به گزارش عدالت خواهان گلستان"وجود تالاب های بین المللی مهم در گلستان، این استان را به یکی از نقاط مهم کشور از نظر محیط زیستی حوزه تالاب ها تبدیل کرده است. اما این تالاب ها با چالش های فراوانی رو به رو هستند که برخی آن تا حدی جدی است که باعث شده حیات تالاب و جانورانی که زندگی آن ها به تالاب وابسته است در معرض خطر باشد.
محسن سلیمانی روزبهانی، مدیر طرح ملی تالاب های کشور به توضیح مشکلات عمده تالاب های کشور و راهکارهای حل این مشکلات پرداخت و در توضیح این چالش ها، گفت: نیاز جدی تالاب ها، مدیریت مناسب منابع آبی است و برای این مدیریت باید الگوهای توسعه ای در نظر گرفت.
وی از برگزاری کارگاه مشورتی با ذینفعان تالاب ها برای کمک به مدیریت منابع آبی در گلستان خبر داد و گفت: در این کارگاه با کمک ذینفعان که شامل ارگان های مختلف می شود، یک فرآیند مشورتی را برای تدوین برنامه مدیریت تالاب های آلماگل، آلاگل و آجی گل بررسی کردیم.
وی سر فصل این کارگاه را شناسایی مشکلات، دسته بندی و سپس ارائه راهکار برای مدیریت آن ها عنوان کرد و افزود: امیدواریم از سال آینده این برنامه در فرآیند بودجه ریزی و عملیاتی دستگاه ها مورد استفاده قرار بگیرد که احتمالا این امر تا تابستان و شهریور سال آینده امکان پذیر خواهد بود.
تالاب های کشور مدیریت مدون و جامع نگر ندارند/مردم باید ارزش تالاب ها را درک کنند
وی نبود برنامه مدون و جامع نگر درباره مدیریت تالاب ها را یکی از مشکلات مهم این بخش بیان کرد و گفت: شاهد نوعی توسعه ناپایدار در حوضه آبریز تالاب ها هستیم که این مشکل در خصوص همه تالاب های کشور صدق می کند.
این کارشناس با تاکید براین که مردم در مدیریت تالاب ها تا کنون جدی گرفته نشده اند، به نقش مهم مردم در مدیریت تالاب ها اشاره کرد و ادامه داد: مردم از برخی مسائل که دولت حمایت می کند پیروی می کنند، به طور مثال وقتی دولت از کشت خاصی حمایت می کند مردم از آن الگو پیروی می کنند.
وی بیان کرد: مردم باید در فرآیندهای برنامه ریزی خودشان با کمک سایر نهادهای ذی ربط درگیر باشند، باید بدانند این تالاب ها قبلا چطور مدیریت می شدند و الان چطور می توانند بهتر مدیریت شوند، آنچه باید اتفاق بیافتد این است که مردم ارزش تالاب ها را متوجه شوند.
وی در ادامه بیان کرد: برخی اقدامات توسعه ای، معیشت مردم را تحت تاثیر قرار داده و الگوی زندگی آنها را تغییر داده است. چنین وضعی موجب می شود که مردم دغدغه و نگاهی برای حفظ تالاب ها نداشته باشند.
وی در تکمیل این موضوع گفت: مثلا وقتی بخواهیم موضوع شکار را در مورد تالاب ها به خوبی مدیریت کنیم باید مردم خودشان به درک درستی از این موضوع و ضرورت های آن برسند و مشارکت داشته باشند.
مدیر طرح ملی تالاب های کشور در خصوص راهکارهای افزایش سطح آگاهی مردم بیان کرد: کمپین های اطلاع رسانی و ایجاد فضاهایی برای برنامه ریزی، مدیریت و حفاظت از تالاب ها می تواند در این زمینه موثر باشد.
حوزه پایین دست و تالاب در مدیریت منابع آبی دیده نمی شوند/ از بین رفتن تالاب، نشانه عدم مدیریت صحیح در حوضه تالاب است
وی با انتقاد از این که در مدیریت منابع آبی به پایین دست حوزه بخصوص تالاب ها توجه نمی شود، افزود: عمده استراتژی ها، برای مهار آب های شیرین بوده است، نه یک نگاه اکولوژیک. مسئله ما در اکوسیستم فقط چاله تالاب نیست.
سلیمانی با بیان این که از بین رفتن تالاب ها یک نشانه است، گفت: وقتی تالاب در پایین دست از بین می رود به این معنی است که ما نتوانستیم آب را در حوضه آب ریز مدیریت کنیم و روال های مرسوم و اکولوژیکی منطقه را دستکاری کردیم.
سلیمانی در ادامه این موضوع تصریح کرد: وقتی بیش از ۸۰ درصد از منابع آبی یک تالاب صرف حوزه کشاورزی می شود بدون آنکه راندمان مناسبی داشته باشد این موضوع می تواند مشکل اساسی و آسیب جدی باشد.
وی همچنین در خصوص کشاورزی پایدار خاطر نشان کرد: در بحث کشاورزی پایدار باید منابع آبی و کود و سم کمتر مصرف شود و در عین حال تولید محصول متناسب با ظرفیت و شرایط اقلیمی یک منطقه بیشتر باشد.
راه اندازی مرکز بازدیدکنندگان در مجموعه آلاگل / آلاگل، آلماگل و آجی گل تالاب های در معرض خطر گلستان
سید سحاب میرا، مدیر تالاب های استان گلستان، درباره نقش تالاب در اکوسیستم، اظهار کرد: تالاب ها علاوه بر متعادل سازی اقلیم در یک اکوسیستم، تنوع زیستی و حیات وحش را به همراه دارند. هر ساله شاهد آن هستیم که پرندگانی از عرض های شمالی برای زمستان گذرانی به این منطقه مهاجرت می کنند که نقش دیگر این تالاب ها به عنوان زیستگاهی برای این پرندگان است. علاوه بر این ها تالاب ها در مباحث زیباشناختی، گردشگری و طبیعت گردی هم موثر هستند.
