23 مرداد 1396 فرهنگ و هنر ،

آیا حضور «نیکی کریمی» در کلیپ تبلیغاتی، استفاده ابزاری از «زن» است؟

آیا حضور «نیکی کریمی» در کلیپ تبلیغاتی، استفاده ابزاری از «زن» است؟

به گزارش پایگاه عدالت خواهاناز آنجا که تبلیغات در پی اقناع افراد به خرید کالاست از فنون و روش‌های ویژه اقناع نیز سود خواهد جست. سه فن مهم اقناع که «سورین» و «تانکارد» به آنها اشاره کرده‌اند، توسل به شوخی، تکرار گسترده پیام بازرگانی و توسل به مسائل جنسی است. بنابراین استفاده از زن در تبلیغات، از راه‌هایی است که اقناع، پیش پای آگهی‌سازان گذاشته است.

در تحقیقی درباره آگهی‌های تجاری ایران آمده است که در سال 1344، بخش عمده تبلیغات به لوازم آرایش و بوتیک‌های لباس مربوط بوده و تا قبل از انقلاب اسلامی این آمار رو به افزایش داشته است؛ اما بعد از آن در سال 1362 لوازم آرایش و پوشاک، روی هم رفته 7 درصد تبلیغات را به خود اختصاص داده است. جالب اینجاست که در سال 1374، مجدداً تبلیغ لوازم آرایش به 33 درصد کل آگهی‌ها، رسیده است. شاید این آمار نشان‌دهنده بازنمایی ابزاری یا ابژه‌وار زن در رسانه و در تبلیغات باشد.

در تحقیقی دیگر بر روی آگهی‌های ایرانی، چیزی مشابه الگوهای غربی به‌دست می‌آید. اینکه بیشتر شخصیت‌های اصلی تبلیغات مرد هستند، حتی اگر تنها صدا باشد. کلیشه‌ها نیز در اینجا وجود دارد. مثلاً کلیشه نقش مادری در حضور زنان در خانه و همراه کودکان تصویر می‌شود درحالی‌که مردان به تنهایی یا در زمینه‌های مردانه به تصویر کشیده شده و سفارش پایانی خرید را آنها می‌دهند. زنان بیشتر متأهل و غیرشاغل و مردان مجرد و شاغل‌اند. این‌ها همان کلیشه‌هایی است که در بخش آگهی‌های تجاری جهان نیز به آن پرداخته شد، اما نکته در اینجاست که چنان‌که تحقیق موردنظر هم اشاره می‌کند در تبلیغات بازرگانی ایرانی (صدا‌و‌سیما) حضور مردان در نقش‌های تزئینی بیشتر است که نشان‌دهنده استفاده ابزاری کمتر از زن در این آگهی‌هاست و تبلیغات ایرانی بیشتر به دنبال بازنمایی زن در کلیشه‌های نقش‌های سنتی است .

