به گزارش پایگاه عدالت خواهان گلستان" آشوراده با مساحت ۶۸۰ هکتار، تنها جزیره دریای خزر و واقع در شبه جزیره میانکاله است. این جزیره در کنار خلیج گرگان با عمق حداکثر ۲ متر و دارای حداقل ساحل ماسه‌ای است و به دلیل موج‌های آرامی که دارد برای پرورش ماهیان دریایی بسیار مناسب است.
سالانه میلیون‌ها پرنده از دنیا به این مرکز مهاجرت می‌کنند و حدود ۴۰ سال است که تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد. این منطقه در گذشته "آبسکون" نام داشت و در زمان جنگ جهانی اول ساختمان‌ها و پاسگاه‌هایی توسط روسیه در آن ساخته شد.بخش عمده‌ای از صید ماهیان خاویاری ایران نیز در اطراف آشوراده صورت می‌گیرد و این منطقه به این دلیل نیز مشهور است.
از حضور مدعیان مالکیت و واگذاری به شرکت خصوصی تا ابطال واگذاری از سوی سازمان بازرسی
بحث واگذاری آشوراده تنها جزیره دریای خزر نخستین بار در دولت محمد خاتمی و ریاست معصومه ابتکار بر سازمان محیط زیست در سال ۱۳۸۳ مطرح شد. گفته می‌شود در آن زمان بنیاد علوی وابسته به بنیاد مستضعفان با ارایه سند مالکیت جزیره که در سال ۱۳۷۶ ثبت شده بود، مدعی مالکیت جزیره شد.این پرونده مدتی مسکوت ماند اما بنیاد علوی مدتی بعد با واگذاری بخش‌هایی از جزیره به یک شرکت خصوصی، بخش خصوصی را با سازمان محیط زیست وارد مناقشه حقوقی کرد.
در آخرین جلسه هیات دولت در زمان محمد خاتمی، دولت واگذاری ۳۸۰ هکتار از این جزیره به شرکت خصوصی «مناطق گردشگردی جهان» را تصویب کرد. اما در نتیجه پیگیری کار‌شناسان و فعالیت‌های رسانه‌ای در آن زمان، سازمان بازرسی کل کشور نیز به تخلفات برخی مدیران استانداری گلستان و غیرقانونی بودن واگذاری اشاره کرد. با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد و در دوره ریاست فاطمه واعظ جوادی به ریاست سازمان محیط زیست، مصوبه واگذاری جزیره آشوراده به عنوان یکی از اصلیترین مناطق حفاظتی پناهگاه حیات وحش میانکاله با پیگیری سازمان بازرسی کل کشور باطل شد.
آشوراده برای سومین بار خبر ساز شد
پرونده واگذاری آشوراده با ریاست مجدد ابتکار در سازمان محیط زیست مطرح و در سفر استانی ریئس دولت به استان گلستان این بار طرح تبدیل آشوراده به منطقه گردشگری طبیعی مطرح شد و با انعقاد تفاهم‌نامه سازمان محیط زیست با سازمان میراث فرهنگی کلید خورد، انعقاد این تفاهم‌نامه با واکنش‌های شدیدی از سوی دوستداران، فعالان و رسانه‌های محیط زیست کشور روبرو شد. بسیاری از کار‌شناسان و فعالان در هفته‌های اخیر قلم به دست گرفتند، و به سازمان محیط زیست درخصوص این تفاهم‌نامه که به گفته برخی قرار است جزیره «کیش دوم» باشد هشدار دادند.
هنوز نتوانسته‌ایم نشان دهیم که ارزش گنجینه‌های زیست محیطی را نمی‌شود با عدد و رقم اثبات کرد
اصغر محمدی فاضل، معاون پیشین محیط طبیعی سازمان محیط زیست که در زمان ریاست محمد جواد محمدی‌زاده در مقابل واگذاری آشوراده واکنش نشان داد مجددا در واکنش به واگذاری جزیره آشوراده با انتشار یادداشتی اظهار کرد: «درک شرایط یک کشور هنوز زخمی از یک جنگ طولانی و تحریم زده خیلی پیچیده نیست. تولید نفت کم شده و قیمتش روز به روز آب می‌رود. دولت اصرار دارد (شاید چاره‌ای جز این ندارد) که از اتکا به نفت کم کند و روی ظرفیت‌های دیگر کشور سرمایه گذاری کند و گردشگری را به عنوان یک هدف انتخاب کرده است.
