گامهای خاتمی "مرد عبا شکلاتی" برای بازگشت

به گزارش عدالت خواهان گلستان"ا"سال ۸۸ و مصائبش تمام شده، حالا نوبت آغازی دوباره است."  این شاید کلیدی ترین جمله ای است که این روزها مشاوران و اطرافیان سید محمد خاتمی در گوش او زمزمه می کنند. 

به قول آن کارگزارانی تازه وارد : "ماندن در گذشته به سود هیچ کس نیست تنها باید از آن درس گرفت و برای آینده به کار برد" البته در میان اصلاح طلبان خیلی ها  با این استراتژی موافق نیستند. از نظر آن ها تا رفع حصر از عوامل اصلی فتنه نه آشتی در کار است و نه می توان با نظام از در سازش درآمد. اما به نظر می رسد سید محمد خاتمی این روزها اینگونه نمی اندیشد.

خاتمی همواره در بیم و امید هواداران تندرو خود گرفتار بوده است. هم می خواهندش و هم در اولین فرصت ممکن پروژه های عبور از او را کلید می زنند. پس از دوم خرداد ۷۶ تا خرداد ۱۳۸۰ سال هایی بود که این طیف از حامیان خاتمی بوجود آمدند. طبقه ای جدید از علاقه مندان به سیاست که نه می شد در میان گروه های اپوزسیون و ضد انقلاب جایشان داد و نه در میان حزب الهی ها قرار می گرفتند. نه کارگزارانی و حامی رفسنجانی بودند و نه از طیف ملی مذهبی و نهضت آزادی. درواقع بازتولید چپ های خط امامی دهه ۶۰ در اواخر دهه ۷۰ توانسته بودند باردیگر نبض سیاسی جامعه را در دست بگیرند و دوم خرداد نقطه اوج پیروزی های آنان بود.

رهبری این طبقه جدید اما به آسانی ایجاد آن نبود در غیاب شخصیت های همیشه خاکستری و در سایه اصلاحات مانند موسوی خوینی ها و سعید حجاریان این سید محمد خاتمی بود که باید این گروه را رهبری می کرد. جماعتی که تنها چند ماه پس از پیروزی سازهای ناهمگونی را برای همنوازی در ارکستر اصلاحات تدارک دیده بودند. خیلی زود کلاه مرید و مراد در هم رفت. حوادث کوی دانشگاه سال ۱۳۷۸ نقطه ای بود که نوع موضعگیری خاتمی، افراطیون را ناامید کرد. همین طیف بعدها به رهبری تعدادی از اعضای شاخص دفتر تحکیم وحدت علم عبور از خاتمی را برافراشتند، طرحی که البته در آن روزها به جایی نرسید.

حالا محمد خاتمی می خواهد بار اصلاحات را بر دوش گرفته مقدمات بازگشت به حاکمیت را فراهم کند. او در نخستین گام تلاش کرد تا جایی که ممکن است " توهم تقلب " در انتخابات را در سخنرانی ها و نامه نگاری های رسمی‌اش علناً مطرح نکند اما در عین حال در خط عناصر اصلی فتنه هم قرار داشته باشد. در گام دوم و پس از شکست کامل پروژه آشوب های خیابانی پس از انتخابات، خاتمی در اولین نشانه های حاکی از صلح با نظام در انتخابات مجلس نهم شرکت کرد و برگه رای خود را در شهرستان دماوند به صندوق انداخت. 

اقدامی که اگرچه با برخورد سرد اصولگرایان مواجه شد اما در همان هنگام شدیدترین حملات به خاتمی را در پی داشت تا جایی که "اصحاب عبور" فردای آن روز تصویری از سنگ قبر سید محمد خاتمی را که تاریخ مرگش را در روز رای گیری معین کرده بود در شبکه های اجتماعی منتشر کردند. 

خاتمی می داند که در صورت پذیرش توسط حاکمیت در میان هواداران اصلاحات از قدرت مانور فوق العاده ای برخوردار خواهد شد اما اینک با دو مانع جدی روبرو است. موضوع حصر موسوی و کروبی و نیز ریاست جمهوری فردی که با تایید وی توانسته سبد رای اصلاحات را به خود اختصاص دهد. در مورد اول همکاری وی با رفسنجانی منتج به نتیجه نشد و در حال حاضر نیز به جز مطرح کردن موضوع در طرق مختلف به نظر نمی رسد که استراتژی دیگری در چنته داشته باشند.

در مورد دومی نیز خاتمی می داند که حسن روحانی حالا که به ریاست جمهوری رسیده به هر قیمت ممکن از مطرح شدن دوباره نام وی در سطح وسیع جلوگیری خواهد کرد و چه بسا در انتخابات سال ۹۶ هم برخلاف سال ۹۲ روحانی نیاز چندانی به حمایت خاتمی نداشته باشد. 

به همین دلایل است که پروژه بازگشت به حاکمیت از سوی او به طور جدی در ماه های آینده در دستور کار خواهد بود پروژه ای که همچنان او را در برزخ میان هواداران آرمانگرای بازمانده از جنبش سبز و اصلاح طلبان عملگرایی چون طیف کارگزاران و تشکیلات ندا معلق خواهد گذاشت و شاید گام بعدی خاتمی عبور قاطع از اولی و ورود جریان ساز به طیف دوم باشد. تصمیمی که نخستین نشانه های آن را می توان در نامه نگاری به رهبر معظم انقلاب پس از ترخیص ایشان از بیمارستان به وضوع مشاهده کرد.