در ایران تا قبل از انقلاب بیشترین نوع استفاده از زنان در تبلیغات، استفاده ابزاری از تصویر زن در تمام رسانه‌ها در جهت فروش کالا بود و بعد از انقلاب، استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات ممنوع شد (این موضوع در قوانین مربوط به تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی، مصوب 1358 و اصلاحات آن در 1379 قابل مشاهده است). بنابراین برای مدت طولانی تصویر زن از تبلیغ رسانه‌ای حذف شد. به‌طور کلی از سال 1357 تا 1368، به‌عنوان مبارزه با غرب و ظواهر فرهنگی منحط آن، انتشار آگهی ممنوع شده و به‌طور بسیار محدود آگهی منتشر می‌شد و زن در آن جایی نداشت. اما به‌دلیل مبهم بودن و قابل تفسیر به رأی بودن مفهوم «استفاده ابزاری»، به تدریج استفاده از زنان در تبلیغات مجدداً رایج شد. این اتفاق بین سال‌های 1368 تا 1374 افتاد. اما تحول بسیار مهم در این مورد بعد از سال 1376 و به خاطر تغییرات ارزشی و سیاسی جامعه رخ داد. در این سال‌ها زن در تبلیغات، اغلب در نقش مادر خانواده بازنمایی شد و کم‌کم تبلیغات زنان از نشریات به رادیو و تلویزیون راه یافت. در سال‌های اخیر، علاوه‌بر تغییرات اساسی در طراحی آگهی‌ها، حتی در بیلبوردهای تبلیغاتی هم گاه از زنان استفاده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین کارهای انجام‌شده در این زمینه، کار «دکتر حسین پاینده» با نام «قرائتی نقادانه از آگهی‌های تجاری در تلویزیون ایران» است که در این کتاب با رویکردی نقادانه، به تحلیل نشانه‌شناختی و نقد ادبی تبلیغات تجاری تلویزیون ایران پرداخته و از جمله وضعیت زنان را بررسی کرده است. پاینده، زن را در آگهی‌های تلویزیون ایران در چند نقش و وضع محدود و معین، شناسایی می‌کند: 1-نقش خانه‌داری؛ وی معتقد است ایماژ غالب درباره زنان در آگهی‌های تجاری تلویزیون، ایماژ کار در خانه است. زن در این ایماژها وسایلی به کار می‌برد که هویت جنسیتی برای آنها به‌وجود آمده مانند جاروبرقی و پودر لباسشویی. این‌ها کالاهای مربوط به زنان یا مورد استفاده زنان هستند، گویی هویت مردانه آحاد مذکر جامعه با لمس کردن این اشیاء به خطر می‌افتد. 2-نقش مادر در خانواده؛ در این تصویر، مادر به مسوول انجام امور منزل تقلیل می‌یابد و همه او را مسوول شسته بودن یا نبودن لباس می‌دانند. در این ایماژ، کلیشه مادر دلسوز (کسی‌که لباس‌ها را به‌موقع می‌شوید) و مادر بی‌توجه (کسی‌که در انجام کار خانه تأخیر داشته است)، بازنمایی می‌شود. گاه در این نوع ایماژها همسانی بین هویت مادر و انجام کار خانه صورت می‌گیرد مثلاً مادر با ماشین لباسشویی همانندسازی می‌شود. 3-طبیعی‌سازی تقسیم کار جنسیتی؛ در این ایماژ، انجام برخی کارها همخوان با ذات زنانه و امری طبیعی نشان داده می‌شود و این پنداشت‌های جنسیتی را در جامعه رواج می‌دهد. بنابراین کلیشه‌های جنسیتی یکی از عوامل فرهنگی تنظیم روابط بین دو جنس زن و مرد است. 4-الگوپذیری دختربچه؛ در بیشتر موارد دختر در کنار مادر در آشپزخانه است و برای خانه‌داری آماده می‌شود. پاینده معتقد است این تصاویر «فرآیند همانندسازی دختر و مادر و طبیعی بودن الگوبرداری دختر از مادر را از آغاز به‌عنوان درونمایه خود، برجسته می‌کند.»

بر اساس داده‌های ارائه‌شده و نتایج به دست آمده از تحقیقات مختلف می‌توان گفت که فرضیه مطرح شده درست بوده و تصویر بازنمایی شده از زن در تلویزیون ایران در ابعاد بررسی شده، برآمده از کلیشه‌های اجتماعی است.

نقد دیدگاه‌های ارائه شده از جهاتی چند می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. در سطح نظری، اندیشه‌های فمینیستی خود مبدع و خالق نظریه‌ای جدید درباره تاریخ، جامعه و فرهنگ نیستند؛ بلکه با اتکای به نظریه‌های دیگر به‌ویژه دیدگاه‌های انتقادی مدرن نظیر مارکسیسم، ساختارگرایی و‌... به بررسی فرهنگ و جامعه می‌پردازند. این دیدگاه‌ها با تأکیدی که بر حضور اجتماعی زن دارند بسیاری از نقش‌ها و کارکردهای ضروری اجتماع را نادیده گرفته یا تضعیف می‌کنند. آنچه امروز بر سر خانواده در غرب مدرن آمده و با گسترش افسارگسیخته مدرنیزاسیون به جامعه ایران نیز سرایت کرده و در حال تبدیل به بحران فرهنگی و اجتماعی است، ناشی از همین تاکیدات و تناقض اساسی آن (که از فردگرایی افراطی برمی‌خیزد) با ضرورت‌های اجتماعی است. تأکیدی که می‌توان آن را «مردانه‌سازی زن» نامید. به عبارتی می‌توان گفت فمینیسم خود نوعی مردانه‌زدگی افراطی است، چرا که ارزش‌های مردانه را برتر می‌شمارد و بدون توجه به تفاوت‌های زن و مرد و برتر شماری مرد، در صدد مرد کردن زنان است!

مسأله دیگر در ارتباط با حضور اجتماعی زنان توجه به حضور پررنگ ارزش‌های دینی در جامعه و تعریفی است که دین از این حضور ارائه می‌دهد؛ حضوری که به نظر می‌رسد اساساً با آنچه امروز در جامعه روی داده متفاوت بوده و حضور امروزین زن در تعارض کامل با آن است. ارزش‌های دینی به‌صورت بنیادی دیدگاه‌های فمینیستی را به چالش می‌کشند.

