وجود گونههای مختلف گیاهی و جانوری، اقلیم طبیعی چندگانه شامل دریا، جنگل و نواحی خشک و نیمه بیابانی، زمینهای مستعد و حاصلخیز برای کشاورزی، قومیتهای مختلف، اسکان عشایر، منابع و معادن گوناگون، ییلاقات سر سبز، رودخانهها، آبشارها و چشمهسارهای طبیعی و ... این استان را به یک کشور مینیاتوری منحصر به فرد تبدیل کرده است که زمینه برای انواع گردشگری روز دنیا و سرمایه‌گذاری‌های ملی و حتی جهانی در بخش صنعت گردشگری، در این استان فراهم می‌کند.
از سویی به دلیل همجواری این استان با برخی کشورهای حاشیه دریای خزر و وجود مرز مشترک و بنادر مختلف در این استان و استانهای همجوار، امکان مسافرت افراد از خارج کشور نیز به نسبت سایر استانها، از راههای زمین و دریایی فراهم است.
با وجود چنین مختصاتی علیالاصول نه تنها نباید هیچ بیکاری در این استان وجود داشته باشد، بلکه باید نیروی های جویای کار را از سایر استانها به این استان فراخواند. اما متاسفانه با وجود چنین توانمندهایی، بسیاری از جوانان این استان فاقد شغل ثابت و درآمد مکفی هستند و برخی از آنها به شغلهای سایه روی آوردهاند و عدهای ترک وطن کرده و برای کار به تهران و سایر شهرهای صنعتی مهاجرت می‌کنند. فلذا لزوم برنامهریزی در خصوص ایجاد اشتغال پایدار از قِبل صنعت توریسم یا همان گردشگری در استان گلستان بیش از پیش ضروری می‌کند.
گردشگری و زمینههای اشتغالزایی در گلستان
امروزه صنعت توریسم در دنیا به یک صنعت شاخص با زیر شاخههای متنوعی تبدیل شده است و دیگر یک توریست فقط به صرف تماشا و گردشگری به کشورهای مختلف سفر نمیکند. گردشگری مدرن شاخه و زیرشاخههای فراوانی دارد که گردشگری طبیعی یکی از اصلیترین و قدیمیترین شاخههای آن است.
متخصصین علوم گردشگری، گردشگری طبیعی را به چند بخش تقسیم می‌کنند که با توجه به زیرساختهای موجود، زمینه توسعه و ایجاد بسیاری از این بخشها در استان گلستان امکانپذیر است.
گردشگری ساحلی، گردشگری جنگلی، گردشگری ماجراجویانه (اسکی روی آب، چتر بازی، پرواز با وسایلی نظیر پاراگلایدر، چتر موتور دارو، کوهنوردی، دریانوردی و غارنوردی)، گردشگری مصرفی شامل شکار و ماهیگیری و اکوتوریسم که شامل بازدید از مکان بکر و طبیعی و مناطق حفاظت شده و پرندهنگری است.
بیشک کسانی که اندکی با مختصات استان گلستان آشنایی دارند نیک میدانند که تمام موارد اشاره شده در استان سرسبز گلستان قابلیت اجرایی و توسعه دارد و به جرات میتوان بخشی از جاذبههای گردشگری استان گلستان، در دنیا منحصر به فرد هستند.
هر چند که منابع گردشگری استان به موارد فوق خلاصه نمیشود و شامل گردشگریهای نوین دنیا نیز می‌شود. از سویی وجود دریا، جزایر مختلف، رودخانههای زیبا و پر آب، چشمه سارها و آبشارهای طبیعی، سدها و آببندانها و سایر منابع طبیعی و دستساز گردشگری می‌تواند در تبدیل این استان به استان هدف گردشگری در کشور موثر باشد.
گردشگریهای نوین در دنیا
بعد از انطباق گردشگری با صنعت و توجه به بخش مالی و ایجاد اشتغال این پدیده، کارشناسان درصدد توسعه و ایجاد مدلهای جدید از گردشگری کردند که گردشگری غذایی، سلامت، نظامی، فرهنگی، تاریخی، تندرستی، ورزشی و ... بخشهایی از این صنعت هستند که بسیاری از آنها در استان گلستان قابلیت اجرایی و توسعه دارند.
گردشگری غذایی
بیشک تنوع غذاهای بومی و محلی با توجه به وجود قومیتهای مختلف در این استان، چشمگیر است. امروزه جهانگردان بسیاری به منظور آشنایی با غذایهای بومی و سنتی اقوام مختلف و بررسی خواص تغذیهای و دارویی این غذاها به کشورهای مختلف سفر می‌کنند.
استان گلستان به سبب تنوع غذاهای محلی می تواند به یکی از قطبهای گردشگری غذایی در کشور تبدیل شود. طبخ انواع آبزیان، پخت انواع نان، شیرینی و حلواهای محلی، طبخ انواع خورشتهای محلی با سبزیها و گیاهان محلی، تهیه انواع ترشیجات، مرباجات و دسرها، و ... بخشی از غذاها و خوراکیهای سنتی هستند که در این استان مورد استفاده اقوام مختلف قرار میگیرد که بسیاری از آنها با شیوههای مختلف و خاص تهیه و مصرف می‌شوند.
