشه دوانیده بود نباید با تغییر نظام‌ها و دولت‌ها این معادله هم تغییر می‌کرد و مانند شوروی سابق می‌بود، یعنی با فروپاشی شوروی او همچنان در منطقه و در دنیا به عنوان یک قدرت بزرگ شناخته می‌شود.

 2- استفاده از ظرفیت داخلی و حفظ منافع

کشور ایران یکی از کشورهایی است که از لحاظ غنای منابع طبیعی، نیروی کار جوان، سطح سواد جز کشورهای کم نظیر می‌باشد. اما آنچه که قابل تأمل است نوع رویکرد و نحوه‌ی برنامه‌ریزی برای به شکوفا رساندن این موهبت‌ها است وگرنه همین نعمت‌ها تبدیل به شمشیر دو لبه‌ای خواهد شد که همچون گذشته چشم هر طمع کاری را به سوی خود جلب خواهد‌کرد.

مقام معظم رهبری فرمودند: «امیدمان را به بیرون از ظرفیّت داخلى کشور ندوزیم» (2) در ضمن تجربه خود نشان داده است که در زمینه‌هایی که به نیروهای جوان داخلی اعتماد شده است به پشت آن موفقیتی هم کسب شده است که نمونه‌های آن موفقیت در موضوع انرژی هسته‌ای، موشکی، ماهواره‌ای، سلول‌های بنیادی می‌باشد.

3- توجه به عزت و اتحاد ملی

مسئله حفظ عزت ملی مسئله‌ی بسیار مهمی می‌باشد به طوریکه نباید برای رسیدن به اهداف خود بر سر عزت ملی معامله‌ای صورت گیرد، حتی بنیان‌گذار این انقلاب که ریشه‌ی پهلوی را از مملکت کند در مورد بی‌احترامی که به محمد رضا شاه پهلوی در دیدارش با رئیس جمهور آمریکا، صورت گرفته بود؛ امام بسیار عصبانی شده بودند که چرا به شاه ایران بی‌احترامی شده و متقابلا اقدامی هم از طرف شاه انجام نگرفته ‌است. لذا در حوزه روابط بین الملل باید توجه کرد که عرف دیپلماسی برخی کشورهای قدرتمند که در تعارض با عزت ملی کشور می‌باشد، تحمیل نشود.

اتحاد ملی یکی از عوامل اساسی موفقیت ایران طی این 34 سال انقلاب در مقابل تهدیدهای دشمنان بوده‌است، چنان چه امام خمینی (ره) اتحاد کلمه را یکی از آن دو عوامل پیروزی انقلاب اسلامی می‌دانند. لذا باید تدابیر هوشمندانه‌ای در موضوع قومیت‌ها، اقلیت‌های دینی در حقوق شهروندی اتخاذ گردد و طوری نباشد که به جای حمایت از مردم ایران تبدیل به تریبون دشمنان در تفرقه افکنی شد.

4- عدم اعتماد به نظام سلطه و مقابله با آنها

از ابتدای انقلاب اسلامی ایران رفتار نظام سلطه با کشوری مانند ایران که تنها خواهان استقلال بود شاهدی بر مدعای عدم اعتماد به این نظام که در راس آن آمریکا است، می‌باشد. از سال‌های اول انقلاب اسلامی، آمریکا در ماجرای طبس، کودتای نوژه، حمله به هواپیمای مسافربری ایران، حمایت از صدام، تحریم‌ها و کارشکنی‌شان در مذاکرات هسته‌ای که از سال1382 تا به الان ادامه پیدا کرده‌است، نقاب از چهره ‌ی پلید آمریکا برداشته‌است. روابط و رفتارهای دیپلماسی ایران باید بر اساس آگاهی به چارچوب نظام سلطه صورت بگیرد و نزاع اصلی که بر سر استقلال و اسلام شیعی می‌باشد مورد توجه واقع شود وگرنه جای رفتارهای تدبیرانه را موضع گیری‌های بی‌خردانه و لبخندهای بی‌اساس خواهد‌گرفت.

5- توجه به آرمانهای انقلاب و ایجاد تمدن نوین اسلامی         

اکثر انقلاب‌هایی که صورت می‌گیرند بعد از گذشت چند نسل رو به استحاله می‌روند؛ آرمان‌ها و ارزش‌هایشان گاهاً به دلیل عدم انتقال به نسل‌های آینده تبدیل به ضد ارزش می‌شود.

