مخالفت ها با انتقال آب دریای خزر سیاسی است/ سدها تا 50 سال آینده خواهند مرد

به گزارش پایگاه عدالت خواهان"به نقل از مرآت، جزو معدود انسان هایی است که می ­توانی ساعت ها پای حرف هایش بنشینی بدون این که نگران باشی که این حرف ها را برای خوشایند این گروه یا آن جریان می ­زند! ساده، صمیمی و البته عمیق حرف می زند و نگرانی از آینده در تک تک جملاتش پیداست. هر یکی دو جمله ای را که می گوید می ­پرسد:«گوش می کنی؟!» تا مطمئن شود که حواست هست و خیلی جاها هم تأکید می کند که «این را حتما بنویسید!» پدر علم کویرشناسی ایران حالا 86 سال دارد و نگران روزهایی است که به قول خودش آن ها را نخواهد دید؛ نگران 50 سال آینده که فرزندانِ فرزندانِ ما متولد می شوند. پرسش ما درباره انتقال آب دریای خزر به استان سمنان بود اما در ادامه پاسخ به این پرسش، پرفسور پرویز کردوانی به موضوعات مهم دیگری هم پرداخت و وعده کرد که ادامه این سخنان را در گفتگوی دوم با ما شرح خواهد داد. شما را به مطالعه گفتگوی تفصیلی مرآت با پرفسور کردوانی دعوت می کنیم.

مرآت-آقای پروفسور کردوانی! بحث های چالشی گوناگونی پیرامون اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان وجود دارد؛ دیدگاه تخصصی شما در این ارتباط چیست؟ آیا با اجرای این طرح موافقید؟ این که گفته می شود آب دریا با اجرای طرح شور می شود و یا سطح آب دریا به طور نگران کننده­ ی پایین می آید، گزاره های درستی است؟

پیش تر یکی از روزنامه ها در مصاحبه‌ ای نظر مرا درباره انتقال آب جویا شده بود. آن زمان، جدا از موضوع آب خزر، آب کارون و دز را هم به بخش های داخلی منتقل کرده بودند. من در آن زمان پاسخ دادم که اگر می خواهید استانی را نابود کنید به آن آب منتقل کنید! آب های انتقال داده شده از برخی شهرهای ایران به دیگر نقاط، صرف ماشین شویی و توسعه فضای سبز شد و به همین دلیل بود که من قبلا با طرح های انتقال آب مخالفت کردم.

توسعه صنعت در مناطق کم آب خطا بود

نکته مهم آن است که در کشورهای خارجی، صنایع در مناطقی استقرار یافته اند که دریاچه های شیرین و منابع آبی در آن‌جا وجود دارد؛ اما در کشور ما برای ایجاد صنعت به منطقه‌ ای مثل سیرجان رفتند! و بعد که با کمبود آب مواجه شدند، دیدند اگر به این صنایع آب نرسانند، چندین میلیارد یورو سرمایه معطل می ماند و همه باید درِ کارخانه هایشان را ببندند و بروند.

وضعیت صنایع استقراریافته در مرکز و جنوب بحرانی است

این‌گونه شد که تصمیم گرفتند از آب دریاها استفاده کنند. از سه سال قبل قرار شده که با کمک سرمایه داران صنایع بزرگ گل گهر سیرجان، مس سرچشمه و چادرملوی یزد-که وضعیت نیاز آن‌ها به آب بسیار حاد شده است- آب را از خلیج فارس به صنایع خود برسانند. افزون بر این، از دو ماه قبل، برنامه ریزی هایی برای اجرای طرح آبرسانی به استان های شرقی از جمله سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و حتی خراسان شمالی با استفاده از آب دریای عمان صورت گرفته است.

چرا محیط زیست نگران طرح 740 کیلومتری انتقال آب خلیج فارس نیست؟!

در چنین شرایطی اداره محیط زیست نگران قطع درختان و تشدید ریزگردها به واسطه طرح 740 کیلومتری انتقال آب خلیج فارس نیست! اما این که آب دریای خزر در یک فاصله 160 کیلومتری از ساری به سمنان انتقال پیدا کند با مخالفت محیط زیست روبرو می شود! شهر ساری آن‌قدر به سمنان نزدیک است که زباله های این شهر را در استان سمنان دپو می کنند!

با انتقال آب خزر، دریا شور نمی شود

مرآت-برخی از مخالفان انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، دلیل مخالفت خود را شور شدن آب دریا عنوان می کنند، دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟

آب دریای مازندران آن قدر شیرین است که در داغستان شوروی با آن کشاورزی می کنند. من در مازندران سوال کردم که چرا در محدوده شرقی مازندران همچون نکا و گلوگاه که وضعیت بدی دارند، با آب دریا کشاورزی نمی کنند؟ بنابراین این ادعا که با برداشت از دریای مازندران، آب دریا شور می شود درست نیست.