ممکن است ما از این هدفگیری خوشحال نشویم اما واقعیت این است که خود ما اصرار داریم که ایران کشور «چهارفصل» است با مزایای طبیعی بی‌نظیر و به جای تخریب عرصه باید از ظرفیت‌های طبیعی بخصوص «طبیعت گردی» آن استفاده کرد، توسعه داد و اجازه داد نه فقط مردم کشورمان بلکه همه دنیا زیبایی‌های آن را ببینند.
حالا نتیجه این اصرار ما در نشان دادن این همه حسن و جمال، موجب جلب خواستگار شده و از قضا یکی هم می‌شود آشوراده. کسانی پیدا می‌شوند با طرح و نقشه و عدد و رقم و ارز و ریال، ثابت می‌کنند که آشوراده یک چاه نفت است که اگر در اختیار گردشگری قرار بگیرد سودش برای کشور بیشتر از آن است که مثل گنج دراختیار سازمان محیط زیست بماند.
کدام ما توان متقاعد کردن تصمیم گیران ارشد کشور را دارد؟ چرا هنوز بعد از این همه سال نتوانسته‌ایم با فعالان و نهادهای بخش گردشگری به یک زبان و شناخت مشترک برسیم؟ به زبان ساده باید اعتراف کرد هنوز نتوانسته‌ایم نشان دهیم که ارزش گنجینه‌های زیست محیطی را نمی‌شود با عدد و رقم اثبات کرد. نمی‌شود یک زیست بوم تخریب شده را مثل روز نخست احیا کرد، و خیلی نمی‌شودهای دیگر...»
احتمال وقوع یک زمین خواری بزرگ
دلاور نجفی و محمد باقر صدوق، دو تن از معاونان اسبق محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، به دلیل موافقت این سازمان با تغییر کاربری آشوراده به گردشگری، به سازمان بازرسی کل کشور شکایت کردند.
دلاور نجفی در این باره به زیست بوم گفت: بحث گردشگری طبیعی در کشور ما یک موضوع تازه و نویی است و ما در دوره گذار و طی این مرحله هستیم اما موضوعی که باعث تاسف است این است که چرا گردشگری طبیعی از حساسترین زیستگاه و زیست بوم شروع شده است، هم چنین طرح ارائه شده و تفاهم‌نامه خلاف طرح مدیریتی منطقه است و اقداماتی که پیش بینی شده است در طرح طبیعت گردی گسترده قابلیت اجرا ندارد.
نجفی اضافه کرد: نکته دیگری که در تفاهم‌نامه امضا شده بین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قابل تامل است واگذاری بخشی از اختیارات سازمان حفاظت محیط زیست به میراث فرهنگی و گردشگری است.
معاون اسبق محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به حضور مجدد سرمایه گذاری سال ۸۴ گفت: در واقع سرمایه گذاری که در این دوره جدید طرح پیشنهاد کرده است همان سرمایه گذاری است که در سال ۸۴ عرصه‌های این منطقه را بصورت غیر قانونی در اختیار داشته است. شواهد و قرائن بیانگر به وقوع پیوستن یک زمین خواری بزرگ در این منطقه است.
وی ادامه داد: اینکه فردی با دار بودن سابقه سوء دوباره با فراهم آمدن زمینه بخواهد اقدامات غیر قانونی خود را انجام بدهد بسیار تلخ و نگران کننده است و انشالله بتوانیم با طرح اینگونه موضوعات مانع انجام اینکار غیر قانونی بشویم.
ظرفیت گردشگری آشوراده محدود خواهد بود
اسماعیل مهاجر مدیر کل محیط زیست استان گلستان نیز به مساله گردشگری در دنیا تاکید کردو اظهار کرد: گفته شده در طرح گردشگری آشوراده باغ پرندگان یا جت اسکی و سوارکاری خواهیم داشت که این‌ها همه کذب است.
وی ظرفیت تعداد گردشگرانی که می‌توانند همزمان در طرح گردشگری آشوراده حضور یابند را محدود دانست و گفت: در این طرح بازارچه سنتی برای فروش صنایع دستی بومیان منطقه در نظر گرفته شده و اصولا یکی از اهداف آن تقویب جوامع محلی است .وی با تاکید بر اینکه در این طرح هتل و ویلا سازی نداریم، تصریح کرد: ۹۰ درصد باقی مانده آشوراده باید تقویت شود و از آن بیش از پیش حفاظت شود.
