به گزارش پایگاه عدالت خواهان" موقعیت استراتژیک «فراه» سبب شده تا حملات طالبان به این ولایت افزایش یابد همچنین این ولایت توجه کشورهای غربی و عربی را نیز به خود جلب کرده است.
ولایت فراه در غرب افغانستان به دلیل موقعیت استراتژیکی که دارد از اهمیت زیادی برای طالبان برخوردار است و این امر تشدید حملات این گروه را در ماه اخیر در پی داشته است.
فراه حدود 48 هزار کیلومترمربع، چیزی حدود نیمی از مساحت کره جنوبی، وسعت دارد و از شمال به هرات، شمال شرق به غور، جنوب شرق به هلمند، جنوب به نیمروز و از غرب نیز با ایران همسایه است.
فراه چهارمین ولایت بزرگ افغانستان محسوب می‌شود و جمعیتی بالغ بر 925 هزار نفر در 11 شهرستان آن به طور پراکنده زندگی می‌کنند.
تشدید حملات طالبان در فراه و علاقه این گروه برای گسترش نفوذ خود در این ولایت استراتژیک از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
- موقعیت استراتژیک فراه و بافت قومی این ولایت
یکی از دلایل تمایل طالبان برای گسترش نفوذ در فراه موقعیت استراتژیک این ولایت است که مناطق جنوبی افغانستان را به عنوان خاستگاه این گروه به نقطه اتصالی برای مناطق شمالی این کشور تبدیل کرده است.
از سوی دیگر نیز براساس برآوردهای صورت گرفته از تنوع جمعیتی این ولایت توسط دانشگاه عالی نیروی دریایی آمریکا در سال 2009 میلادی، 50 درصد از جمعیت فراه را اقوام پشتون، 45 درصد را تاجیک و بقیه را نیز دیگر اقوام از جمله ایماق‌ها، هزاره‌ها و بلوچ‌ها تشکیل می‌دهند.
این امر نیز به دلیل حمایت قوم پشتون از طالبان و تسهیل شدن جذب نیروی محلی، فراه را به منطقه‌ای ایده‌آل برای این گروه تبدیل کرده است.
- جلوگیری از نفوذ رقبا
براساس تازه‌ترین گزارش سربازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان 14 درصد از مناطق این کشور تحت کنترل کامل طالبان قرار دارد و 30 درصد نیز صحنه درگیری طالبان و نیروهای امنیتی افغان است.
با این حال پس از انتشار خبر مرگ «ملا عمر» رهبر سابق طالبان برخی اعضای این گروه بر سر تعیین رهبری جدید دچار اختلاف شدند و این سبب ایجاد شاخه‌های انشعابی در طالبان شد.
از میان این گروه‌های انشعابی، شاخه «ملا رسول» چندی است که حضور تاثیرگذاری در مناطق شمالی فراه و مناطق جنوبی هرات دارد و طالبان نیز آن را تهدیدی برای نفوذ خود در این منطقه راهبردی می‌داند از این رو با گسترش حضور در این منطقه تلاش می‌کند تا مانع نفوذ رقبای خود شود.
در چند ماه اخیر نیز طالبان و شاخه ملا رسول بارها در نقاط مختلف افغانستان درگیر شده‌اند، اما شهرستان «شیندند» ولایت هرات مرکز این درگیری‌ها محسوب می‌شود.
گفتنی است که چندی پیش نیز شاخه ملا رسول از داعش در افغانستان نیز حمایت کرده بود.
فراه محل ظهور داعش در افغانستان
از سوی دیگر نیز گروه تروریستی داعش در افغانستان برای نخستین بار پرچم خود را در شهرستان «خاک سفید» ولایت فراه برافراشت و حتی در این منطقه پایگاه آموزشی را نیز برای آموزش جنگجویان خود و جذب نیروی بیشتر ایجاد کرد.