مهمترین شعارهای انقلاب اسلامی ایران «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود و برای تحقق این شعارها جان فشانی‌ های بی‌نظیری از طرف ملت ایران صورت گرفته ‌است تا عزت و استقلال این مرز و بوم حفظ شود. پس مسولان در این رابطه چند وظیفه اساسی دارند: اول شناخت آرمان ‌های انقلاب و اهتمام به آنها در عمل، که بارزترین تجلی آرمان‌ های انقلاب در سیره عملی امام بزرگوار بوده است و دوم اینکه انتقال این آرمان‌ ها به نسل ‌های بعدی. لذا بر اساس این چهارچوب‌ ها باید الگوی پیشرفت ایرانی-اسلامی و نهایتا تمدن نوین اسلامی ایجاد شود که سنگینی این بار بر دوش دانشگاه‌ ها و حوزه ‌های علمیه می‌باشد.

 6- توجه به وضعیت منطقه و بیداری اسلامی

منطقه خاورمیانه علاوه بر جایگاه ویژه‌ی خود از لحاظ ژئوپولوتیک، از نظر ایدئولوژی نیز بی‌نظیر و مهد اسلام ناب شیعی می‌باشد لذا تمام قدرت‌های جهانی سعی بر نقش آفرینی در این منطقه را دارند افزون بر این‌ها، انقلاب‌ های اخیر و بیداری اسلامی که صورت گرفته بر اهمیت این منطقه افزوده است. ایران که به عنوان یک قدرت منطقه‌ای شناخته می‌شود باید در بخش دیپلماسی عمومی سعی بر صدور انقلاب اسلامی شیعه به جای اندیشه‌ی جمودانه سلفی و وهابی کند.

در راس این توجهات، آن قطعه ‌های مظلوم زمین یعنی فلسطین و بحرین قرار گرفته اند به طوری که طبق گزارشات اخیر وضعیت مردم در غزه حتی بدتر از دوره مبارک هم شده ‌است لذا کمک به نیروهای جهادی وحزب الله را بیش از پیش بر دولت و مسولان واجب می‌کند.

7- توجه به فرهنگ و مسائل اجتماعی و مرجعیت زدایی از غرب

سیطره‌ی فرهنگ و سبک زندگی غربی بر اکثر کشورها موجب نگرانی مسولان کشورهای مختلف شده است به طوری که موجب اتخاذ انواع سیاست‌های تدافعی می‌شود و البته ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و مقام معظم رهبری بارها از این مسئله ابراز نگرانی کرده و آن را تحت عناوین مختلف مانند: شبیخون فرهنگی، جنبش نرم افزاری، جنگ نرم، تهاجم فرهنگی، سبک زندگی و مرجعیت زدایی از غرب به مسولان فرهنگی کشور تذکر داده‌اند.

متولی امر فرهنگ در کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی می ‌باشد که در راس آن رئیس جمهور قرار دارد و لذا امر فرهنگ نباید به بخش خصوصی واگذار شده و هیچ نظارتی هم از سوی دولت اعمال نشود؛ علاوه بر این، دولت با اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و برگزاری جلسات آن به صورت منظم می‌تواند موجب تسهیل در حل مشکلات فرهنگی گردد.     

نکته مهمتر این می‌باشد که در بحث سبک زندگی و مشکلات اجتماعی، کشور با پیری جمعیت مواجه شده است به طوری که اگر تدبیری اتخاذ نگردد در آینده برای کشور مشکلات فراوانی را ایجاد خواهد کرد که حتی تصور آن موجب نگرانی می‌شود.

8- اولویت دار بودن مسئله اقتصادی و مبارزه با فساد اقتصادی

تحریم ‌های یکجانبه‌ای که در سال‌ های اخیر از طرف نظام سلطه بر ایران تحمیل شد به همراه سوء مدیریت برخی مسولان و تکیه اقتصاد بر نفت، دست به دست هم دادند و موجب مشکلاتی بر مردم شدند به طوری که مقام معظم رهبری نام سال‌های اخیر را مرتبط با اقتصاد نهادند تا همت ملی را برای حل این مشکلات از طریقغیر نفتی کردن اقتصاد و تولید کالای داخی، متمرکز کنند. لذا کلید حل مشکلات اقتصادی معطوف به داخل است و تا زمانی که ازظرفیت داخلی کشور استفاده نشود و ساخت درونی کشور مستحکم نشود با چشمک زدن به کدخدا کاری از پیش جلو نخواهد رفت.

9- توجه به پیشرفت علمی کشور

پیشرفت‌های فراوانی طی دو دهه در عرصه علم و دانش در کشور صورت گرفته، به طوری که رتبه سیزده سرعت پیشرفت علمی در دنیا توسط ایران کسب شده‌است پس باید «گفتمان علم و پیشرفت علمی» که ایجاد شده‌است با مدیریت و برنامه‌ریزی‌های صحیح ادامه پیدا کند.

