این روزها در عراق چه می‌گذرد؟

نکته جالب اینکه ده‌ها نفر از علمای دینی و طلاب حوزه‌های علمیه در منطقه الطویسه بصره هم در همبستگی با مطالبات مردم این استان تظاهرات کردند تا این نکته مورد تاکید قرار گیرد که مطالبات مردمی صرفا معیشتی و خدماتی است و اجازه سوء‌ استفاده به دشمنان ملت عراق داده نشود.

حتی نماینده مرجعیت عالی دینی عراق در خطبه‌های نماز جمعه بر همبستگی خود با اعتراضات بر حق مردم در استان بصره تاکید و با اشاره به اینکه بصره منبع اصلی درآمد عراق به سبب داشتن ذخایر عظیم نفتی است، خاطر نشان کرد قابل قبول نیست که این استان در این وضع از محرومیت به سر ببرد.

روند اعتراضات همچنان به صورت مسالمت‌آمیز پیش می‌رفت که برخی رسانه‌های عراق از تیراندازی به تظاهراتی خبر دادند که در نزدیکی میدان نفتی «القرنه 2» در استان بصره خبر دادند که منجر به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن سه نفر دیگر شد.

در ادامه رسانه‌های عراق از حمله به دفاتر برخی احزاب همچون حزب الدعوه، جریان الحکمه، بدر و عصائب اهل  الحق خبر دادند، شعارهایی با ماهیت طائفه‌ای و ضد ایرانی در برخی تجمعات از سوی معدود افراد مشکوک سر داده شد و مخصوصا حمله به فرودگاه بین المللی نجف اشرف و اقدامات خرابکارانه و ضربه زدن به اموال عمومی نشان داد تظاهرات در حال خارج شدن از چارچوب مسالمت آمیز آن به سبب نقش داشتن عوامل مخرب داخلی و مداخله‌گر خارجی است،‌این روند سبب برقراری مقررات منع آمد و شد شبانه در برخی شهرها شد، برخی شرکت‌های هواپیمایی از جمله اردن و دبی پروازهای خود به نجف اشرف را متوقف و آنها را به بغداد منتقل کردند، این وضع سبب شد تا حیدرالعبادی نخست وزیر عراق به صراحت از رخنه عوامل نفوذی و فرصت‌طلب به داخل تظاهرات مسالمت آمیز مردم سخن بگوید. العبادی از معترضان خواست تا برای شناسایی عناصر نفوذی فرصت طلب و کسانی که با سوار شدن بر موج اعتراضات برحق مردم به دنبال گرفتن ماهی از آب گل آلود هستند و  امنیت ملی عراق را هدف قرار داده‌اند، با دولت و  دستگاه‌های امنیتی همکاری کنند.

دولت عراق وعده داده است تمام تلاش‌های خود را برای حل مشکلات مردم به کار خواهد گرفت، اما در عین حال درباره نفوذ عوامل آشوبگر و اخلالگر برای به خشونت کشاندن تظاهرات و سوء‌استفاده از آن هشدار داده است.

العبادی که علاوه بر نخست‌وزیری، فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق را هم برعهده دارد، تصریح کرد به نیروهای امنیتی دستور داده است از جان شهروندان محافظت کرده و مانع هرگونه تعرض و حمله به اموال عمومی و خصوصی شوند.

وی با بیان اینکه ملت عراق حق دارند حقوق خود را مطالبه کنند، تاکید کرد دولت عراق از تظاهراتی که با هدف دستیابی به حقوق مشروع برگزار می‌شود به شرطی که به خشونت کشیده نشود، حمایت می‌کند.

طی روزهای اخیر مقامات عراق نشست‌های مختلفی برای بررسی راه‌های حل مشکلات اقتصادی این کشور برگزار کرده‌اند از جمله حیدرالعبادی برای حل مشکلات مردم هفت دستور صادر کرده بود که شامل اختصاص فوری 3.5 تریلیون دینار به استان بصره، اختصاص بودجه لازم برای نمک‌زدایی آب، پاکسازی کانال و شبکه‌های آبی و تامین خدمات بهداشتی، در نظر گرفته شدن بودجه لازم برای از بین بردن محدودیت‌های برق استان‌ها، تعیین ردیف‌های شغلی برای جذب بیکاران بر اساس یک سیستم عادلانه و به دور از هرگونه پارتی‌بازی، افزایش منابع آبی به ویژه در استان‌های «بصره»، «ذی‌قار»، «المثنی» و «الدیوانیه» و منحل شدن هیئت مدیره فرودگاه نجف اشرف بوده است.