برخلاف گفته‌ها، محیط زیست اولویت دولت نیست
اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان محیط زیست و کار‌شناس محیط زیست نیز اظهارات زیست محیطی رئیس جمهور در سخنرانی‌های مختلف را تنها شعار دانست و گفت: متاسفانه با اینکه با توجه به اختصاص اولین مصوبه هیات دولت به نجات دریاچه ارومیه تصور می‌شد که رویکرد دولت یازدهم کاملا زیست محیطی است، در عمل مشاهده می‌شود که محیط زیست در این دولت نیز همچنان اولویت ندارد.
وی مساله واگذاری جزیره آشوراده به گردشگری را به معنای نابودی محیط زیست این منطقه دانست و گفت: این مساله کاملا شفاف و روشن است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را توجیه کرد.
پاسخ ابتکار، ۱۶ سازمان مردم نهاد و ۴۰۰ فعال محیط زیست را قانع نکرد
اظهارات مهاجر مشابه اظهاراتی است که رئیس سازمان محیط زیست از روزهای نخست خبری شدن انعقاد این تفاهم نامه شاهد بودیم.
رئیس سازمان محیط زیست همچنین در پاسخ به نامه ١۶سازمان مردم نهاد و بیش از ۴٠٠ فعال محیط زیستی، که با ارسال نامه‌ای و ایراد پرسش‌هایی درخصوص ادله‌های کار‌شناسانه برای تفاهم‌نامه‌ای که بین سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای تبدیل شدن آشوراده به مرکز گردشگری امضا شده، گفت: سازمان فقط اجازه اجرای طرح گردشگری را با لحاظ و نظارت بر اعمال همه ملاحظات زیست‌محیطی داده است. بهترین ابزار قانونی برای اعمال این نظارت نیز پیگیری رعایت اصول و ضوابط توسط مجریان و کارفرمایان است و اینکه تمام اقدامات به تأیید سازمان برسد.
ابتکار درباره مغایرت طرح تبدیل آشوراده به مرکز گردشگری که در نامه فعالان محیط‌زیست به آن اشاره شده هم، گفته است: «بدون شک ما خود را پایبند و مجری اصل پنجاهم قانون اساسی و نظرات مقام معظم رهبری دانسته و صرفا در چارچوب علم و منطق و نتایج حاصل از تجربیات بین‌المللی عمل خواهیم کرد. تجربیات بشر به‌ویژه درکشورهای پیشرفته نشان می‌دهد حفاظت صرف امکان پذیر نبوده مگر اینکه مشارکت جوامع محلی اخذ شود. امیدوارم روزی در این کشور براساس قانون و در اجرای اصل پنجاهم قانون اساسی نظر تخصصی این سازمان فصل الخطاب همه دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد».
پاسخ‌های ابتکار به پرسش‌های فعالان محیط‌زیست، آن‌ها را قانع نکرد. ١۶ سازمان مردم نهادی که به رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نامه نوشته بودند به پاسخ‌های ابتکار، نامه نوشتند و جواب دادند. در این نامه آمده است، «پاسخ‌های ارایه شده متاسفانه فاقد بار علمی و حقوقی لازم و ادله و براهن منطقی و متقن و به واقع در خور موضوعی چنین مهم و توضیحی شایسته و متناسب با تصمیمی چنین شگفت نبود و مضافاً اینکه ادبیات بعضاً عامیانه به کار گرفته شده در نگارش نامه نه‌تن‌ها غیرفنی و نیز عاری از هرگونه نکات تخصصی، علمی و کار‌شناسانه بود بلکه مع الاسف تناقضات صریحی با مفاد کنوانسیون‌های بین‌المللی مرتبط داشت. سوال کنندگان از پاسخ‌های ارایه شده قانع نشده و به‌عنوان نمایندگان افکار عمومى در راستای وظایف فردی وسازمانی خود مبنی بر نظارت مستقیم بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی و مطالبه دایمی حقوق شهروندان از ایشان در حوزه تخصصی خود، درخواست تشکیل جلسه‌ای فوری با شخص سرکار در هفته جاری را دارند.»
تاکید ریاست سازمان محیط زیست به اجرای طرح‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده با نظارت سازمان محیط زیست با وجود حساسیت فعالان و کار‌شناسان این حوزه شاید بتوان بزرگترین آزمون این دوره ریاست ابتکار در سازمان محیط محیط زیست باشد تا بتواند نقش نظارتی سازمان محیط زیست را تثبیت کند و نگاه نگران علاقه مندانش را آرامش بخشد.