در ارتباط با موضوع مورد بررسی نیز نکاتی چند لازم است؛

با توجه به آنچه در تلویزیون ایران در حال وقوع است نمی‌توان گفت چهره‌ای که از زن در آن بازنمایی می‌شود، کلیشه فرهنگ و جامعه ایران است، بلکه باید گفت این ارزش‌های طبقه متوسط و بالایِ مدرن جامعه است که خود را از قاب تلویزیون عرضه می‌کند. در این رسانه زندگی اقشار پایین جامعه، روستاییان و عشایر و ... هیچ جایگاهی جز طنزپردازی و ترسیم چهره‌ای کاریکاتوری (که در ضمن لزوم عبور از آن را در خود نهفته دارد) برای سرگرمی ندارد. به راستی جایگاه مردان و زنان روستایی و عشایر جاست؟ کار و فعالیت و حضور اجتماعی زنان روستایی و عشایر ایران چه سهمی در برنامه‌سازی تلویزیون دارد؟

نتیجه آن که، تلویزیون ایران، تلویزیون فرهنگ و جامعه ایران نیست، بلکه تلویزیون تهران مدرنیزه و بازنمای فرهنگ و ارزش‌های طیف مدرن جامعه است.

 

 

 

 

 


به اشتراک بگذارید :