گردشگری سلامتی
بر اساس تعریف سازمان جهانی گردشگری ( UN-WTO) یکی از اهدافی که می‌تواند گردشگر را برانگیزاند تا عزم سفر کند، مسافرت به منظور سلامتی است.
گردشگری سلامت در حال حاضر در زمره رو به رشدترین انواع گردشگری محسوب می‌شود. توانمندیهای بالقوه وسیع کشور عزیزمان در انواع مختلف گردشگری سلامت موجب شده است تا سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهرهبرداری از این بازار رو به رشد و رقابتی را با تشکیل کمیته گردشگری سلامت و حمایتهای ویژه از آن در دستور کار خود قرار دهد. لزوم تشکیل چنین کمیتهای در استان گلستان نیز با وجود امکانات و زیرساختهای طبیعی و درمانی ضروری می‌کند. انواع گردشگری سلامت:
گردشگری سلامت Health Tourism :
به مسافرت افراد از محل دائم زندگی خود برای حفظ، بهبود یا حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از 24 ساعت و کمتر از یک سال گردشگری سلامت اطلاق می‌شود.
انواع گردشگری سلامت
گردشگری تندرستی (Wellness Tourism)
مسافرت به دهکده های سلامت و مناطق دارای چشمه های آب معدنی و آب گرم برای رهایی از تنشهای زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که گردشگر بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگری تندرستی گویند. وجود چشمه‌های آبگرم در استان نظیر چشمه آبگرم روستای زیارت می‌تواند زمینه را برای جذب گردشگر سلامت به این استان فراهم کند.
گردشگری درمانی (Curative Tourism)
مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی (آب‌های معدنی، نمک، لجن و غیره) برای درمان برخی بیماریها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگری درمانی گویند.
گردشگری پزشکی (Medical Tourism)
مسافرت به منظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام نوعی از عملهای جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستانها و مراکز درمانی را گردشگری پزشکی گویند. در این نوع از گردشگری سلامت، بیمار ممکن است پس از درمان و معالجه نیازمند استفاده از فضاها و خدمات گردشگری درمانی باشد.
به عنوان مثال همه ساله تعدادی از ساکنان کشور همسایه ترکمنستان، به دلیل همزبانی و نزدیکی مسیر، با مسافرت به استان گلستان، به بیمارستان تامین اجتماعی گنبدکاووس مراجعه و تحت اعمال جراحی قرار میگیرند.
با تجهیز سایر بیمارستانهای استان و معرفی خدمات این بیمارستانها به کشورهای همجوار بیشک زمینه مراجعه گردشگران سلامت به استان و ارزآوری و به تبع آن ایجاد اشتغال پایدار فراهم می‌شود.
گردشگری فرهنگی
گردشگری فرهنگی، بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل میدهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری 37 درصد گردشگری بینالمللی با انگیزه فرهنگی انجام می‌شود و این تقاضا در حال افزایش است.
رشد گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث (heritage tourism) به عنوان عناصر گردشگری نوین، توجه سیاستگزاران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است. «گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکانهایی که جاذبههای فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می‌شود. از جمله ویژگیهای گردشگران فرهنگی می توان به سطح بالای تحصیلات آنان، بالا بردن میانگین سنی آنان و شاغل بودن آنان اشاره کرد. «گردشگری فرهنگی مایل به آشنایی با فرهنگ مناطق مختلف، خواهان کاوش در چشماندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آنها است. در این نوع گردشگری به جذابیتهای فرهنگی توجه می‌شود. از قبیل موزهها، نمایشگاهها، ارکسترها، نمایشنامهها، هنرهای دستی، معماری در ایران علاوه بر موارد فوق، آئینهای سنتی نظیر تعزیه، مراسم چهارشنبه سوری، جشنهای مذهبی زرتشتی و اسلامی، عزاداریها مانند محرم و ... نیز از جذابیتهای فرهنگی می‌تواند تعریف شود.
به طور کلی گردشگری فرهنگی در هر منطقه می‌تواند واجد آثار زیر باشد:
الف) دوباره کشف کردن و اهمیت یافتن امتیازات فرهنگی گمشده ساکنان محلی
ب) امکان تشخیص و توسعه آگاهیهای منطقه‌ای در بعد فضایی و هویت فرهنگی و توسعه فزاینده یک احساس خوب تعلق به یک فرهنگ
پ) ایجاد زیربناهای اقتصادی،در یک دوره بلندمدت
ت) افزایش اشتغال
بدون تردید استان گلستان با قدمت چند هزار ساله و وجود جاذبههای تاریخی نظیر دیوار گرگان، میل گنبد، میل رادکان، بقاع متبرکه، ابنیه و مساجد تاریخی، موزههای گرگان و موزه مردمشناسی و حیاط وحش علیآبادکتول، موزه حیاط وحش گلستان، بازارهای سنتی، مقبره و یادمانهای شعرا و دانشمندان معروف، انواع سبکهای موسیقی، برگزاری مراسمات منحصر به فرد در عروسیها نظیر شاباش کشیدن، آئین ترکمنها در عروسی و مراسم ترحیم و سایر خرده فرهنگها که ذکر همه آنها در این مقال میسر نیست، جاذبههای بیشماری برای گردشگران فرهنگی ایرانی و خارجی خواهد داشت.
