به گزارش پایگاه جنبش عدالت خواهان ایران" تغییر فرمانده سپاه که این روزها یکی از مهمترین نهادهای کشورمان در مقابله با مشکلات داخلی و تهدیدات خارجی به شمار می رود، نشان از آن دارد که فرمانده کل قوا، نظر به تزریق خونی تازه در رگ های سپاهی دارند که بیش از هر زمان دیگری با فشار بیرونی مواجه است.
حکم رهبر انقلاب برای سردار سرلشکر سلامی را اینجا بخوانید
پیشینه فرماندهان سپاه
در نخستین روزهای پس از انقلاب، حسن لاهوتی حکمی از امام خمینی دریافت کرد تا به تشکیل نیرویی که بتواند در مقابل انواع تهدیدات داخلی و خارجی علیه نظام مقابله کند، اقدام نماید.
دولت موقت، ابراهیم یزدی معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب را مأمور کرد که با لاهوتی برای تشکیل این نیرو همکاری کند. در ۹ اسفند ۱۳۵۷ علی دانش منفرد به عنوان فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتخاب شد. اما در سه تشکل دیگر هم نیروهایی به صورت مسلح فعالیت می‌کردند. قرار شد از هرکدام از این مراکز ۳ نفر انتخاب شده و این ۱۲ نفر، مسئله ادغام را پیگیری کنند. پس از آن، گروه سه نفره‌ای متشکل از محسن رضایی، محسن رفیقدوست و عباس دوزدوزانی در اواخر فروردین ۱۳۵۸ در قم نزد امام خمینی می‌روند و با توجه به مشکلاتی که سپاه با دولت موقت داشت، استدلال می‌کنند که سپاه باید زیر نظر شورای انقلاب اسلامی اداره شود. ادغام این سه گروه مسلح در درون سپاه، ۱۸ فروردین ۱۳۵۸ صورت گرفته و در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ حکم اعضای شورای فرماندهی با امضای سید محمد بهشتی دبیر شورای انقلاب صادر شد. با پایان یافتن مدت ۶ ماههٔ حکم مذکور، لاهوتی که هم در شورای انقلاب عضویت نداشت و هم با منصوری دچار اختلاف نظر بود، با ادامه فعالیت شورای فرماندهی مخالفت نموده و حکمی نیز به عنوان سرپرست سپاه از رهبری دریافت کرد.
به دنبال تشدید اختلافات بین لاهوتی و منصوری در خصوص فرماندهی سپاه، در ابتدا سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و سپس اکبر هاشمی رفسنجانی برای مدت کوتاهی از سوی شورای انقلاب مأمور رسیدگی به مشکلات شدند. در این دوران ۴ ماهه، از مصطفی چمران (تا پیش از انتصاب به وزارت دفاع) و نیز سرهنگ دوم فریدون کیان به عنوان فرماندهان بالفعل سپاه نام برده شده است. لاهوتی در هنگام اشغال سفارت آمریکا، در بیمارستان بستری بود، ولی روز ۱۹ آبان شخصاً در محل حاضر شد و از طرف خود و سپاه، حمایت کامل خویش را از اقدام دانشجویان و اهداف آنان اعلام کرد. سرانجام وی به علت اختلاف بر سر نحوه نظارت شورای انقلاب بر سپاه در ۲۹ آبان استعفا داد.