رسانه‌های عراق همچنین از سفر وزیران برق و برنامه‌ریزی این کشور به عربستان خبر دادند و هدف از آن امضای یادداشت همکاری در زمینه انرژی اعلام کرده بودند.وزیر برق عراق به ایران هم سفر کرد.ذکر این نکته ضروری است که جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در حل مشکلات اقتصادی عراق داشته و طی سال‌های اخیر بیشتر سهم را در کاهش مشکلات و نقایص این کشور به ویژه در زمینه برق ایفا کرده و تمام توان خود را در این زمینه به کار گرفته است، هر چند به سبب آنکه گرمای شدید هوا در ایران و به وجود آمدن مشکلات در زمینه تامین برق در داخل و نیاز فزاینده ایران از توقف موقف صادرات برق به عراق خبر داده و در  این زمینه رضا اردکانیان وزیر نیرو با اشاره به سفر وزیر برق عراق به کشورمان گفت وزیر برق عراق در روزهای اخیر به تهران آمد و مذاکرات مستقیمی در خصوص ادامه صادرات برق به این کشور داشتیم اما طرف عراقی درک می‌کند که ایران در این روزها به‌خاطر پوشش نیاز پیک مصرف به تمام ظرفیت تولید برق خود احتیاج دارد.

وی افزود هر قرارداد و توافقنامه‌ای چهارچوب و شرایط مخصوص به خود را دارد؛ قرارداد صادرات برق نیز با چهارچوب ها و شرایطی به امضا می‌رسد که اگر کشور صادر کننده در بخشی از سال احتیاج به برق تولیدی خود داشت، این انعطاف در قرارداد وجود دارد. به گفته وی، به‌طور مستمر مذاکرات با طرف عراقی نیز در خصوص صادرات برق ادامه دارد.

دروغگویی برخی رسانه‌های عربی به ویژه سعودی‌ها درباره آمار قربانیان اعتراضات عراق سبب شد تا مرکز اطلاع رسانی امنیتی عراق در بیانیه‌ای تاکید کند که برخی رسانه‌ها همچنان بر انتشار اطلاعات دروغ درباره نحوه تعامل با معترضان پافشاری می‌کنند. در این بیانیه آمده است که دشمنان در آشکار کردن مقاصد شوم خود پس از آنکه پیروزی‌ بزرگ نیروهای امنیتی در جنگ علیه تروریسم و مزدورانشان آنها را به خشم آورد، سستی به خود راه نداده به طوری که موج اتهام زنی و دروغ‌پراکنی علیه نیروهای امنیتی را همزمان با تظاهراتی که برخی مناطق شاهد آن است، به راه انداخته‌اند، برخی رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباط اجتماعی بر انتشار اطلاعات دروغین و ساختگی درباره تعامل نیروهای امنیتی عراق با تظاهرات کنندگان پافشاری می‌کنند و در این زمینه اخبار دروغ و تصاویر جعلی منتشر می‌کنند.

نظرات شخصیت‌های سیاسی و مذهبی درباره اعتراضات عراق

تظاهرات مردمی در عراق با واکنش شخصیت‌های سیاسی و مذهبی عراق روبرو شده است.

نماینده آیت الله سیستانی مرجعیت عالی دینی عراق در خطبه‌های نماز جمعه بر همبستگی خود با اعتراضات بر حق مردم در استان بصره تاکید و با اشاره به اینکه بصره منبع اصلی درآمد عراق به سبب داشتن ذخایر عظیم نفتی است، خاطر نشان کرد قابل قبول نیست که این استان در این وضع از محرومیت به سر ببرد.

نماینده مرجعیت همچنین مقامات دولتی را به پیگیری جدی مطالبات معترضان و همچنین در پیش گرفتن سیاست قاطعانه و سخت بر ضد فاسدان و استفاده از کارشناسان و شایسته‌سالاری تاکید کرد و در عین معترضان را به دوری از شیوه‌های خشونت‌آمیز دعوت کرد.

عمار حکیم رئیس ائتلاف ملی و جریان  الحکمه با تاکید بر لزوم پاسخ به  خواسته‌های مشروع درباره اقدامات عناصر خرابکار هشدار داد، وی تشکیل دولت اکثریت ملی را "راه حل واقعی" مشکلات دانست و بر ضرورت تسریع در روند تشکیل دولت تاکید کرد.