عرصه علمی و فناوری یک کشور نیازمند به یک بستر آرام و به دور از سیاست زدگی و جهت گیری‌های حزبیاست وگرنه به جای تحقق پیدا کردن رسالت‌های علمی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی تبدیل به بستر غفلت‌ها و ضربه زدن‌ها خواهد شد. لذا مسولین در وزارت علوم، تحقیقات و ‌فناوری باید عزل و نصب‌های صورت گرفته در ساختار وزارتخانه و روسای دانشگاه‌ها را در چهارچوب گفتمان علمی بگنجانند و از افرادی که دارای سلامت سیاسی نیستند، استفاده نکنند و طوری نباشد که از هفت استعلام جناب وزیر علوم پاسخ شش استعلام منفی در بیاید؛ چون این وزارتخانه یکی از وزارتخانه‌های استراتژیک و بنیادین هر کشوری محسوب می‌شود وعرصه مناسبی برای تلافی کردن بازی ‌های سیاسی نیست.

10- نرمش قهرمانانه و برخورد حکمت‌آمیز با مسائل گوناگون سیاسی و بین‌المللى

اجازه مذاکره کردن با کشورهای مختلف برای مسولان از دوره ‌های قبل هم بوده ‌است ولی اما آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد لحاظ کردن آرمان‌های انقلاب و حفظ خطوط قرمز از طرف مسولان و همچنین هوشیاری از طرف مردم می‌باشد. مقام معظم رهبری حمایت خود را به صورت علنی از تیم مذاکره کننده اعلام کردند و آنها را فرزندان این انقلاب خطاب کردند ولی اما در کنار این حمایت خود، مردم را هم به هوشیاری دعوت کردند. لذا این مذاکرات نباید به معنای وادادگی تلقی گردد بلکه باید طوری باشد که عزت ملی حفظ و بر اساس اصول انقلاب صورت گیرد.

11- توجه مقامات رسمی به موضع گیری‌های خود

اظهارات مسولان کشور نباید مجال سوء استفاده از این اظهارات را برای دشمنان فراهم کند و دست برتر را در تعاملات به دشمن بدهد. گاهی اظهار نظر کردن یک مسول ارشد دولتی در مورد خالی بودن خزانه قبل از روز مذاکره نه تنها با هیچ اصل مدبرانه‌ای سازگار نیست بلکه موجب نا‌ امیدی از تدبیرات مسولان هم می‌شود. مسولان باید توجه داشته باشند که تنها، بازتاب دهنده‌ی یک اصل مورد توافق اتخاذی باشند و نه اینکه هر مسولی یک موضع‌ گیری کند و موجب شکسته­ شدن اتحاد کلمه و رخنه‌ی در تصمیمات شود.   

12- همکاری مسولان و همه جریان‌های سیاسی در اداره کشور

مسولان کشور موظف هستند که برای انجام گرفتن کارها و حل مشکلات مردم، همکاری‌ های لازم را انجام دهند و خود را محدود به یک جریان سیاسی خاص نکنند تا اعتدال در این زمینه هم برقرار شود و گرنه رفتارهای اخیر هنوز ادامه ای از شعارهای انتخاباتی خواهد بود که به مردم داده شده بود.

ب) جمع بندی:

مهمترین مطالبات مقام معظم رهبری از مسولان و مردم در مجموع، بر اساس دفعات تکرار به شرح زیر است:

1- عدم اعتماد به نظام سلطه و مقابله با آنها (40 مرتبه)؛ 2- توجه به پیشرفت علمی کشور (25 مرتبه)؛ 3- توجه به آرمان‌های انقلاب و ایجاد تمدن نوین اسلامی (24 مرتبه)؛ 4- استفاده از ظرفیت داخلی و حفظ منافع (23 مرتبه)؛ 5- استحکام بخشی درونی و تولید ملی (21 مرتبه)

در یک نگاه کلی به این مطالبات ، در می یابیم که روح کلی و منطق حاکم بر این مطالبات، خلاصه‌ی خود اتکایی به جای توجه به کشورهای خارجی برای پیشرفت می‌باشد و لذا امید به کشورهای ثالث به دور از تدبیر خواهد بود، البته باید در نظر گرفت که مذاکرات اخیر ایران در رابطه با پرونده‌ی هسته‌ای و کار شکنی‌های صورت گرفته از طرف نظام سلطه و تشدید تحریم‌ ها، خود گواهی بر این مدعا می ‌باشد که موجب شد هم مسولان دولتی و هم مردم به این سطح از آگاهی برسند که پیشرفت یک کشور و حل بحران‌های اقتصادی، به لبخند و چشمک زدن نیست بلکه نیازمند به تقویت ساختارهای درونی و استفاده از ظرفیت‌ های داخل کشور می‌باشد.

پی نوشت:

1- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت (۱۳۹۲/۰۶/۰۶)

2- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت (۱۳۹۲/۰۶/۰۶)