هم زمان با پایان کنفرانس وین درباره بحران سوریه، آمریکا تصمیم گرفت، بیش از 50 نیروی ویژه خود را تحت عنوان ارائه مشورت و پشتیبانی جهت مقابله با «داعش» و بدون مشارکت مستقیم این نیروها درگیری‌ها به شمال سوریه اعزام کند، تصمیمی که بازتاب های بسیاری هم بر ماهیت درگیری ها داخل سوریه و هم داخل آمریکا می گذارد.
چه چیزی در وین گذشت که موجب اتخاذ تصمیم اعزام نیروهای ویژه آمریکایی به سوریه شد؟ این تصمیم با چه واکنشی از سوی روس‌ها مواجه شد و چه تاثیری بر وضعیت کُردها در میدان سوریه می گذارد؟ اینها بخش از ابهامات و سوالاتی است که سعی شده در این گزارش به آنها پاسخ داده شود.
1- کنفرانس وین: چالش «اسد» همچنان پابرجاست
17 کشور در غیبت نمایندگان واقعی مردم سوریه گفتگو برسر بحران سوریه را در حالی در وین، پایتخت اتریش آغاز کردند که همچنان اختلاف نظر درباره «بشار اسد» و برکناری وی از قدرت بین شرکت کنندگان پابرجا بود.
با این حال موضع تند آمریکا و عربستان سعودی در قبال برکناری اسد از قدرت در سریع ترین وقت ممکن اندکی نرم تر شده بود و در این مذاکرات واشنگتن و ریاض خواستار برکناری رئیس جمهوری سوریه در چارچوب زمانی معین و مشخصی شده بودند.
در مقابل ایران و روسیه همچنان موضع خود در خصوص باقی ماندن اسد در قدرت را حفظ کردند، چون بر این باور بوده و هستند که وی رئیس جمهوری است که مردم سوریه وی را در انتخاباتی آزاد و بدون دخالت طرف های خارجی انتخاب کرده و او نقش مهمی را در مبارزه با گروه های تروریستی ایفا می کند و در همین راستا مسکو برکناری روسای جمهور منتخب از قدرت را رد و ایران نیز خواستار باقی ماندن وی در قدرت تا پایان دوره زمامداریش یعنی سال 2021 میلادی شد.
با این حال مسکو و واشنگتن توافق کردند، یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه همچنان حفظ شود.
به هر روی کنفرانس وین درحالی به کار خود پایان داد که مقرر شد، گفتگوهای بین المللی درباره بحران سوریه با امید دستیابی به نتایج بهتر و مطلوب تر دو هفته بعد از سرگرفته شود.
2- دخالت نظامی زمینی آمریکا علیه داعش و نه اسد
«پای نظامیان آمریکایی به سوریه نخواهد رسید».. این بخشی از اظهارات رئیس جمهوری آمریکا در سال 2013 بود که طی آن با ایده ورود نظامی زمینی به سوریه مخالفت کرد، اما اعلام تصمیمش مبنی بر ارسال نیروهای ویژه این کشور به داخل سوریه، با بحث و مناقشه بسیاری داخل آمریکا همراه شد.
داغ شدن بحث و مناقشه ها درباره این تصمیم اوباما، کاخ سفید را وادار به واکنش کرد و سخنگوی کاخ سفید برای پایان دادن به این مناقشه مدعی شد که «بخشی از سخنرانی سال 2013 اوباما در زمینه عدم ورود نظامیان آمریکایی به سوریه حذف شده و او پیش از این جمله گفته بود که پای نظامیان آمریکا برای براندازی اسد در سوریه باز نخواهد شد تا دولت کنونی اشتباه دولت گذشته در براندازی نظام صدام حسین در عراق را این بار در سوریه مرتکب نشود.
اما درباره دلیل اتخاذ این تصمیم کاخ سفید توضیح داد که هدف از این اقدام حمایت از گروه های مسلحی است که در مبارزه با داعش موفق نشان داده اند و این موضوعی است که وزیر خارجه آمریکا نیز بر آن تاکید داشت، هنگامی که تصریح کرد: این تصمیم واشنگتن به معنای ورود آمریکا به جنگ سوریه و یا اقدام نظامی جهت براندازی اسد نیست، بلکه به طور مشخص بر داعش و حمایت از گروه هایی که با آن در مبارزه هستند، تمرکز دارد.
سخنگوی کاخ سفید با بیان اینکه این نیروها ماه آینده میلادی راهی سوریه خواهند شد، توضیح داد که تعداد این نیروها از 50 نظامی فراتر نخواهد رفت و شمال سوریه کانون تمرکز و فعالیت آنها خواهد بود و قرار است، مشاوره هایی نظامی به کُردهای شمال سوریه ارائه دهند.
