نقش کمرنگ زنان در رده های بالای مدیریتی / زنانی که نمی خواهند دیده شوند و زنانی که نمی توانند!

به گزارش پایگاه عدالت خواهان گلستان"در سالهای اخیر با هجوم دختران و زنان به دانشگاه‌ها مواجه بوده‌ایم و نظام جمهوری اسلامی برای آموزش آنان سرمایه گذاری کرده است. بنابراین عقل سلیم اجازه نمی‌دهد که این سرمایه را نادیده بگیریم و از آن استفاده نکنیم." این سخنان آخرین اظهارات شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده است.

مولاوردی در این خصوص تاکید کرد: نباید بگوییم که دولت خاصی در جمهوری اسلامی به خانواده بی توجه بوده، چرا که همیشه بحث خانواده مطرح بوده است. از سوی دیگر حتی در نگرش‌های فمینیست‌های پست مدرن هم بازگشت خانواده مطرح است و توازن بین کار و زندگی زنان یک دغدغه جهانی است.

وی افزود:‌ در حال حاضر زنان در ایران همزمان نقش‌های کارمندی، فعال اجتماعی،‌ همسری و مادری را ایفا می‌کنند. دغدغه حکومت تسهیل فعالیت آنان است تا بتوانند به صورت حداکثری وظایف خود را انجام دهند و نمی‌توان هیچکدام از این وظایف را فدای دیگری کرد.

این سخنان اما در حالی بود که حسن روحانی ، رئیس دولت یازدهم نیز در اولین نوروزی که در کسوت ریاست جمهوری سخنرانی کرد، در خصوص افزایش نقش زنان در رده های بالای مدیریتی سخن گفت.

رئیس جمهور در آن روزها با تاکید بر اين که معیار در انتخاب مدیران صرفا باید شایستگی باشد نه جنسیت، اظهار داشت: حضور زنان تحصیلکرده در سطح مدیریت ارشد کشور پررنگ‌تر باشد.

با این حال اما هنوز هم  از حضور زنان در رده های بالای مدیریتی کشور خبری نیست تا با وجود این سخنان اثبات شود هنوز هم نگاه به توانایی های زنان جنسیتی است نه بر مبنای شایسته سالاری.

افزایش زنان تحصیلکرده و بالا رفتن نرخ بیکار آنها

بر اساس آمار، از سال‌های 85 و 86 تعداد زنانی که وارد دانشگاه می‌شوند از مردان خیلی بیشتر شده اما در بازار کار هیچ انعکاس مناسبی از این تحصیلات دیده نمی‌شود.این در حالی است که  در سال 84 جمعیت فعال بالای 10 سال در زنان 17 درصد بود که همین میزان در تابستان 93 به 11.7 درصد رسیده است.

به تازگی نیز، محسن رنانی، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان اعلام کرده : 25 درصد از زنان تحصیلکرده جذب بازار کار می‌شوند، یعنی 75 درصد از زنان با تحصیلات دانشگاهی فاقد شغل و خانه دار هستند و از 17 درصد زنان تحصیلکرده کشور تنها 35 درصد در بازار کار مانده‌اند.

نگاهی به جدول زیرکه نشان دهنده شرکت کننده گان در کنکور سراسری در سال های اخیر است  اما نشان می دهد، علاقه دختران و زنان ایرانی روز به روز به تحصیل و علم آموزی بیشتر می شود اما تهران و سایر شهرهای دیگر جای خوبی برای پیشرفت وارتقاء شغلی این همه زن تحصیلکرده نیست.

در واقع، جدول بالا نشان می دهد تعداد دختران شرکت کننده در کنکور سراسری همواره حدود 60 درصد کل آمار شرکت کنندگان بوده است.

پیشینه تاریخی اشتغال زنان در ایران

هر چند آمار درستی از تعداد مدیران ارشد زن در کشور وجود ندارد اما زهرا شجاعى، رئیس مرکز مشارکت زنان وقت  در نشست شهریور 83 رؤساى دانشگاهها در این خصوص اعلام کرد:  با وجود آنکه 34 درصد کارکنان دولت، زن هستند، تنها 3% مدیران ارشد نظام را زنان تشکیل مى‏دهد.