دیدگاه
1
دیدگاه شما :
پای میلیاردها تخلف درمیان است/چرا برای قطع رانت و تبانی عده ای در سازمان نظام مهندسی استان گلستان اقدام قاطع صورت نمی گیرد؟واقعا چرا؟ اعتبار کالابرگ بر اساس کدملی سرپرستان خانوار شارژ می‌شود/خرید با کالابرگ، جدای از اعتبار تخصیصی و پرداختی بابت یارانه ماهانه آیت الله خامنه ای تنها مسئول در جمهوری اسلامی بخش دوم/سخنی با مسولین ارشد استان سیاست زده گلستان/ 48 درصد مردم استان سیاست زده گلستان زیر خط فقر زندگی می کنند شما آقایان چه راحت شب را با خیالی آسوده به صبح میرسانید!! بخش اول/سخنی با مسولین ارشد گلستان/ 48 درصد مردم استان سیاست زده گلستان زیر خط فقر زندگی می کنند شما آقایان چه راحت شب را با خیالی آسوده به صبح میرسانید!! عکس/داشتن دو مسولیت همزمان جناب شهردار /کدامیک قانون را نادیده می گیرند ، نظام مهندسی گلستان یا شهردار؟ یا هردو؟+سند پیشنهاد عجیب یک گروهک پس از استعفای ظریف! روحانی و جهانگیری هم محاکمه خواهند شد؟/ اتلاف ۱۸ میلیارد دلار از منابع ارزی/همتی هم محاکمه خواهد شد؟ ضعف فضاسازی استان گلستان در ماه مبارک رمضان؛ مسئولان پیگیری نمی‌کنن سوءاستفاده از بیت‌المال محاربه با خدا عدو شود سبب خیر/ ترامپ جیره کدام معارضان ضدانقلاب را قطع کرد؟ تجمع دانشجویان در اعتراض به کشته‌شدن قتل امیرمحمد خالقی دانشجوی دانشگاه تهران +فیلم آقای بی وجدان فرصت طلب بفکر آبروی انقلاب باشید عکس/آیا رئیس‌جمهور این فرد را که برای عکس گرفتن در کنارش قرار دارد را می‌شناسد؟/ آیا پزشکیان از هویت او مطلع بود یا نبود؟ عکس/انتصاب با سوابق هتاکی و فحاشی به شهدای جان فدای مردم ایران؛ به مدیرعاملی ابر پالایشگاه نفت و بزرگترین شرکت قیرسازی در ایران و خاورمیانه اصرار رسانه‌های اصلاح‌طلب بر مذاکره با امریکا/ اگر می‌توانی بزن، اگر نمی‌توانی، صبر و پایداری کن؛ و اسیر هیجان مشو فیلم، جزئیات و تصاویر/ سوال از رئیس جمهور؛ عناصر بدسابقه در دولت روز به روز بیشتر می‌شوند؟! خوابگاه دانشجویی دختران مجدد دچار آتش سوزی شد +بسته عزاداری به مناسبت رحلت جانسوز پیامبر مهربانی و شهادت امام مجتبی(ع)/ چرا امام‌ حسن(ع) شجاع‌ترین چهره تاریخ اسلام است؟ افشای بازدید مالک تلگرام از مرکز صهیونیستی در باکو چگونه موساد در لبنان با تلفن همراه جاسوس جذب می‌کند؟ جزئیات دستگیری یکی از عوامل گروهک جیش‌الظلم شماره موبایل محسنی اژه‌ای شماره موبایل آقای اژه ای شماره موبایل شخصی آقای اژه ای شماره تماس مستقیم آقای اژه ای شماره موبایل آقای محسنی اژه‌ای تماس مستفیم با اژه ای ارتباط و تماس واکنش حجت الاسلام مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها به اظهارات اخیرپزشکیان جزئیات تازه از ماجرای مرگ مرحوم میرموسوی متهم فوت شده در لاهیجان اقدام اسپانلو دادستان انقلابی و تلاشگر استان گلستان در راستای حفظ چند صد میلیارد پول بیت المال در شهرداری گرگان طرز درست کردن عصاره لیمو سیر و جعفری برای درمان پاکسازی و سم زدایی کبد و گرفتگی عروق قلب/طب سنتی, نحوه تهیه عصاره سیر لیمو جعفری, نحوه تهیه عصاره لیمو سیر و جعفری, طرز تهیه عصاره لیمو سیر و جعفری, طرز تهیه عصاره سیر لیمو جعفری عکس اسناد/ درخواست مطالبه گران انقلابی گلستان از وزیر راه و شهرسازی در راستای دهمین دوره انتخابات هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی استان گلستان انتصابات افراد مسئله دار مسعود پزشکیان نهمین رئیس‌جمهور و رئیس چهاردمین دولت جمهوری خانم ترک فرماندار کردکوی! مگر بیت المال شهرداری ارث پدرتان است؟ ظریف را بیشتر بشناسید/ از شانتاژ و جنجال تا ژست استعفا محمد جواد ظریف رئیس شورای موسوم به «شورای راهبری کابینه» پیدا و پنهان رای اعتماد نمایندگان به لیست رئیس جمهور عکس/بازگشت تیم زنگنه به وزرات نفت فیلم و عکس/سخنان کامل رهبرانقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اولین دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت چهاردهم قرار است، تیم اقتصادی مسعود پزشکیان چگونه مشکلات اقتصادی را حل کند؟ مداحی و فیلم/به مناسبت اربعین/ ابا عبدالله الحسین؛ این راه، راه عشق است فیلم و عکس/ انتقاد خادملو مطالبه گر گلستانی به ایجاد کانال اتصال خلیج گرگان به دریای خزر در بستر شن روان/ پیش بینی خشک شدن کانال ایچاد شده تا 4 سال دیگر در شهرداری شهرستان کردکوی چه خبر است ؟ _ ۱ اسناد/آزمون بزرگ برای مدیرکل راه و شهرسازی و نهادهای نظارتی در تایید صلاحیت کاندیداهای انتخابات نظام مهندسی استان گلستان عکس/صدور مجوزهای کیلویی و بدون حساب و کتاب برای استخراج ید از اراضی شمال گلستان فیلم/این موشک ضد موشک ندارد آسیب شناسی مدیریت / مدیران استان گلستان برخلاف دولت انقلابی , مردمی ,سخت کشی و فسادستیزی شهید رئیسی , انتصاب باندی و ناکارآمد , کار نمایشی , صددرصد انتقادپذرنبودن , عدم مبارزه با فساد, برکناری کارکنان جریان انقلابی و مطالبه گر,, ریخت پاش بیت المال و ... از جمله عملکرد آنان میباشد مطالبه گری/مطالبه گری از دیدگاه اسلام و در کلام رهبران انقلاب/مطالبه گری چیست؟/هدف مطالبه گری/ مطالبه گری در کلام رهبری مطالبه گری در نهج البلاغه مطالبه‌گری‌ها منطقی دلیل ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس مشخص شد +جزئیات ترور اسماعیل هنیه در تهران/ علت و ابعاد این حادثه در حال بررسی و نتایج آن متعاقبا اطلاع رسانی خواهد شد. كساني كه كار را نمي‌شناسند ولي مسئوليت قبول مي‌كنند، خائن هستند. پرونده پولشویی موسسه نور روی میز حجت الاسلام محمدرضا مزیدی رئیس پاک دست و عدالت محور دادگاه ویژه رسیدگی به جرایم اخلالگران در نظام اقتصادی کشور در استان گلستان فیلم/دلیل شهادت مصطفی نوروزی و مهدی جهانتیغ و محسن جعفری/لحظه پیدا شدن پیکر شهیدان وزارت اطلاعات(مصطفی نوروزی،مهدی جهانتیغ،محسن جعفری) از آب های دریای عمان انتشار لیست ثبت نام کنندگان انتخابات هیت مدیره نظام مهندسی استان گلستان قبل از تایید صلاحیت+اخبار نظام مهندسی ساختمان استان گلستان