عبدالهادی السعداوی از اعضای ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی درباره اعتراضات مردمی گفت برخی خواهان حقوق خود هستند،‌اما برخی برای تفرقه‌افکنی در مناطق جنوبی تلاش کردند.وی افزود طرح‌ها و برنامه‌های خارجی برای تفرقه‌ افکنی با هدف منافع شخصی وجود دارد.

مناف الموسوی تحلیلگر سیاسی عراقی هدف از تظاهرات اخیر در برخی مناطق را پیچیده کردن تشکیل ائتلاف‌های سیاسی برای تشکیل دولت آینده دانست. وی افزود : کشور در حال حاضر وارد خلأ قانونی شده است و خواسته‌های مردم مشروع است، ولی ما مخالف سوء استفاده از تظاهرات‌ها برای فشار به منظور پیچیده کردن ائتلاف‌های جاری برای تشکیل دولت هستیم. وی مشکلات خدمات رسانی در عراق را مشکلی قدیمی دانست.

برخی شخصیت‌ها هم بر این باورند که این حوادث با هدف ضربه زدن به نظام سیاسی و حتی براندازی آن از قبل برنامه‌ریزی شده و به طور مشخص بازماندگان حزب بعث منحله صدامی آن را مدیریت و برخی عناصر مخرب داخلی آن را اجرا می‌کنند. با این حال این شخصیت‌ها در کنار مردم عراق حتی معترضان از خارج شدن تظاهرات و اعتراضات از روند مسالمت آمیز و به خشونت کشیده شدن آن و تخریب اموال عمومی و خصوصی ابراز نگرانی می‌کنند و تحرکات عناصر خرابکار و خشونت طلب را سبب منحرف شدن مطالبات برحق مردم می‌دانند.

اگر چه با توجه به رویکرد تفرقه‌ افکنانه و آشوب‌طلبانه رسانه‌های سعودی و همسو با آنها در خصوص اعتراضات عراق، نقش عناصر خرابکار داخلی و مداخله بیگانگان به ویژه برخی رژیم‌های عربی را نمی‌توان در بروز ناآرامی‌ها و خرابکاری‌های صورت گرفته در جریان اعتراضات مردمی در عراق نادیده گرفت، اما این نکته را باید مورد تاکید قرار داد که متاسفانه دولت‌مردان عراق طی سال‌های اخیر نتوانسته‌اند برنامه عملی و جامعی برای حل مشکلات خدماتی و خدمات رسانی به ویژه در زمینه برق و همچنین حل معضل بیکاری با توجه به وجود  اکثریت جوانان در جامعه عراق ارائه و اجرا کنند، وجود فساد در برخی دستگاه‌ها و افراد ناکارامد را نمی‌توان انکار کرد موضوعی که حتی نماینده مرجعیت هم بارها به آن اشاره کرده و خواستار مقابله جدی دولت با فساد شده است.

آنچه تحولات روزهای اخیر در عراق نشان داد،‌افزایش قابل ملاحظه اقدامات خشونت‌آمیز و حمله به تاسیسات و مراکز عمومی به ویژه نفتی در بصره و مناطق دیگر و همچنین حمله به دفاتر برخی احزاب و جنبش‌های سیاسی و نیز مردمی که نقش اساسی در نابودی  تروریسم و خنثی کردن تحرکات فتنه‌گران داشته‌اند، بوده است، این تحرکات نشان داد که تنها یک نقص و مشکل امنیتی ساده نیست، چرا که مسئله مربوط به امنیت نهادها و مراکز عمومی و خدماتی است، این رفتارها و اقدامات خرابکارانه نشان داد که دشمنان ملت عراق، اعتراضات به حق مردم را فرصتی برای تخریب و ویرانی مجدد در عراق و جلوگیری از حرکت این کشور به سمت ساحل توسعه و پیشرفت و بازسازی خرابی‌های ناشی از تروریسمی دانسته‌اند که ملت و نیروهای امنیتی و داوطلب مردمی توانستند کشورشان را از لوث آن پاکسازی کنند.

هیچ یک از مقامات عراق و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی منکر حقوق تظاهرات کنندگان و رنج و سختی از جمله کمبود خدمات و بیکاری در بصره و دیگر مناطق نیستند و دولت عراق هم بر عزم جدی خود برای حل این مشکلات و رسیدگی به مطالبات مشروع معترضان تاکید کرده است، اما سوء‌ استفاده برخی عناصر نفوذی برای خارج کردن اعتراضات از ماهیت مسالمت آمیز و ایجاد هرج و مرج با هدف ویران کردن این کشور به ویژه ضربه زدن به تاسیسات نفتی را انکار نمی‌کنند که چندین دهه درگیر جنگ و فتنه‌های داخلی در دوران حکومت بعثی صدامی بوده است.