این در حالی است که با بررسى پیشینه تاریخى اشتغال زنان در ایران می توان فهمید  که شروع کار رسمى زنان در نظام ادارى ایران (اعم از خصوصى و دولتى) از زمان حکومت قاجار آغاز شده است؛ اما از سال 1319 با بالا رفتن نرخ باسوادان و تعداد دانشجویان، تعداد زنان شاغل رو به فزونى گذاشت.

در سال‏هاى بعد از انقلاب، تعداد زیادى از صحنه فعالیت‏هاى اجتماعى دور ماندند اما با آغاز دوران سازندگى لزوم گسترش فعالیت‏هاى زنان در عرصه‏هاى مختلف اقتصادى و صنعتى بیش از پیش احساس شد و در این مقطع به کار زنان توجه بیشترى مبذول گردید.

بر اساس آمار سرشمارى 1375، 31% از شاغلان دولت در وزارتخانه‏ها و مؤسسات، مشمول و غیر مشمول قانون استخدام کشورى زنان بوده‏اند. اگر تنها بخش مشمول قانون استخدام کشورى را مقایسه کنیم، میزان فعالیت آنان به 39% کل شاغلان مى‏رسد.

بنا بر اطلاعاتى که در این ارتباط در دست است در بین سال‏هاى 1375 - 1345 یعنى در سه دهه اخیر حدود 885 هزار زن وارد بازار کار و استخدام شده ‏اند.

این در حالی است که طبق یک آمار بیش از 45% از زنان که بین 15 تا 64 سال سن دارند، در فعالیت‏هاى اقتصادى مشغول هستند.

مدیران ارشد زن و نقش آنها

در سال های اخیر اما هر چند تعداد زیادی از زنان در رده های بالای مدیریتی مشغول به کار شدند اما هنوز هم تابوی مدیریتی زنان در کشور شکسته نشده است و نگاه ها به این ماجرا جنسیتی است.

بعد از حضور نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی و حضور معصومه ابتکار در سازمان محیط زیست، شاید بتوان  انتصاب مرضیه وحید دستجردی  به عنوان وزیر بهداشت در دولت دهم را نقطه عطف مدیریت زنان دانست. درواقع وزارت زنان تابویی بود که بعد از انقلاب هرگز شکسته نشده بود و هر چند با برکناری وزیر بهداشت در دولت یازدهم هم وزیر زن معرفی نشد اما در هر حال این مساله  و محبوبیت دستجردی میان مردم ثابت کرد که وزرای زن هم می توانند موفق باشند.

البته در دولت یازدهم  نیز مرضیه افخم به عنوان اولین سخنگوی زن وزارت خارجه سنت شکنی محسوب می شود.

حضور فعال زنان در اتاق بازرگانی تهران را هم می توان به موفقیت های مدیریتی این روزهای زنان اضافه کرد. با این حال اما بسیاری از زنان که به جایگاهی رسیده اند ، برای بدست آوردن موقعیت بهتر و برای خودی نشان دادن تلاش نمی کنند.

نمونه بارز این ماجرا را می توان در نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی نهم دید که بسیار منفعل عمل می کنند.

انفعال زنان در مجلس

در واقع زنان در مجلس نهم آنقدر کمرنگ هستند و آنقدر نسبت به حقوق زنان بی تفاوتند که حتی از آنها به عنوان ساکتان مجلس هم یاد می شود.

 کم تحرکی نمایندگان زن مجلس بیش از همه در جریان رای اعتماد کابینه دولت یازدهم مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.

ماجرا هم از این قرار بود که  از میان 119 موافق و مخالفی که درباره وزرای پیشنهادی صحبت کردند، هیچ نماینده زنی وجود نداشت و دو نماینده ای هم که نامشان در میان ذخیره ها وجود داشت، نوبتشان را به نمایندگان مرد بخشیدند.

