1. سیاست صبر تا انتخابات ریاست‌جمهوری: آمریکایی‌ها قصد ندارند تا فضای بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری خویش و حتی در برخی تحلیل‌ها تا پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (به تعبیر خود)، امتیازی به اقتصاد ایران بدهند. چند صباحی است که آمریکایی‌ها درگیر فضای انتخابات ریاست‌جمهوری هستند که ماه نوامبر برگزار خواهد شد. هم ازاین‌رو در تب‌وتاب اظهارنظرها و واکنش‌های تند علیه ایران قرار گرفته‌اند. هریک از نامزدهای ریاست‌جمهوری از دو جناح، هجمه‌های بسیاری علیه ایران روانه کرده‌اند و هریک از دو حزب اصلی دموکرات و جمهوری‌خواه در بیانیه‌های اعلام رسمی کاندیداتوری نامزد نهایی حزب خود، ایران را نیز آماج تندگویی خود قرار داده است.
در آمریکا از یک‌سو جمهوری‌خواهان با نامزدی دونالد ترامپ قرار دارند که ایران را متهم به ساخت بمب هسته‌ای در خفا کرده است و می‌گوید دولت اوباما به ایران امتیاز داده که برجام را امضا کرده است. در جانب دیگر، کلینتون و حزب متبوعش قرار دارند که معتقدند بدون شلیک یک گلوله، ایران را وادار به کوتاه آمدن در موضوع هسته‌ای کرده‌اند.
2. سیاست افشای اسناد محرمانه و تلاش برای انزوای دولت ایران در فضای داخلی: در این فضا، رسانه‌های آمریکایی نیز هجمه‌های فراوانی علیه ایران روانه کرده‌اند. همین چند روز پیش بود که در سالگرد برجام، «آسوشیتدپرس» در گزارشی به نقل از یک دیپلمات آگاه، از یک سند محرمانه پرده برداشت که متعاقب آن، سازمان انرژی اتمی آژانس متهم به درز اطلاعات محرمانه‌ی ایران به کشورهای دیگر شد. به‌این‌ترتیب از روز دوشنبه بهروز کمالوندی، سخن‌گوی سازمان انرژی اتمی، درخصوص یکی از گزارش‌های خبرگزاری آسوشیتدپرس اعتراض و اعلام کرد که نامه‌ای اعتراضی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد فرستاد. وی در یک گفت‌وگو اعلام کرد: «تلقی ما این است که سه کشور در افشای این اطلاعات نقش دارند.» بدین‌ترتیب ایران نامه‌ای خطاب به آژانس نوشت و مراتب نگرانی و اعتراض خویش را بابت درز اطلاعات محرمانه توسط این نهاد بین‌المللی اعلام کرد.
علی‌رغم اینکه آژانس هرگونه درز اطلاعات را تکذیب کرد،[1] اما آنچه در اینجا اهمیت دارد این است که ایران بایستی مجدداً براساس پادمان‌های خویش با آژانس، مجاری حقوقی و قانونی را نسبت به قراردادهای محرمانه‌ی خویش آگاه سازد تا در صورت انتشار اسناد محرمانه‌ی بعدی ایران و آژانس و ضمایم دیگر برجام، بیم انتشار اسرار نظام و اسرار اطلاعاتی کشور ایجاد نشود.
آمریکایی‌ها به‌خوبی از میزان مانور این موضوع در فضای داخلی ایران مطلع هستند و درست زمانی که بایستی نسبت‌به عدم التزام به تعهداتشان وفق برجام پاسخ‌گو باشند، با ایجاد یک جنجال رسانه‌ای و متعاقباً عمومی، در جهت شانه خالی کردن از زیر مسئولیت‌ها و تداوم بدعهدی‌های خود در قبال ایران تلاش می‌کنند.
3. برجسته‌سازی دوقطبی در ایران در فضای پسابرجام: با توجه به آنچه مطرح شد، آمریکایی‌ها به‌دنبال ایجاد تنش در عرصه‌ی داخلی ایران برای متشنج کردن فضا برای بهره‌برداری‌های خویش هستند. این موضوع همان مقوله‌ای است که در گزارشی که چند روز پیش توسط یکی از اندیشکده‌های آمریکایی تحت‌عنوان اندیشکده‌ی امنیت نوین آمریکا منتشر شده، آمده است که طی آن آمریکایی‌ها رسالت مهار ایران را یکی از اهداف این کشور در این بازه‌ی زمانی عنوان کرده بودند و دو نویسنده‌ی آن خواستار دریافت اطلاعات درخصوص فضای امنیتی پسابرجام از ایران شده بودند.