چندین میلیارد متر مکعب در برابر 250 میلیون مترمکعب

در هر ثانیه چندین میلیارد مترمکعب آب از رود ولگا به خزر می ریزد؛ این در حالی است که قرار است در سال 250 میلیون مترمکعب آب به استان سمنان انتقال پیدا کند. آب رود ولگا شیرین است. اگر شما از آب حد بالایی دریای خزر بنوشید، تصور نمی‌کنید که این آب دریاست؛ چراکه کاملا شیرین است. من 42 سال پیش درباره دریای خزر کتاب نوشته ام و از جزئیات وضعیت خزر مطلعم.

برداشت آب از خزر، سطح آب را پایین نخواهد برد

سطح آب این دریا نوسان دارد و در سال های مختلف افزایش و کاهش می یابد. در سال هایی سطح آب دریای خزر پایین می رود که دلیل آن بیش تر مربوط به کم شدن آب رود ولگا و تبخیر زیاد است. در سال هایی هم سطح آب بالا می آید که دلیل آن افزایش آب ولگا و تبخیر کم تر است. برداشت آب از خزر سطح آب را پایین نخواهد برد.

زیر نامه هایی که به مقام رهبری نوشتند را امضا نکرده ام

زمانی کسانی نامه ای به مقام رهبری نوشتند و نام مرا هم به عنوان مخالف انتقال آب دریای خزر در آن نامه ذکر کرده بودند. ضد این نامه را هم با ذکر نام من برای رهبری فرستادند! من گفتم که هیچ‌کدام از این نامه ها را من ننوشته‌ م و تأیید نکرده ‌ام. حرف من این است که وقتی قرار است آب از خلیج فارس به 2500 کیلومتر بالاتر در خراسان شمالی منتقل شود، چرا آب دریای مازندران را منتقل نمی کنند؟

مشکلات زیست محیطی فقط برای خزر اتفاق می افتد؟!

مشکلات زیست محیطی فقط برای دریای خزر اتفاق می افتد؟ نه! این طور نیست. این حرف ها تماما جنبه سیاسی دارد. بنویسید تا مردم بدانند که استاندار سمنان از مخالفت ها ترسیده و گفته که نمک حاصله را هم جامد می کنیم و به شکل تخته سنگ دفن می کنیم! این نمک، بهترین نمک خوراکی است. نمکی که الان مردم می خورند مربوط به گنبدهای نمکی و معادن نمک است که در آن آرسنیک و جیوه وجود دارد اما نمک دریا، عالی ترین نمک است.

پیشنهاد راه اندازی کارخانه تولید آجر نمکی

حتی اگر نمی خواهند از این نمک ها به صورت خوراکی استفاده کنند، می توانند با آن آجر درست کنند. با استفاده از این نمک ها می توان کارخانه تولید آجر نمکی تأسیس کرد. اخیرا استاندار سمنان اولتیماتوم هم داده است اما کسی به حرف او گوش نمی کند. البته من معتقدم انتقال آب خزر به استان سمنان، مشکل این استان را حل نخواهد کرد؛ چراکه این استان به آب بسیار زیادی نیاز دارد.

آب زاینده رود را در کارواش ها هدر دادند!

مرآت- البته مسئولان اجرای طرح اعلام کرده اند که آب موردنیاز برای صنعت با اجرای این طرح تأمین خواهد شد. به نظر شما با توجه به این که آب انتقال یافته مصرف شرب هم خواهد داشت در این خصوص چگونه باید عمل شود؟

در استان سمنان صنایع در حال پیشرفت هستند و به طور فزاینده نیاز به آب دارند. با این کمبود آب، بعضی از استانداران گفته اند که آب موردنیاز برای کشاورزی را هم از طریق آب های انتقال یافته تأمین می کنیم! شما دیدید که آب زاینده رود را در اصفهان و یزد و کاشان مورد استفاده قرار دادند و این ثروت ارزشمند را در کارواش ها هدر دادند!

باید آب شرب را با گالن به مردم بدهند

با این وجود، اگر قرار است از جنوب به گل­گهر سیرجان آب بدهند یا آب دریای خزر را منتقل کنند، باید آب را با گالن در اختیار مردم قرار بدهند که این کار را نمی­کنند و لوله کشی خواهند کرد! اما چه کنیم که منابع آبی ما تهی است؟ در رفسنجان برای رسیدن به آب باید تا عمق 400 متری پیش رفت؛ این در حالی است که در دهه 40، در عمق 25 متری به آب می رسیدید!

سدها تا 50 سال آینده خواهند مرد!