 با این حال نمایندگان زن مجلس معتقدند کم کاری ای که رسانه ها درباره آن صحبت می کنند، بیشتر ناشی از تعداد کم آنها در مجلس است، نه کم تحرکی.

شهلا میرگلو بیات سخنگوی فراکسیون زنان مجلس در این خصوص گفته: «ما زنان به دلیل مسائلی نمی‌توانستیم مانند آن‌ها و بدون میکروفون داد بزنیم و اعتراضمان را اعلام کنیم. ما اگرچه در صحن صحبت نکردیم ولی رایزنی‌هایی را با دیگر نمایندگان داشتیم و مطالبمان را به آن‌ها گفتیم تا آن‌ها مطرح کنند.«

در این میان اما فاطمه رهبر، رییس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص نقش زنان در مجلس تاکید کرده: نگاه جنسیتی به نمایندگان زن و جدا کردن آنها از نمایندگان دیگر مجلس خطایی است که معمولا وقتی می خواهند ذره بینی روی مجلس بیندازند مرتکب می شوند در صورتی که به واسطه وظایفی که در قانون برای نمایندگان پیش بینی شده هیچ تفکیکی بین زن و مرد بودنشان نیست.

رهبر معتقد است: به هر حال نمایندگان خانم مجلس در کنار بقیه همکاران مرد خود به عنوان نماینده وظایف زیادی را بر عهده دارند، چه در کمیسیون ها و چه در حوزه انتخابیه شان. گاهی از یک حوزه انتخابیه که فقط یک نماینده دارد فقط یک خانم انتخاب شده بنابراین این خانم فقط نباید به امور زنان حوزه انتخابیه خود بپردازد. نمایندگان از ابتدایی ترین مسائل حوزه انتخابیه شان تا مسائلی مثل انرژی هسته ای را پیگیری می کنند. پس نگاه جنسیتی به اینکه یک نماینده زن چه کار می کند و چرا صدای نماینده های زن در نمی آید درست نیست.

با این حال و با وجود این سخنان اما بسیاری از زنان از نمایندگان خود در مجلس که هم جنس خود هستند راضی نیستند و آنها را بیشتر حامی قوانین زن ستیز می دانند.

حمایت آنها از قوانین چند همسری و مخالفت هایی که گاه و بیگاه با معاون رئیس جمهور در امور زنان صورت می گیرد، نمونه بارزی برای این گلایه هاست.

 شاید برای همین است که تعداد زنان در مجلس همواره بسیار کمتر از مردان است .در واقع نمایندگان زن مجلس مصداق بارزی از زنانی هستند که با به موفقیت رسیدن برای رسیدن به رده های بالاتر تلاش نمی کنند و آنقدر زیر پوستی عمل می کنند که حتی دیده نمی شوند.

 نگاهی به جدول زیر نشان می دهد که مجلس شورای اسلامی در 3 دوره اخیر خود چند نماینده زن به خود دیده است.

                 دوره   تعداد کل  تعداد زنان          نام نمایندگان زن                     حوزه

در هرحال امروز دنیا دنیای تکنولوژی و مهارت هاست و شایستگی ها بر اساس دانش و مهارت سنجیده می شود و نه جنسیت.در ایران اما با توجه به اینکه بسیاری از دختران و زنان رتبه های برتر کنکور هستند و در طول تحصیل هم ممتاز و خلاقند، اجازه فعالیت و پیشرفت با وجود همه شعارها به زنان داده نمی شود و این در حالی است که تجربه کارآفرینان موفق مانند سیـده‌ فـاطــمه مقیمی، نخستین بانوی زن ایرانی که توانست یک شرکت بین‌المللی حمل‌ونقل را به نام خود ثبت کند و با عضویت در اتاق بازرگانی  تنها زنی لقب گیرد که نامش در بین 30 ثروتمند ایرانی قرار گرفته، نشان می دهد زنان ایرانی می توانند چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ سیاسی به موفقیت های بسیاری دست یابند اگر قدر شایستگی آنها دانسته شود و اگر خود آنها قدر توانایی های خود را بدانند و خود را دست کم نگیرند.