با توجه به این که هاشمی رفسنجانی در تاریخ ۲۶ آبان وارد کابینه موقت شورای انقلاب شده و به سرپرستی وزارت کشور منصوب شده بود و نیز لاهوتی که استعفای کتبی خود را رسانه‌ای کرده بود، حضرت آیت الله خامنه‌ای به سرپرستی کل سپاه منصوب گردیدند. حسن حبیبی سخنگوی شورای انقلاب این خبر را در شامگاه ۲ آذر اعلام نمود. آیت الله خامنه‌ای طی مصاحبه‌ای، برنامه‌های خود را تحقق بخشیدن به اهداف چهارگانهٔ توسعه، تقویت، آموزش و انضباط در سپاه عنوان کرده بودند. با انتصاب ابوالحسن بنی‌صدر به فرماندهی کل نیروهای مسلح، او استعفای خود از سرپرستی سپاه و نیز معاونت وزارت دفاع را به شورای انقلاب تحویل داد. منصوری نیز یک روز از پس از انتصاب بنی‌صدر، استعفا داده بود. عباس دوزدوزانی از ۵ اسفند، فرماندهی سپاه را بر عهده گرفت. وی نخستین فرمانده کل سپاه بود که حکم فرماندهی خود را از بنی‌صدر دریافت کرده بود. دوزدوزانی هم به دلیل مخالفت‌های رئیس جمهور وقت، استعفا می‌دهد و از این مسئولیت کنار می‌رود.
انتخاب حسین سلامی به عنوان فرمانده جدید سپاه آن هم در اوج رویارویی واشنگتن با این نهاد و نیز درگیر بودن سپاه با بحران سیل، نشان می دهد که سردار سلامی با ماموریت هایی ویژه پا به میدان مدیریت سپاه گذاشته است
فرمانده بعدی سپاه عباس آقازمانی معروف به «ابوشریف» بود که در تاریخ ۲ خرداد ۱۳۵۹ طی حکمی از سوی بنی‌صدر به فرماندهی سپاه پاسداران منصوب شد اما کمتر از یک ماه بعد در تاریخ ۲۷ خرداد استعفا کرد. آقازمانی می‌گوید احکامی که شورای انقلاب برای نخستین شورای فرماندهی صادر کرده بود، ۶ ماهه بود و قرار بر این بوده است که بعد از ۶ ماه، در سپاه انتخابات شود و طبق اساس‌نامه سپاه، فرماندهان از طریق انتخابات تعیین شوند اما بعد از گذشت ۶ ماه، انتخابات صورت نگرفته بود. سرانجام سمیناری با حضور اعضای سپاه برگزار شده و پس از برگزاری انتخابات، آقازمانی برای فرماندهی برگزیده می‌شود. آقازمانی به دلیل این که در حکم صادره از سوی بنی‌صدر، انتصابش از سوی فرمانده کل نیروهای مسلح ذکر نشده و بنی‌صدر نیز از صدور حکم جدید امتناع می‌کرد، استعفا داد اما به دلیل آنچه «بحرانی بودن وضعیت کشور» خوانده است، به فعالیت خود تا انتصاب فرمانده جدید ادامه داد.
بنی‌صدر در روز ۸ تیر اعلام کرد که سید محمدکاظم موسوی بجنوردی را به فرماندهی سپاه منصوب کرده است. بجنوردی که به تازگی و در دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تهران، ری و شمیران به مجلس راه یافته بود، در ابتدا فرماندهی سپاه را به صورت مشروط پذیرفته بود اما پس از انتشار این خبر و مشورت با سید احمد خمینی، اعلام کرد که فرماندهی سپاه را نمی‌پذیرد. در نهایت بنی‌صدر در ۲۲ تیر، مرتضی رضایی را به فرماندهی سپاه منصوب کرد اما رضایی حکم فرماندهی بدون امضای رهبری را فاقد اعتبار دانست و آن را قبول نکرد تا اینکه این حکم در ۲۸ تیر به تأیید رهبری رسید.