مرآت-ارزیابی شما از وضعیت سدها چیست؟

سدها هم تا 50 سال دیگر خواهند مرد. وزارت نیرو باید هرسال با ماشین های ویژه ای گل و لای سدها را به هم بزند تا سدها از گل و لای پر نشود. به این کار شستشوی هیدرولیک می گویند. سد لتیان را برای ورامین ساخته بودند. ورامین 360 پارچه آبادی دارد، خاک آن حاصلخیز است و کارخانه های قند و پنبه و کنجد و... در آن به آب احتیاج دارند اما مسأله این بود که ورامین در تابستان آب نداشت بنابراین تصمیم گرفتند که سد لتیان را احداث کنند.

هشت سال است که آب سد لتیان را به تهران می­ برند

در ابتدا گفتند 0.1 از آب سد را به تهران بدهیم. این رقم بعدها به 0.2 و 0.3 رسید تا آن­جا که اکنون 8 سال است که قطره­ ای از آب این سد به ورامین نرفته است! از سوی دیگر به هر حال هر سد عمقی دارد. وقتی 52 سال قبل سد سفیدرود را در گیلان ساختند قرار بود هرسال 170 هزار هکتار از شالیزارهای گیلان را آبیاری کند اما الان هرروز در حال پر شدن از گل و لای است.

بلایی مهیب­ تر از زلزله به سر مردم خواهد آمد!

مرآت-با این شرایط در آینده وضعیت نامطلوب سدها چه پیامدهای به دنبال خواهد داشت؟

40 سال دیگر که سدها پر شوند، آب سدها به مسیرهای پیشین خود بازمی­ گردند! مسیرهای پیشین، به هتل ­ها، رستوران­ ها، قهوه­ خانه ­ها و دامداری­ ها فروخته شده است و همه این­ ها در خطر مرگ هستند! بلایی مهیب ­تر زلزله به سر مردم خواهد آمد. خواهش می­ کنم این ­ها را بنویسید. کما این که پنج سال قبل این اتفاق افتاد. یکی از دانشجویان من که اکنون استاد دانشگاه رامهرمز است می­ گفت وقتی دریچه­ های سد صباشهر شهریار را باز کردند، آب، خانه ­ها و دامداری ها را برد!

سه اقدام ضروری برای سدها

در مجموع مسئولان باید سه اقدام را برای سدها انجام دهند که انجام نمی دهند! یکی از آن ها چنان که گفتم شستشوی هیدرولیک است. مسأله دوم آن است که باید چندین سد رسوب گیر جلوی سدهایی همچون کرج و لتیان می ­ساختند تا آب صاف به این سدها برسد. نکته سوم این که باید پیش از احداث این سدها آبخیزداری می کردند. این اقدام باید از نقاطی که بر اثر بارش باران در دامنه کوه ها آب جاری می شود، آغاز می شد.

دشت ها دیگر آب باران را جذب نمی ­کنند

چاه ها هم با معضلات زیادی روبرو هستند و دیگر آبی ندارند. هرچه می توانستند سد ساخته­ اند و 4 سال است که وزارت نیرو می ­گوید دیگر آبی وجود ندارد تا سدی بسازیم و برای تهران آب تأمین کنیم. بی ­آبی سبب نشست زمین در بسیاری از نقاط شده است. با نشست زمین، هرچه بارندگی در دشت­ ها اتفاق بیفتد، جذب زمین نمی ­شود.

درباره راه ­اندازی قطار سریع­ السیر تهران-مشهد هشدار می ­دهم

نشست زمین در نیشابور و یزد سبب شده که قطارها در این شهرها از ریل خارج شوند. من دو سال است که درباره راه­ اندازی قطار سریع ­السیر تهران-مشهد هشدار می ­دهم که یا این کار را نکنید یا بسیار مراقب باشید؛ چراکه آب تمام دشت­ های تهران تا مشهد به شدت پایین رفته است. به دشت ­های تهران و ورامین نگاه کنید!

تمامی دشت ­های مسیر تهران تا مشهد نشست کرده است

تمامی دشت­ ها در گرمسار، سرخه، دامغان، سمنان، شاهرود، سبزوار، نیشابور و بدتر از همه مشهد، نشست کرده است و در راه­ اندازی قطار سریع ­السیر باید این مسأله را درنظر بگیرند. در حال حاضر دشت­ های قم، خوزستان، سمنان و بسیاری از استان ­های دیگر ممنوعه است. می ­گویند امیدواریم باران ببارد تا اوضاع دشت­ ها بهبود پیدا کند اما آب در این دشت ­ها نفوذ نخواهد کرد بلکه به صورت سیلاب در دشت جاری خواهد شد.

بدا به حال کودکان 50 سال آینده!