صنایع دستی و گردشگران
یکی دیگر از منابع ارزآوری و ایجاد اشتغال به صورت مستقیم توجه ویژه به صنایع دستی در استان است.
صنایع دستی اقوام مختلف همانگونه در جشنواره اقوام مورد توجه بازدید کنندگان قرار گرفت، موید این مطلب است که می تواند به عنوان یک منبع ارز آوری و ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم برای اهالی این استان باشد. معرفی آثار و صنایع دستی قومیت های مختلف از طریق برپایی نمایشگاه، راه‌اندازی سایت‌های مختلف و چاپ بروشور به چندین زبان زنده دنیا می‌تواند در جذب گردشگر به این استان موثر باشد.
لزوم تشکیل کمیته استانی جذب گردشگر
با وجود جاذبههای بیشمار طبیعی و توریستی و وجود منابع بیشمار و منحصر به فرد در استان گلستان، به سبب جابجاییهای متعدد و نبودن ثبات در مدیریت، متاسفانه اراده جدی در بین مسئولان استانی به جهت جلب توریست و گردشگر دیده نمیشود و برنامهریزی حساب شده ای در این خصوص صورت نگرفته است. لزوم تشکیل کمیته استانی جذب سرمایه‌گذار خارجی و غیربومی می‌تواند در تحقق جذب گردشگر به این استان مفید باشد. شاید با دعوت از سفرای چند کشور به همین منظور و معرفی استان در ابعاد مختلف، زمینه را برای جذب سرمایهگذاران خارجی فراهم کند.
این سرمایهگذاریها می‌تواند در ایجاد بستر مناسب و زیر ساخت در جهت تسهیل به منابع بخشهای مختلف گردشگری، ایجاد سایت‌های تفریحی، ایجاد، معرفی و تقویت سایت‌های پروازی، راه‌اندازی ورزشهای جدید آبی، احداث هتلهای پیشرفته و متلهای مجلل در مسیرهای منتهی به مناطق و چشماندازهای طبیعی استان و ... صورت گیرد.
سازمان مردمنهاد و گردشگران
در حال حاضر به سبب عدم آشنایی اکثر مردم به زبانهای خارجی، مردم قادر به ایجاد ارتباط با گردشگران خارجی نیستند.
از سویی در برخی موارد مشاهده شده است که با گردشگران خارجی برخوردهای ناشایستی صورت میگیرد که در شان مردم این استان با سابقه و قدمت تاریخی نیست.
پیشنهاد می‌شود با تشکیل یک گروه از افراد علاقهمند و مسلط به انگلیسی در قالب یک «سازمان مردمنهاد» و چاپ اطلاعنامه در خصوص ویژگیهای استان گلستان، بعد از ورود هر گردشگر به استان، زمینه ملاقات اعضای این گروه با گردشگران فراهم شود تا علاوه بر معرفی استان و نقاط دیدنی به نوعی انتقال فرهنگ مهماندوستی و آداب ایرانی صورت گیرد و زمینه برای حضور گردشگران بیشتر فراهم شود.
سخن آخر
در خاتمه ذکر این نکته ضروری است که توانمندیهای موجود در استان به صورت خود جوش و بدون برنامه شکوفا نخواهند شد و این مهم محقق نخواهد مگر با همدلی و برنامهریزی منسج و آیندهمحور مسئولان و دستاندرکاران.
صدا و سیما نیز می‌تواند به عنوان یک عامل موثر در معرفی استان گلستان از طریق تولید و پخش برنامههای متنوع نظیر برگزاری مسابقه در مکانهای دیدنی استان، فراهم کردن بستر لازم برای تهیه برخی فیلمهای سینمایی در استان، ساخت کلیپهای کوتاه و پخش از طریق اینترنت و ... در معرفی این استان به مردم سایر استانها و حتی سراسر دنیا موثر باشد.
امید است مسئولان استان علیالخصوص جناب آقای صادقلو استاندار محترم با تشکیل کمیتهای، سنگ زیربنای توسعه گردشگری در استان را به صورت جدی و فارغ از هیاهوهای سیاسی بنا نهند و زمینهساز تحولی چشمگیر در صنعت گردشگری در کشور شوند و استان گلستان به یکی از قطبهای مهم گردشگری کشور تبدیل شود.