مدتی پس از اعلام وجود شاخه خوراسان داعش در اواخر سال 94، طالبان حمله همه جانبه‌ای را علیه این گروه انجام داد و پس از تحمیل تلفات و خسارات سنگین به داعش پایگاه این گروه تروریستی را در فراه متلاشی کرد.
«خامه پرس» به نقل از مقامات ارتش در این ولایت گزارش داده بود که در این حمله 15 داعشی کشته، 11 نفر زخمی، 12 نفر اسیر و 41 عضو دیگر داعش نیز به طور داوطلبانه تسلیم طالبان شدند.
طالبان به عنوان بزرگترین گروه مخالف در افغانستان تلاش می‌کند تا هژمونی خود را بر دیگر مخالفان مسلح دولت این کشور حفظ کند و از انشعاب در طالبان نیز جلوگیری کند بنابراین تلاش رقبای این گروه در فراه، به ویژه شاخه ملا رسول و داعش، برای فعالیت در این ولایت سبب شده تا در یک ماه گذشته موج جدیدی از حملات طالبان را در این ولایت شاهد باشیم.
نقش طالبان در جلوگیری از گسترش داعش در افغانستان
همانطور که طالبان پیش از این پایگاه‌های داعش در غرب افغانستان را منهدم کرد این گروه برای جلوگیری از گسترش نفوذ رقیب خود در دیگر مناطق افغانستان نیز درگیری‌های زیادی را با داعش داشته است.
«عطاالله خوگیانی» سخنگوی والی «ننگرهار» نیز چندی پیش گفته بود که داعش تلاش دارد تا در مناطقی تحت تسلط طالبان حضور یابد که این سبب درگیری بین دو طرف می‌شود.
از سوی دیگر نیز طالبان برای کنترل مناطق تحت کنترل خود و عدم نفوذ داعش شدیدا تلاش می‌کند و این امر سبب شده تا در این مناطق حضور داعشی‌ها به حداقل برسد.
ابراز نگرانی مقامات محلی از سقوط فراه
تشدید حملات طالبان سبب شده تا مقامات محلی افغان در 6 ماه اخیر چند بار از احتمال سقوط این ولایت ابراز نگرانی کنند.
در ماه ژانویه طالبان راه‌های مواصلاتی به شهر فراه، مرکز این ولایت را مسدود کرد، مناطق زیادی از شهرستان «پشت رود» را تحت کنترل درآورد و چند پاسگاه نیروهای امنیتی افغان را نیز تصرف کرد. در این حملات دستکم 43 نیروی پلیس کشته و 50 نفر دیگر نیز زخمی شدند.
طالبان پس از عبور از رودخانه خشک شده فراه به پاسگاه‌های حومه شهر حمله کرد و معاون رئیس پلیس این شهرستان که با واحد نیروهای کمکی عازم منطقه بود تا محاصره شهر را بشکند، بر اثر برخورد خودروی زرهی‌اش با بمب کنارجاده‌ای کشته شد.
در نمونه‌های دیگر نیز پیش از رسیدن نیروی کمکی به مناطق درگیری پاسگاه‌های نیروهای امنیتی سقوط می‌کرد.
واکنش رسمی به این حملات نیز بسیار سریع بود، والی فراه استعفا کرد، رئیس پلیس برکنار شد و اشرف غنی افراد جدیدی را جایگزین کرد و صدها نیروی کمکی در کنار مشاوران نظامی آمریکایی و ایتالیایی برای جلوگیری از سقوط شهر به منطقه رسیدند.
«جمیله امینی» عضو شورای ولایتی فراه درباره این حمله گفت طالبان پس از ورود به شهر با نیروهای امنیتی نیز درگیر شده بودند.
سال گذشته نیز شدت این حملات به گونه‌ای بود که طالبان تا پشت دیوارهای شهر فراه نیز پیشروی کردند و مرکز این ولایت در آستانه سقوط قرار گرفت.