اگر یک ابر اسفنجی را کاملا فشرده کنید، آب را جذب نمی­ کند بلکه آب بر روی آن جاری می ­شود. همین وضعیت بر دشت­ ها حاکم است و روز به روز خطرات این وضعیت بیش­ تر می­ شود. بدا به حال کودکان 50 سال آینده! من که 86 سال دارم و آن روزها را نخواهم دید اما بدانید که این کودکان روزهای سختی خواهند داشت و علاوه بر کم ­آبی، آبی که به دلیل پر شدن سدها از گل و لای به مسیر اصلی خود باز می­ گردد نیز آن­ها را خواهد کشت! آن­ ها چاه و آب زیرزمینی ندارند. اگر آب زیرزمینی هم وجود داشته باشد، تماما آلوده به نیترات خواهد بود. در چنین شرایطی باید به کجا پناه برد وقتی همه­ جای ایران درگیر این معضل باشد؟ چه باید کرد؟

برنامه وزارت نیرو به کلی اشتباه است

مرآت- برخی گفته ­اند که جمعیت زیادی از مردم ایران مجبور به مهاجرت خواهند شد. پاسخ خود شما به پرسش «چه باید کرد؟» چیست؟

بعضی­ ها مثل آقای کلانتری، اشتباه کرده ­اند و دروغ گفته ­اند که تا 20 سال دیگر 70 درصد از جمعیت ایران مهاجرت می ­کنند! این­ ها همه حرف است! «چه باید کرد» مهم است. برنامه­ ای که الان وزارت نیرو در دست اجرا دارد به کلی اشتباه است. این که چه باید کرد را در گفتگوی بعدی­ ام شرح خواهم داد. در سمنان و دامغان و گرمسار وضعیت آب بحرانی است.

چرا کاندیداها وعده ارتقای روستا به شهر را می ­دهند؟

بالادستی­ ها حجم زیادی از آب گرمسار را که از حبله ­رود تأمین می ­شود، گرفته ­اند. یک شاخه از آب حبله ­رود را هم همین چند روز قبل گرفته­ اند و به ایوانکی داده ­اند. در این شرایط در صدها هکتار از بیابان ­های گرمسار منطقه ویژه اقتصادی درست کرده­ اند. این را بنویسید که یکی از دلایلی که برخی از نمایندگان مجلس وعده ارتقای روستاها به شهر را می­ دهند این است که در صورت شهر شدن یک روستا، مجوز حفر چاه به راحتی صادر می­ شود!

نگران باشید و این کار را نکنید!

شهر شدن یک روستا مثل ازدواج یک بچه ده ساله است که باید تمام خانه و زندگی او را تأمین کنید! قانون گذرانده ­اند که توسعه بهره­ برداری آب زیرزمینی در دشت­ ها ممنوع است اما در شهرها اینگونه نیست. حفر چاه در شهرها به راحتی در جلسات صورتجلسه می­ شود. نگران باشید و این کار را نکنید! در کشورهای پیشرفته مثل فرانسه و ژاپن و هلند، تا زمانی که جمعیت منطقه­ ای به 30 تا 35 هزار نفر نرسد آن را شهر نمی ­کنند.

رأی دادگاهی در گرگان: مطالعه کتاب ­های دکتر کردوانی!

روزنامه آرمان نوشته بود دادگاهی در گرگان برای یک محکوم که فوق لیسانس داشته رأی صادر می ­کند. قاضی به او گفته من تو را زندانی و جریمه نمی ­کنم! به جای آن برو از کتاب­ های دکتر کردوانی استفاده کن و یک مقاله بنویس! شما هم به نماینده سمنان در مجلس و استاندار بگویید این مصاحبه را بخوانند. وضعیت سمنان بسیار بد است.

اقدامات کنونی مشکل آب را حل نمی­ کند

مرآت- اقداماتی که در سمنان برای تأمین آب انجام می­ شود به لحاظ علمی چقدر مورد تأیید شماست؟

در سمنان اگر هم آب تأمین می ­شود، در واقع آب کودکان خودشان را می ­گیرند. آب­ های کشاورزی را می ­گیرند و به شهر می ­آورند. سدهایی که دارند احداث می­کنند آب چندانی ندارد. در گرمسار ما سد می ­زنند و آب بخش کشاورزی را به شهر و صنعت اختصاص می ­دهند. بنابراین مشکل آب را با این اقدامات حل نمی ­کنند و روستاییان مجبور به مهاجرت می­ شوند.

به جای استفاده از سیل گرمسار، آب را در بیابان رها کردند

امسال سیل خطرناکی از حبله ­رود جاری شد و ذره­ ای هم از این سیل برای تغذیه مصنوعی استفاده نکردند. بنویسید که وقتی سیل از حبله ­رود جاری شد به جای استفاده از آب آن را در کویر رها کردند. این­ ها مسائلی است که در گفتگوی آینده بیش ­تر به آن خواهم پرداخت.

گفتگو و تنظیم: محسن حسن زاده

انتهای پیام/