پس از مرتضی رضایی، شورای فرماندهی سپاه به دستور رهبری، گزینه‌های فرماندهی را اعلام می‌کند. شورای فرماندهی، محمد بروجردی، یوسف کلاهدوز و محسن رضایی را درنظر داشت که از این میان، محسن رضایی ۲۷ ساله را به عنوان فرمانده کل سپاه انتخاب کرده و محسن رضایی، ۱۶ سال فرماندهی سپاه را برعهده می‌گیرد. محسن رفیقدوست می‌گوید که هنگام انتصاب مرتضی رضایی به فرماندهی سپاه، از او خواسته بود کلاهدوز را قائم‌مقام خود کند تا امور سپاه را کلاهدوز اداره کرده و او فقط فرمانده باشد. با عزل بنی‌صدر، قرار می‌شود تا فرمانده جدیدی برای سپاه تعیین شود. اعضای شورای فرماندهی سپاه بر روی کلاهدوز نظر داشتند که عملاً در یک سال گذشته فرمانده سپاه بوده اما او به دلیل ارتشی بودن، نمی‌پذیرد.
جدول فرماندهان سپاه
سپاه پاسداران در طول 40 سال فعالیت خود، ساختارهای متفاوتی را از حیث مدیریتی تجربه کرده است. از مدیریت شورایی تا مدیریت وزارتخانه ای. با این حال فرماندهان سپاه در همه این ادوار چهره هایی شناخته شده بودند.
علی دانش منفرد – نهم اسفند 57 تا 18 فروردین 58
جواد منصوری – 25 شهریور 58 تا 29 آبان 58
عباس دوزدوزانی – پنجم اسفند 58 تا دوم خرداد 59
عباس آقازمانی – دوم خرداد 59 تا 27 خرداد 59
مرتضی رضایی – 22 تیر 59 تا 20 شهریور 60
محسن رضایی – 20 شهریور 1360 تا 19 شهریور 1376
سید یحیی رحیم صفوی – 19 شهریور 1376 تا 10 شهریور 1386
محمدعلی جعفری – 10 شهریور 1386 تا اول اردیبهشت 1398
به این ترتیب پس از یک دوره طولانی فراز و نشیب، محسن رضایی برای مدتی طولانی فرماندهی سپاه پاسداران را عهده دار می شود. او تا سال 1376 همزمان با روی کار آمدن سید محمد خاتمی به عنوان رئیس جمهور، از فرماندهی سپاه کنار گذاشته شد و پس از مدتی به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و سمت فرماندهی را به سردار رحیم صفوی سپرد. رحمیم صفوی تا سال 1386 فرماندهی سپاه را به سردار محمدعلی جعفری سپرد؛ کسی که قریب به 12 سال این سمت را برعهده داشت.
بر این اساس، اگر از دوره کوتاه مدت فرماندهی چهره های نخست سپاه بگذریم، در دوره تثبیت این نیرو، تا به حال 8 فرمانده، در راس سپاه قرار داشتند که حسین سلامی، نهمین فرمانده در این میان به شمار می رود.
انتخاب حسین سلامی به عنوان فرمانده جدید سپاه آن هم در اوج رویارویی واشنگتن با این نهاد و نیز درگیر بودن سپاه با بحران سیل، نشان می دهد که سردار سلامی با ماموریت هایی ویژه پا به میدان مدیریت سپاه گذاشته است.
سردار سلامی تاکنون اظهارات صریحی علیه واشنگتن و تل آویو داشته که حاکی از استراتژی های احتمالی تازه سپاه در منطقه است. مثلا او یک بار گفته بود «نتانیاهو باید شنا کردن در مدیترانه را تمرین کند، چراکه به زودی هیچ راهی جز به دریا گریختن ندارد.» او همچنین یک بار دیگر گفته بود که «تحریم‌ها به مانند سنگ زدن کودکان به یک قطار در حرکت است». او همچنین پیش از این خبر از فروپاشی آمریکا داده بود و همچنین تاکید کرده بود: ما برای شکستن آمریکا و اسرائیل برنامه‌ریزی می‌کنیم.
چنین است که انتصاب سردار سلامی به عنوان فرمانده جدید سپاه این پیام را در دل دارد که سپاه رویکردی تازه در برابر آمریکا در پیش گرفته و باید منتظر اتفاقات تازه در این نیروی مهم نظامی و فرهنگی بود.
علیا
نام سردار شهید کاظمی از سلسله فرماندهان سپاه فراموش شده