«پژواک» نیز چندی پیش به نقل از منابع امنیتی افغان گزارش داد که در سال گذشته میلادی 100 حمله در این ولایت صورت گرفته است.
- تلاش کشورهای حوزه خلیج فارس برای گسترش نفوذ در فراه
فراه به عنوان نقطه اتصال جنوب و شمال افغانستان برای مخالفان دولت این کشور و همچنین داشتن مرز گسترده مشترک با ایران اهمیت ویژه‌ای برای شیخ نشینان خلیج فارس نیز دارد؛ از این رو در سال‌های اخیر سران کشورهای عربی با بهانه‌های مختلف به دنبال افزایش نفوذ و حضور طولانی مدت خود در این منطقه هستند.
در بهمن ماه سال گذشته تعدادی از شیوخ قطری در دیدار با «محمدآصف ننگ» والی وقت فراه مجوز افزایش «شکارچیان» قطری را در این ولایت اخذ کردند و بر این اساس تعداد اتباع این کشور به 170 نفر در این ولایت رسید.
اجازه افزایش حضور قطری‌ها در فراه در حالی داده شد که پیش از آن رسانه‌ها گزارش‌هایی از تامین مالی و تجهیزاتی جریان‌های افراطی و وهابی در غرب افغانستان توسط شیوخ قطری در پوشش شکار منتشر کردند.
در ادامه همان ماه نیز اداره مستقل اراضی دولت افغانستان 1000 هکتار از زمین‌های ولایت فراه را به یک موسسه قطری اجاره داد که واکنش برخی اعضای پارلمان افغانستان را در پی داشت.
«جمعه دین گیانوال» عضو مجلس سنای افغانستان هشدار داد که با توجه به حساسیت بین کشورهای عربی و ایران و مجاورت این ولایت با جمهوری اسلامی ممکن است کشورهای عربی از این مناطق برای اهداف اطلاعاتی و جاسوسی استفاده کنند.
قطر همچنین در سه سال گذشته در تلاش است تا با ترمیم مسجد جامع شهر فراه و چندین مسجد دیگر این ولایت و همچنین تاسیس مدارس مذهبی در غرب افغانستان زمینه را برای ایجاد پایگاه فکری جریان‌های افراطی و افزایش تفکرات وهابیت و سلفیت هموار کند.
تلاش عربستان برای تشکیل پایگاه نظامی در افغانستان
در حالی که در ماه‌های اخیر سفر مقامات ارشد افغان در پی دعوت حکام سعودی به عربستان نیز افزایش یافته است روزنامه «دیلی افغانستان» به نقل از یک مقام وزارت دفاع این کشور نوشت که حکام اماراتی و سعودی خواستار ایجاد زمینه برای پایگاه نظامی خود در افغانستان شده‌اند.
براساس این گزارش سعودی‌ها حتی مناطق مشخصی را در ولایت‌های فراه، هرات، ننگرهار و فاریاب برای ایجاد این پایگاه‌ها نیز مشخص کردند.
عربستان همچنین با سهیم شدن در پروژه خط لوله انتقال گاز ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند موسوم به «تاپی» و سرمایه‌گذاری هنگفت در آن تلاش می‌کند تا در این پروژه مهم منطقه‌ای تاثیر بیشتری بر معادلات افغانستان داشته باشد.
«مقصد بابایف» معاون نخست وزیر ترکمنستان ماه گذشته ضمن اعلام سرمایه‌گذاری ریاض در این پروژه، از ارائه هزینه دقیق آن خودداری کرد.
این در حالی است که طالبان همزمان با افتتاح پروژه تاپی در هرات با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد؛ «امارت اسلامی افغانستان در مناطق تحت کنترل خود برای پیشبرد این پروژه همکاری می‌کند».
طالبان در بیانیه خود همچنین اعلام کرد که ابتکار طراحی این پروژه در زمان دولت این گروه انجام شده بود که با حمله آمریکا اجرای آن را به تعویق افتاد.