اما وزیر دفاع آمریکا در واکنش به این تصمیم اعلام کرد که این اقدام نظامیان آمریکایی را در معرض خطر قرار خواهد داد و چنین نیازی احساس نمی شود، چون راهبرد و نقش ما اساسا حمایت از گروه های مسلح در مبارزه با داعش است.
3- ابهامات در تصمیم
این تصمیم اوباما نکات مبهم بسیاری با خود به همراه دارد، از جمله اینکه مدت زمان ماموریت این نیروها مشخص نشده، همچنین معلوم نیست، اگر در مرحله اول این مشاوره دادن های نظامی با موفقیت همراه نشود، این نیروها همچنان در سوریه باقی خواهند ماند یا به آمریکا باز خواهند گشت، مهمتر از همه پاسخ به این سوال است که این تصمیم آیا برای مقابله با داعش کافی و بسنده است؟
اعلام این تصمیم در داخل آمریکا با موجی از مخالفات ها همراه بود، چون بسیاری از نمایندگان کنگره آمریکا این اقدام را برای مقابله و مبارزه با داعش کافی و بسنده ندانسته و تاکید کردند که چنین تصمیمی اصولا باید با راهبردی منسجم و هماهنگ برای شکست داعش همراه باشد، در غیر این صورت نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت.
جان ماکین، رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای آمریکا نیز این تصمیم را برای تضعیف داعش کافی ندانست و تاکید کرد که نمی تواند، با چالش داعش مواجه شود.
مک تورنبری، رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا نیز این تصمیم را نوش دارو پس از مرگ سهراب دانست که تنها زمان وقوع فاجعه را به تاخیر می اندازد.
4- آیا این حضور نظامی به رویارویی مسکو – واشنگتن منتهی می شود
با اعلام این تصمیم واشنگتن، روسیه نسبت به احتمال بروز جنگ نیابتی بین این کشور با آمریکا در سوریه هشدار داد و خاطر نشان کرد که این تصمیم واشنگتن بدون موافقت دمشق اتخاذ شده است.
با این حال مسکو قانع شد که هدف این حضور آمریکا صرفا مبارزه با داعش است، به ویژه آنکه ملاحظه می کند، روسیه نیز تحت همین عنوان وارد عرصه نظامی سوریه شده و حملاتش علیه گروه های مسلح مورد حمایت آمریکا موجبات نگرانی کاخ سفید را فراهم آورده است.
بنابراین در اینجا یکی از دلایل این حضور آشکار می شود که در حمایت از گروه های مسلح آمریکا و حفظ آنها از حملات روسیه نمود پیدا می کند.
همچنین این تصمیم نشان می دهد که آمریکا پس از مشاهده حضور روس ها در سوریه، هم اکنون خواهان حضور میدانی گسترده تر و جدی تر در سوریه تحت عنوان مبارزه با داعش است، چون یکی از معانی و مفاهیم تنها گذاشتن روس ها در این عرصه می تواند، تحکیم پایه های قدرت اسد باشد که آمریکایی ها خواهان آن نیستند.
در ادامه این حضور آمریکایی که می رود تا بُعدی رقابتی به خود بگیرد، کاخ سفید از ارسال تجهیزات و تسلیحات نظامی به اردن و لبنان جهت مقابله با داعش خبر داد تا در پی آن خبرگزاری ها خبرهای رایزنی وزارت دفاع آمریکا با بغداد که در اندیشه گرفتن کمک از روسیه در مبارزه اش با داعش بود، را منتشر کنند و در ادامه افشا کنند که آمریکا درصدد تشکیل گروه های عملیات ویژه و مستقر کردن آنها برسر مرزهای عراق و سوریه جهت مبارزه با تروریسم از جمله داعش است.
5- آیا آمریکا از کُردها حمایت خواهد کرد
همان طور که گفته شد، قرار است، نیروهای ویژه آمریکایی در شمال سوریه متمرکز شوند که مناطق تحت کنترل کُردهای سوریه است، اما سوال این است که آمریکا از کُردها که حامی «پی ک ک» هستند و آمریکایی ها آن را در فهرست گروه های تروریستی خود قرار داده اند و براساس برخی گزارش ها متهم به نقض حقوق بشر هستند، حمایت خواهد کرد؟
«رابرت فورد»، سفیر سابق آمریکا در دمشق درباره تعامل با کُردها به واشنگتن هشدار می دهد، یادآوری می کند که ترکیه از جمله مهمترین هم پیمانان آمریکا در منطقه است که نباید قربانی حمایت واشنگتن از کُردها شود.