وی در ادامه در بحث گردشگری بیان کرد: به دنبال آن هستیم که یک مرکز بازدیدکنندگان را در مجموعه آلاگل راه اندازی کنیم که تا حدی هم پیگیری هایی در این زمینه صورت گرفته است، چنین فعالیت هایی باعث می شود ارزش های این مجموعه بیشتر به مردم شناسانده شود و می تواند بر روی حفاظت بهتر و تضمین بقای این تالاب ها تاثیر گذار باشد.
میرا در خصوص خطرات تهدید کننده تالاب های استان گفت: تالاب های در معرض خطر گلستان آلاگل، آلماگل و آجی گل هستند که در نوار مرزی و بر مبنای رژیم سیلابی رودخانه اترک قرار دارند.
وی افزود: نوسان آن ها کاملا وابسته به اترک است . با توجه به خشکسالی های چند سال اخیر که به تبع آن کم آبی هایی هم داشتیم، تراز آبی این تالاب ها در طول سال نوسان شدیدی دارد.
وی در ادامه بیان کرد: مجموعه تالاب گميشان هم که در ساحل شرقی دریاى خزر واقع شده و تالاب ساحلی دریایی است، رژیم نوسان آبی کاملا وابسته به دریای خزر دارد، دریای خزر هم در دهه اخیر تقریبا نوسان و افت تراز آبی داشته است، البته طی سال های اخیر تراز، بازگشت این نوسان افزایش داشته، ولی هنوز به طور قطع علت این رفتار دریای خزر شناسایی نشده است.
میرا با بیان این که برخی کارشناسان معتقدند علت این موضوع بحث های تکتونيکى بستر دریای خزر است، افزود: البته کاهش نزولات در منطقه روسیه با توجه به اینکه تقریبا ۹۰ درصد از آب دریای خزر از رودخانه ولگا تامین می شود و برداشت های آب بر روی نوسان دریای خزر تأثیر خواهد داشت.
وی اضافه کرد: در تالاب آلاگل هم کاهش نزولات جوی و کاهش روند سیلابی رودخانه اترک وجود دارد که با مدیریت بهتر منابع آبی در این منطقه، سدهايى که در بالادست وجود دارد یا برداشت هایی که صورت می گیرد تا حدودی می توان شرایط کم آبی را کنترل کرد.
تاثیر کارخانه ید، پتروشیمی و پسماند بر تالاب ها
میرا از حضور کارخانه ید در نزدیکی تالاب ها خبر داد و درباره تاثیر آن بر روی تالاب ها گفت: تنها کارخانه ید استان، در حاشیه تالاب اينچه برون است که آن هم ارتباطی با مجموعه تالاب های بین المللی استان ندارد، ولی مسلما پسابى که به این تالاب سرازیر می شود در مقاطعی توانسته تاثیر خود را روی این تالاب بگذارد.
وی درباره تأثیر پتروشیمی بر روی تالاب ها بیان کرد: ما در استان فقط مجموعه پتروشیمی گلستان را داریم که آن هم در شمال شهرستان آق قلا قرار دارد و ارتباطی با تالاب گميشان و تالاب های بین المللی ندارد. علاوه بر این ها این مجموعه پتروشیمی هنوز به مرحله تولید و بهره برداری نرسیده و اگر پسابی هم داشته باشد به این تالاب ها ارتباطی ندارد.
مدیر تالاب های استان در خصوص راهکارهای جلوگیری از ورود پساب ها و فاضلاب ها به تالاب ها بیان کرد: هم اکنون در شهرهای ساحلی بحث تصفیه خانه های شهری را داریم که اگر این راهکارها در روستاها هم گسترش پیدا کند و حجم بیشتری از این زیر ساخت ها را داشته باشیم، آلاینده هایی که به اکوسیستم آبی ما وارد می شود به مراتب کمتر خواهد بود.
اجرای تصفیه خانه ها در بندرگز و بندرترکمن
وی گفت: در شهرهای ساحلی مثل بندرگز و بندرترکمن بحث تصفیه خانه های شهری در حال اجراست ولی هنوز اتصال شبکه سراسری فاضلاب های خانگی و شهری به طور کامل انجام نشده است.
وی در خصوص تاثیر گرمای هوا بر روی تالاب ها بیان کرد: گرمای هوا از یک سمت باعث کاهش نزولات جوی شده و از سمت دیگر افزایش تبخیر در واحد سطح را در پی دارد که هر دو عامل در نهایت منجر به خشکسالی و کمبود آب می شود.
میرا اظهار کرد: این موضوع تاثیر به سزایی بر میزان ماند آب در تالاب ها دارد. کما اینکه ما این اثرات را در تابستان سال جاری بر روی تالاب های استان دیدیم که بر روی خاصیت فیزیکی و شیمیایی آب تاثیر منفی گذاشته است.
وی در خصوص صید بی رویه و تاثیر آن بر روی تالاب ها بیان کرد: صید بی رویه معمولا به طور جسته و گریخته در حال انجام است ولی در مجموعه گمیشان که پس روی آب داشتیم تاثیر زیادی نداشت و در مجموعه آلاگل هم طی پایش فیزیکی که صورت می گیرد تا حد زیادی از این قضیه جلوگیری می شود.مهر