همچنین وبگاه شبکه‌ی خبری سی‌ان‌ان در تحلیلی پیرامون خرید هواپیماهای مسافربری از شرکت‌های آمریکایی «بوئینگ» و «ایرباس» فرانسه از سوی دولت ایران، نوشت: شرکت‌های ایرباس و بوئینگ به مجرد رفع تحریم‌ها، گفت‌وگوهایی با ایران برگزار کردند و ایران توافقنامه‌هایی برای خرید هشتاد فروند هواپیمای مسافربری از بوئینگ و 118 فروند از ایرباس امضا کرد. سی‌ان‌ان برآن است که سه دلیل مانع اصلی عملی شدن این توافق‌ها و قراردادهای ایران با کشورهای فرانسه و آمریکاست که عبارت‌اند از:
الف) مشاجرات داخلی ایران: در حالی نویسنده‌ی این یادداشت از مشاجرات داخلی ایران سخن می‌گوید که پیش‌تر هشدار داده شده بود آمریکایی‌ها طی طراحی منظمی به‌دنبال ایجاد ناآرامی در فضای داخلی ایران و برجسته کردن اختلافات داخلی ایران برای بهره‌برداری از آن هستند. دو مقام ارشد مرکز امنیت نوین آمریکا، یعنی ایلان گلدنبرگ و الیزابت روزنبرگ، پیش‌تر گزارشی را در یک‌سالگی برجام منتشر کردند که طی آن، از امید آمریکا برای ایجاد یک تنش داخلی در ایران صحبت شده و در آن اشاره شده بود: «رقابت بین پراگماتیست‌ها و تندروها در داخل ایران از زمان امضای برجام تشدید شده است. همان‌طور که روحانی و متحدانش سعی می‌کنند توافق هسته‌ای را اهرمی برای به دست آوردن نفوذ بیشتر تبدیل کنند، مخالفانش سعی می‌کنند تا او را در رینگ قرار دهند.»
ب) فقدان منابع مالی: آمریکایی‌ها به‌خوبی می‌دانند فضای برجام هیچ تغییری در شرایط اقتصادی ایران نسبت‌به قبل ایجاد نکرده است و در این خصوص نیز امیدواری فراوانی دارند.
ج) مخالفت سیاسی آمریکا: دولت آمریکا به‌شدت نگران انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری ایران است. لذا فضای سیاسی را طوری طراحی کرده است که به‌صورت کج‌دارومریز با دولت فعلی رفتار کند و با هرگونه اعطای امتیاز به ایران مخالفت نماید. این موضوع سوای از مداخلات کنگره در این موضوع است.
4. غرب و تلاش برای ایجاد برجام‌های دیگر: غرب به‌شدت در منطقه‌ی غرب آسیا در منجلاب قرار گرفته و به هر طریقی به‌دنبال متهم کردن ایران برای سنگ‌اندازی در مسیر مورد نظر خویش است. لذا تلاش دارد ایران را به‌لحاظ منطقه‌ای در انزوا قرار دهد. همین چند روز پیش بود که یکی از نمایندگان پارلمان انگلیس در ادامه‌ی اظهارات آمریکایی‌ها اظهار داشت که ایران روح برجام را رعایت نکرده است. بلکمن طی یادداشتی در پایگاه «هیل»، به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره‌ی پایبندی ایران به مفاد توافق برجام اشاره کرد و نوشت: «با آنکه این گزارش نشان می‌دهد که ایران به اساسی‌ترین تعهداتش پایبند بوده است، درعین‌حال این را هم خاطرنشان می‌کند که ایران نتوانسته است تعهداتش در رده‌های بالاتر را عملی کند.» این قانون‌گذار انگلیسی، اقدام ایران در آزمایش موشک‌های بالیستیک را مصداقی از نقض روح برجام دانست.[2]
احمد صدیقی؛
پی نوشت ها
[1]. https://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/iaea-statement-on-iran
[2]. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950511000026
