فرآوری: مریم مرادیان_ بخش تغذیه و آشپزی تبیان
هل در طب سنتی ایران به نام‌های قاقله صغار و کبار، هیل و هال نیز خوانده می شود. این گیاه علفی دارای میوه ی تخم‌مرغی شکل کوچکی است به طول ۱ ـ ۲ cm (در بعضی انواع طولانی‌تر) که به طور متوسط ۱۵ ـ ۲۰ (در بعضی کمتر یا بیشتر) دانه به رنگ قهوه ای، سبز، زاویه دار و معطر در آن وجود دارد.
هل، معمولاً برای آن‌که عطر آن حفظ شود به صورت میوه و یا کپسول آن نگهداری می‌شود و در مواقع مصرف کپسول را شکسته و دانه ها را خارج می‌سازند، پوست کپسول آن نیز دارای اسانس است.
* بخش مورد استفاده در درمان، تخم و ریشه است.
* مزاج این گیاه گرم و خشک است.
هل؛ ضدافسردگی و نشاط آور
هل خواب آور و شادی آور است بنابراین برای افرادی که دچار افسردگی، خمودگی و غمگین هستند، مفید است.
هِل انرژی‌ها را در بدن افزایش می‌دهد و نشاط و شادمانی افراد را زیاد می‌کند، مصرف هِل در این دنیای پُر سر و صدا و اضطراب امروزی، توان مقابله با مشکلات را افزایش می‌دهد.
مزاج هل، همان طور که گفته شد، گرم و خشک است و درجه گرمی خیلی قوی ندارد؛ اما مصرف افراطی آن برای گرم مزاجان ضرر دارد و می‌تواند در گرم مزاجان موجب سردرد شود در حالی که روغن آن برای رفع برخی از سردردها مخصوصاً سردردهای ناشی از باد، سرما و سینوزیت مفید است.
مالیدن روغن هل به گردن و پس سر موجب رفع سردردهای سوداوی
هِل انرژی‌ها را در بدن افزایش می‌دهد و نشاط و شادمانی افراد را زیاد می‌کند، مصرف هِل در این دنیای پُر سر و صدا و اضطراب امروزی، توان مقابله با مشکلات را افزایش می‌دهد
مالیدن روغن هل به گردن و پس سر موجب رفع سردردهای سوداوی ناشی از گرفتگی عضلات می‌شود که این سردردها، معمولاً در شب و اول صبح بیشتر بروز پیدا می‌کند.
همچنین هل خواب آور و شادی آور است بنابراین برای افرادی که دچار افسردگی، خمودگی و غمگین هستند، مفید است.
هل موجب باز شدن مجاری درون کبد و طحال
هل موجب باز شدن مجاری درون کبد و طحال نیز می‌شود؛ طحال نزدیک معده قرار دارد و محل ذخیره خلط سودا در بدن است.
مصرف هل مخصوصاً در فصل‌های سرد برای افرادی که دچار دردهایی در ناحیه زیر دنده چپ می‌شوند، بسیار خوب است؛ در قدیم اگر جایی از بدن دمل (توده‌های حاوی مواد زائد) ایجاد می‌شد، از هل ضمادی درست می‌کردند و روی آن قرار می‌دادند تا اصطلاحاً برسد و سر باز کند و با این کار، این توده‌ها از بین می‌روند.
دیگر خواص هل
* برای قی و دل به هم خوردگی و تقویت معده نیم کوبیده‌ی آن خصوصاً با پوست در گلاب یا آب، جوش داده و خورده شود.
* چون با تخم خیار به اندازه مساوی و هر روز یک درهم با سکنجبین بیاشامند، سنگ گرده و مثانه بریزاند.
* مکیدن هل در دهان از بین برنده بوی بد دهان و بوی سیر میباشد.
* ریشه‌ی هل مقوی، تونیک و ملین است.
* در شبه جزیره مالایا ساقه‌ی زیرزمینی ضخیم آن را کوبیده با زرده‌ی تخم‌مرغ مخلوط کرده و برای تسریع تولد بچه استعمال می‌شود.
* هل دستگاه گوارش، کبد و قلب را تقویت می‌کند.
* در قدیم معمولا چای را با هل و دارچین تهیه می کردند و توصیه می‌شود که افراد حداقل هفته ای 2 بار چای خود را با هل مصرف کنند.
* مصرف هل عرق و بوی دهان را خوشبو می‌کند.
* اگر افراد پودر هل را اگر در ظرفی ریخته و آن را تکان داده شود و استنشاق کنند، ایجاد عطسه می‌کند که برای افزایش قوای ذهنی مفید است و سردرد را کاهش می‌دهد.
* هل مقوی معده، رفع دل به هم خوردگی و آشفتگی است.
* هل بادشکن، مقوی لثه است و برای برای رفع زخم‌های دهان مفید است.
مضرات:
مضر روده‌ها است و از این نظر باید با کتیرا خورده شود.
مصلح آن شکر است.
منابع:
رفع افسردگی با مصرف «دم‌نوش هِل»، تسنیم، سید مهدی میرغضنفری، 95
خواص هل در طب سنتی ایران، روزنامه پزشکی ایران
خواص هِل از دید طب سنتی، تسنیم، محسن ناصری، متخصص طب سنتی، 95
