به گزارش پایگاه عدالت خواهان ایران" رونق اشتغال و کاهش نرخ بیکاری یکی از مولفه‌های مهم در عرصه اقتصادی است که می‌تواند آثار و برکات اقتصادی زیادی داشته باشد. زمانی این مسئله محقق می‌شود که تولید رونق بگیرد و رشد اقتصادی مثبت ناشی از فعالیت بازار ایجاد شود.
دولت روحانی در طول هشت سال فعالیت خود میراثی در زمینه اشتغال و بیکاری به جای گذاشته که در برخی موارد شبیه به دوره‌های قبل از آن است. پول پاشی در دولت‌های مختلف برای ایجاد اشتغال و تک رقمی کردن نرخ بیکاری در دستور کار است. برای این منظور از منابع صندوق توسعه ملی، منابع بانکی و وجوه اداره شده بودجه، اقداماتی صورت گرفت. از طرفی الزام برنامه ششم و قوانین بالادستی تا بودجه سالانه بر ایجاد سالانه یک میلیون شغل تاکید دارد.
هر سال محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشستی با حضور خبرنگاران از برنامه ایجاد یک میلیون شغل در سال خبر می‌داد و برنامه ریزی صورت گرفته را تشریح می‌کرد. که برخی از آنها بدین شرح است که از سال 96 تا 99 تکرار شد.
فروردین 97
نوبخت: برای ایجاد یک میلیون و 33 هزار فرصت شغلی در سال جاری برنامه ریزی شده است. در سال جدید برای سرمایه گذاری معادل 73 هزار و 400 میلیارد تومان در کشور با هدف اشتغال زایی، برنامه ریزی شده است. این مبلغ، غیر از بودجه سالانه مصوب مجلس شورای اسلامی است. صرفاً با توزیع پول، شغل ایجاد نمی شود بلکه خلق فرصت های شغلی، نیاز به برنامه ریزی دارد.
شهریور 97
نوبخت: حدود ۳میلیون و ۲۰۰هزار نفر بیکار در کشور داریم و برای جبران آن لازم است علاوه بر آن ۷۰۰هزار نفر نیروی کار جدید، حدود ۳۰۰هزار نفر از بیکاران گذشته را هم وارد چرخه اشتغال کنیم که در مجموع حدود ۱میلیون و ۳۰۰هزار شغل خواهد بود. بر اساس تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۷ برای ایجاد ۱میلیون و ۳۳هزار فرصت شغلی در ۱۴برنامه ۳۰۰۰هزار میلیارد تومان از ردیف ویژه بودجه، ۲۰درصد از محل اعتبارات عمرانی، ۱۵هزارمیلیارتومان از محل صندوق توسعه ملی و ۳۰هزارمیلیارد تومان هم از منابع بانکی تامین خواهد شد.
اردیبهشت 98
نوبخت: رییس سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرد: امسال علاوه بر ایجاد اشتغال که حدود یک میلیون فرصت شغلی است، برای ریزش اشتغال هم برنامه داریم و با تمام وزرا و دستگاه‌های مرتبط و نیز استان‌ها هماهنگی و مذاکرات لازم را استمرار خواهیم داد.
این وعده‌ها بخشی از اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه برای ایجاد اشتغال در کشور بود.
*لایحه اشتغال پایدار روستایی چه بود؟
قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری سال ۱۳۹۶ با هدف تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی به تصویب مجلس رسید. اجرای این لایحه در بهمن ماه سال ۱۳۹۶ آغاز شد و مبلغ یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی صندوق توسعه ملی توسط بانک مرکزی تبدیل به ریال و در اختیار چهار بانک قرار گرفت.
افشین برمکی رییس امور اقتصاد مقاومتی و شورای اقتصاد سازمان برنامه و بودجه کشور در مورد منابع مالی اجرای قانون گفته بود: معادل ریالی یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی با تصویب هیات امنای صندوق به صورت سپرده گذاری قرض الحسنه (با نرخ سود صفر درصد) نزد موسسه های عامل. دستکم به میزان معادل ریالی سپرده شده توسط صندوق از محل منابع داخلی موسسه های عامل به صورت تلفیقی با منابع موضوع بند (الف) این ماده. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسوولیت اجرای قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری را بر عهده دارد.
*آمارها در مورد وضعیت اشتغال و بیکاری چه می‌گوید؟
نرخ بیکاری در سال 92 بالغ بر 10.5 درصد بود که در سال 99 با کاهش 0.9 درصدی به 9.6 درصد رسید. یکی از دلایل تک رقمی شدن نرخ بیکاری ناشی از فعالیت دولت برای ایجاد شغل نیست بلکه نرخ مشارکت اقتصادی که نشان دهنده شاغلان و بیکاران است، کم شد.
موید این مسئله خروج بیش از یک میلیون نفر از شاغل در سال 98 تا 99 است و نسبت اشتغال نیز 2.1 درصد کاهش یافت. از سوی دیگر جمعیت فعال کشور که افراد جویای کار هستند در این مدت یک میلیون و 430 هزار نفر از متقاضیان کاشته شده است.
بنا به آمار رسمی مرکز آمار ایران، تغییرات جمع شاغلان از سال 96 نشان می‌دهد که بیش از 34 هزار نفر از شاغلان کاسته شده در حالی که دولت برنامه سالانه ایجاد یک میلیون شغل ارائه کرد و قاعدتا باید 4 میلیون فرصت شغلی ایجاد شده باشد.
در صورتی که جمعیت شاغل از سال 92 به نسبت 99 گرفته شود کل میزان اشتغال ایجاد شده کمتر از 2 میلیون نفر است. انحراف منابع برای ایجاد حداقل 4 میلیون فرصت شغلی مشهود است.
تغییرات جمعیت بیکار در سال 92 نسبت به سال 99 نیز نشان می‌دهد بیش از 9 هزار نفر از جمعیت بیکار کاهش یافت. اگر نسبت سال 96 به 99 گرفته شود نیز 730 هزار نفر از جمعیت بیکاران کم شد که میانگین سالانه آن 180 هزار نفر می‌شود.
*نرخ بیکاری جوانان
نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله حاکی از آن است که 23.7 درصد از فعالان این گروه سنی در سال 1399 بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به سال 1398 بالغ بر 3.2 درصد کاهش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی 18 تا 35 ساله تعریف جدید شورای عالی جوانان از سن جوانی نیز نشان می‌دهد که در سال 1399، معادل 16.7 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به سال 1398 ،به میزان 1.2 درصد کاهش یافته است.
*انحراف منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانک‌ها
قرائن آماری، مرکز آمار نشان می‌دهد سیاست ایجاد اشتغال دولت شکست خورده و مسئولان فقط پول پاشی کرده‌اند. مسئله‌ای که البته نوبخت تاکید داشت که پول پاشی نیست.
سازمان برنامه و بودجه 1.5 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را صرف ایجاد اشتغال در 4 سال اخیر کرده که انحراف منابع به وضوح مشخص است که به هدف اصابت نکرد. مسئولان سازمان برنامه و بودجه باید پاسخ دهند با پول پاشی که از منابع بیت المال شد دقیقا صرف چه اموری شده است.