4 - توجه ویژه غرب به فراه
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با پایان یافتن بحران در افغانستان نظامیان آمریکایی، همانطور که در عراق اتفاق افتاد، مجبور به ترک این کشور نیز خواهند شد بنابراین واشنگتن حفظ پایگاه‌های خود در افغانستان را در گرو حفظ بحران در این کشور می‌بیند و در جهت آن نیز تلاش می‌کند.
گفتنی است که یکی از پایگاه‌های بزرگ نظامیان خارجی نیز در ولایت فراه قرار دارد که بیشتر نظامیان ایتالیایی در آن حضور دارند.
فراه همچنین به عنوان ولایت هم‌مرز با ایران اهمیت ویژه‌ای برای واشنگتن دارد و ترامپ که از آغاز دوره ریاست جمهوری‌اش همواره بر طبل ایران هراسی و جنگ علیه این کشور کوبیده، اگر براستی بخواهد اقدامی علیه جمهوری اسلامی انجام دهد پایگاه نظامی در این ولایت و همچنین فرودگاه ولایت فراه موقعیت بسیار استراتژیکی خواهد شد.
حامد کرزی رئیس جمهور سابق افغانستان نیز اخیرا تصریح کرد که حضور نظامی آمریکا در افغانستان به دلیل رقابت با کشورهای منطقه از جمله چین، روسیه و ایران است.
حملات طالبان به پایگاه نظامیان خارجی در فراه
طالبان در یک ماه گذشته بارها پایگاه نظامیان خارجی در این ولایت را مورد حمله راکتی قرار داد. همزمان با این حملات وزیر دفاع ایتالیا اعلام کرد این کشور خواستار کاهش نظامیان خود در این منطقه است.
گفتنی است که حوزه غرب افغانستان در بیشتر در اختیار نظامیان ایتالیایی است و بیش از هزار نظامی این کشور در افغانستان حضور دارند.
هفته گذشته یک عضو شورای ولایتی فراه خبر داد که در حمله طالبان به نیروهای امنیتی افغان و خارجی در حومه شهر فراه دو نظامی خارجی کشته و چندین نیروی امنیتی افغان نیز کشته شدند.
نتیجه:
همانطور که پیش از آن نیز ذکر شد فراه به عنوان کریدور شمال به جنوب به منظور انتقال نیرو اهمیت بسیار ویژه‌ای را برای طالبان دارد. از سوی دیگر نیز گسترش نفوذ این گروه در فراه کاهش نفوذ داعش، گروه‌های تکفیری و نیروهای خارجی در این ولایت را در پی داشته است.
پس از اعلام استراتژی جدید ترامپ حملات نیروهای آمریکایی بر مواضع طالبان افزایش یافته و این گروه نیز در واکنش به این موضوع حملات خود را در سراسر این کشور از جمله ولایت فراه افزایش داده است.
به نظر می‌رسد که افزایش تحرکات طالبان تهدیدی را متوجه کشورهای هم‌مرز و همسایه افغانستان نخواهد کرد، حال اینکه از زمان تشکیل این گروه و به قدرت رسیدن آن در کابل و حتی پس از سرنگونی امارت اسلامی نیز طالبان تهدیدی را متوجه کشورهای منطقه نکرد.
این گروه در آغاز فصل جنگی سال جاری نیز در بیانیه‌ای تاکید کرد که هدف عملیات طالبان «آزادی افغانستان» از تسلط حکومت کنونی و نیروهای خارجی است و قصدی برای دخالت در امور داخلی سایر کشورها ندارد همچنین به کسی اجازه استفاده از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه را نیز نخواهد داد.
از سوی دیگر نیز طالبان برای افزایش مشروعیت خود در تلاش است تا با کشورهای همسایه روابط خود را گسترش دهد و اکنون علاوه بر اسلام‌آباد شاهد ارتباط طالبان با مسکو و پکن نیز هستیم.
