آوازه این شاعر و عارف بزرگ و اندیشه غنی موجود در اشعار و باورهایش سبب شده تا برخی کشورها در تلاش برای ثبت این عارف بزرگ به نام خود باشند.
مکتب مختومقلی عدالت جویانه و مکتب پیامبران است و روحیه وحدت و عدالت طلبی در اندیشه های این عارف بزرگ مسلمان وجود دارد. فراغی از فرهنگ اسلامی و فرهنگ غنی مشرق زمین در شعرهای خود استفاده کرد و توانست تمامی مفاهیم و فلسفه اسلام را به زبان معاصر ترکمنی بیان کند.
به باور فرهنگ دوستان، اتحاد و همدلی موجود در اشعار مختومقلی فراغی بین کشورهای اسلامی و مردمان ترکمن، نشر داده و تقویت شود.
مختومقلی با ورود خویش به این عرصه، بنیانگذار ادبیات ترکمن در زمان خود شد زیرا قبل از مختومقلی شاعران شعرهای خود را به زبان ترک جغتایی بیان می کردند و او تنها شاعر ایرانی بود که به زبان ترکمنی شعر سرود.
مختومقلی به آزادگی، انسانیت، اتحاد، وفاداری،مقاومت در شهرهایش مردم را دعوت می کرد و در آخرین سروده اش انسانها را به زندگی تشویق می کند و می گوید تا فلک در گردش است زندگی باید کرد.
مختومقلی فراغی به دلیل تسلط به مفاهیم قرآن توانست با زبانی ساده و تشریح در اشعار به عمق وجود مخاطب نفوذ یابد و عشق و ارادت به نبی اکرم (ص) و خاندان نبوت از دیگر ویژگی مختومقلی فراغی است وچون به سرچشمه وصل بود ماندگار شد.
شعرهایش با مضامین اخلاقی بود و صداقت را در جامعه اسلامی رواج داده بود، مختومقلی فراغی تصویری از عشق بود و در شعرهایش عرفات، اخلاق و تسلط به قران و آموزه های دینی را آورده بود.
به رغم اینکه مختومقلی فراغی در دیوان اشعارش خود را ایرانی معرفی کرده و هم اکنون نیز مزار این شاعر والامقام و پدرش دولت محمد آزادی که او نیز عارفی برجسته بوده، در مراوه تپه ایران است، برخی در صدد نسبت دادن این شاعر به خود هستند که متولیان فرهنگی باید در برابر این اقدامات تدبیری اصولی به خرج دهند.
ثبت زادگاه رسمی مختومقلی، نشر آثار و اشعار و .. از جمله روشهایی است که می تواند اندیشه های پدر شعر ترکمن را به درستی به نسل های مختلف جامعه معرفی کند.
مختومقلی فراغی شاعر وعارف بزرگ ترکمن درسال 1146 هجری قمری درروستای حاجی قوشان گنبدکاووس در خانواده مذهبی به دنیا آمد، پدرش 'دولت محمد آزادی و مادرش آرازگل نام داشت.
مختومقلی تا پایان عمر در بین ترکمن ها زیست و در غم ها وشادی های آنها شریک بود، وی علاوه بر شعر، به آموزش و راهنمایی مردم پرداخت وسرانجام درسن 57 سالگی در سال 1204 هجری قمری درکنار چشمه عباساری دردامنه کوه سونگی بدرود حیات گفت و پیکر او در روستای آق توقای شهرستان مرزی مراوه تپه در جوار آرامگاه پدرش به خاک سپرده شده است.
شرایط اجتماعی و فراز و نشیب هایی که در زندگی این شاعر و به ویژه برای قوم و اطرافیانش رخ داده موجب شده که خود را کنار نکشد و به بیان مشکلات و مسائل اجتماعی و پند و اندرز بپردازد، از این رو مختومقلی هم در آتش عشق حق سوخته و گرفتار آن شده و هم گرفتار عشق به مردم و اجتماعش شده است.
اشعار مختومقلی به دلیل سادگی و روانی در میان مردم ترکمن رواج بسیاری دارد و از نظر زبانشناسی اشعارش به زبان کلاسیک ترکمنی و متأثر از ادبیات جغتایی بوده است.