6- نیروهای ویژه آمریکا تنها در سوریه حضور دارند
بالطبع حضور نیروهای ويژه آمریکایی محدود به سوریه نخواهد بود، چون آمریکا درحال حاضر تلاش می کند، در اغلب کشورهای جهان از جمله کشورهای جهان سوم حضور نظامی داشته باشد تا کنترل اوضاع همچنان در این کشورها در دست این کشور باقی بماند.
به خصوص آنکه این حضور پس از حوادث 11 سپتامبر 2001 در لفافه مبارزه با تروریسم به شدت توسعه و گسترش یافته است.
7- دلایل نهفته در پس این تصمیم آمریکا
بسیاری از رسانه ها و مطبوعات به این نکته اشاره کردند که این تصمیم آمریکا در پی ورود روسیه به عرصه نظامی سوریه و آغاز کنفرانس صلح وین اتخاذ شد.
- «واشنگتن پست» در این خصوص نوشت که عملیات نظامی روس ها در سوریه تلاش آمریکا برای رساندن کمک های نظامی به گروه های مسلح فعال در شمال سوریه را با مشکل مواجه کرد که به سود دمشق است.
- «دیلی تلگراف» نوشت که این تصمیم اوباما نشان از تغییر گسترده در مواضع و دیدگاهایش در قبال بحران سوریه دارد، اگرچه برای مبارزه با داعش آنگونه که رئیس جمهوری آمریکا ادعا می کند، کافی نیست.
- «ایندیپندنت» نیز نوشت که واشنگتن چاره ای جز ارسال این نیروها ندارد، چون به خوبی می داند، اگر هم اکنون با داعش در سوریه مبارزه نکند، فردا مجبور است، در آمریکا با آنها رویارو شود.
- «کريستين ساينس مانيتور» هم نوشت که اوضاع در سوریه تغییر کرده و به همین دلیل آمریکا با حضور ایران در وین و ارسال نیروهای آمریکایی به سوریه برای حمایت از کُردها موافقت کرد.
8- چرا آمریکا شمال سوریه را برای اعزام نیروهایش برگزید
دلایل بی شماری موجب شد، آمریکا شمال سوریه را برای اعزام نیروهایش انتخاب کند، از جمله اینکه این منطقه مشرف به مرزهای ترکیه از یک سو و منطقه کردستان عراق از سوی دیگر است که گذرگاه های انتقال تجهیزات و تسلیحات نظامی آمریکا به گروه های مسلح در شمال سوریه شمرده می شوند و به این جهت آمریکایی ها جنوب سوریه را انتخاب نکردند، چون مناطق جنوبی که با سرزمین های اشغالی و اردن هم مرز است، از حدود یک سال پیش شاهد حضور مستشاران نظامی آمریکاست و نیازی به حضور این نیروها در این منطقه نیست.
کُردها از ابتدای بحران سوریه قابلیت و توانایی خویش در مبارزه با داعش را ثابت کرده اند، این موضوعی نیست که از دید روس ها دور مانده باشد، بنابراین بعید نیست که روسیه در مبارزه اش با گروه های تروریستی مانند داعش، کُردها را جذب کند و این خوشایند آمریکایی ها نمی تواند باشد.
- این اولین باری نیست که آمریکایی ها در میدان سوریه حضور می یابند، اما اولین بار است که به صورت رسمی آن را اعلام می کنند که می تواند، بیانگر پایان تردید واشنگتن در حضور نظامیش در سوریه باشد، به ویژه آنکه خواهان سپردن میدان به روس ها نیست.
- روی آوردن آمریکا به کُردها حکایت از این دارد که تمام سناریوهای ریخته شده در حمایت از گروه های مسلح فعال در سوریه با نام و نشان های مختلف از جمله «گروه های مسلح میانه رو» با شکست مواجه شده و هم اکنون تنها سناریو کُردها باقی مانده اند تا آمریکایی ها موفقیت یا شکست آن را جهت تحقق اهدافشان در سوریه محک بزنند.
9- حضور نیروهایی مشابه در عراق
در راستای اعلام تصمیم کاخ سفید مبنی بر ارسال نیروهای ویژه آمریکایی به شمال سوریه، یک منبع ارشد در کنگره آمریکا افشا کرد که کاخ سفید مصمم است، چنین نیروهایی نیز در استان اربیل در شمال عراق مستقر کند و میزان همکاری خود با بغداد جهت باز پس گیری مناطق تحت تصرف داعش در عراق را افرایش دهد.
اگرچه بسیاری از کارشناسان تاکید می کنند که چنین حضوری تغییری ریشه ای و ساختاری بر حقایق حاکم بر میدان نخواهد گذاشت.