برخی تحلیلگران عراقی ابراز عقیده کرده‌اند که تلاش‌های مشکوک برای خرابکاری در چاه‌ها و میادین نفتی بصره و اموال  عمومی با هدف بستن حوزه‌های نفتی و توقف تولید و صادرات و در نهایت غرق کردن عراق در بحران اقتصادی و ضربه زدن به نظام سیاسی فراگیر صورت می‌گیرد.

نفوذ عناصر خرابکار و فرصت‌طلب به تظاهرات مسالمت آمیز عراق در سال‌های گذشته هم سابقه داشته و ارتباط آنها با برخی طرف‌های بیگانه به ویژه عربی برملا شده بود، اینکه ماموریت آنها با توجه به شعارهای طائفه‌ای و خصمانه در راستای خرابکاری و شعله‌ور کردن آتش فتنه بوده  است، در اعتراضات اخیر هم این هسته‌های خرابکار فعال شده است، نگاهی به تحرکات آنها نشان می‌دهد که در راستای فتنه و هرج و مرج قرار دارد.

نتیجه گیری

به طور کلی مهمترین اهداف کسانی که برای به خشونت کشاندن تظاهرات مسالمت آمیز و منحرف کردن مطالبات برحق مردم تلاش می‌کنند با توجه به اظهار نظر شخصیت‌های سیاسی و مذهبی دلسوز ملت عراق و نیز تجارب سال‌های پس از سرنگونی رژیم بعثی صدامی و هجوم تروریست‌های تکفیری را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد : خدشه وارد  کردن به مرجعیت دینی و جایگاه والا و تاثیرگذار آن، هتک حرمت شهرهای مقدس عراق از جمله کربلای معلی و نجف اشرف و ضربه زدن به جایگاه دینی آنها، به شکست کشاندن روند سیاسی و ضربه زدن به قانون اساسی و گروه‌ها و جنبش‌های مردمی به ویژه حشد شعبی که بیشترین نقش را در خنثی کردن طرح‌ها و توطئه‌های فتنه‌گران ایفا کرده‌اند، شعله‌ور کردن آتش فتنه مذهبی میان شیعیان و  اهل سنت و همچنین در میان اکثریت جمعیت ملت عراق یعنی شیعیان و ایجاد اختلاف و تفرقه میان آنها و جمهوری اسلامی ایران مهمترین حامل ملت و دولت عراق در اوج بحران تروریسم و تلاش برای قطع مناسبات سیاسی و تجاری مستحکم میان بغداد و تهران، سوء‌ استفاده از معضل بیکاری و فقر و کاشتن بذر ناامیدی و سرخوردگی در میان ملت عراق به ویژه شیعیان از نظام سیاسی جدید پس از سرنگونی صدام و القای اینکه این نظام ناکارامد بوده و قادر به حل مشکلات نیست، برهم زدن امنیت و ثبات سیاسی و تلاش برای بازگرداندن عناصر تکفیری و حامی تروریسم به عرصه سیاسی و ساختار قدرت عراق از جمله این اهداف است، این عناصر فتنه‌افکن و خرابکار را نمی‌توان از تروریست‌های تکفیری و در راس آن داعشی‌ها جدا دانست که بارها برای از بین بردن شهرهای مقدس و ایجاد درگیری و فتنه مذهبی در جامعه عراق و بازگرداندن عناصر بعثی صدامی به قدرت تلاش کرده‌اند .

با این حال هوشیاری مردم عراق به ویژه معترضان در برخی مناطق و نارضایتی آنها از اقدامات هنجارشکنانه و خشونت آمیز عناصر مشکوک و نفوذی و تبعیت اکثریت مردم از رهنمودهای مرجعیت عالی دینی با توجه به نقش غیرقابل انکار مرجعیت در هدایت افکارعمومی به سمت حفظ آرامش و ثبات و وحدت و همبستگی و همچنین عبرت گرفتن مردم از فتنه داعش و پیامدهای ویرانگرش، این توطئه را همانند توطئه‌های فراوانی که پس از سرنگونی رژیم صدام معدوم علیه ملت عراق طراحی شد،‌نقش بر آب خواهد کرد.