اولویت گلستان برای توسعه مشخص نیست
اینکه چه دلیلی پشت این تفاوت آشکار در توسعه وجود دارد، جدا از نوپا بودن استان و استقرار بیشتر صنایع استان مازندران سابق در غرب آن، بخشی نیز به دلیل مشخص نبودن اولویتهای این استان برای توسعه است.
اگر منصف باشید میبینید، متاسفانه پشت هر ناکامی در اجرای طرحهای صنعتی و حتی گردشگری این استان، دستگاههایی تحت عنوان انجام وظیفه و ضوابط قانونی قرار دارند.
تردیدی نیست که بیهیچ تعارفی، محدویتهای صنعتی از جمله موانع زیستمحیطی در زمره مهمترین عوامل توسعهنیافتگی این استان شمالی محسوب می‌شوند.
نمونه آشکار کوتاهی وظایف دستگاه‌های نظارتی را میتوان در همین روستای زیارت گرگان مشاهده کرد که در روز آشکار، تخلفات زیست محیطی و تجاوز به حریم منابع طبیعی در آن منطقه حساس، اتفاق میافتد، اما کسی پاسخگو نیست.
از تجاوز به جنگلها، تحتعنوان بهانههایی چون برداشت علمی و فنی هم که بگذریم، مانعتراشی برای توسعه مناطقی چون آشوراده نیز نمونه آشکاری است از این دست، موضوعی که تاکنون کسی به شکل شفاف و جدی به آن نپرداخته است.
گویی هر چه محیط زیست و مواهب زیست محیطی در کشور وجود دارد، در شبه جزیره آشوراده مستتر است و با این نگاه منفی، حتی توسعه مبتنی بر علم نیز این گذرگاه محیط زیست کشور را از بین میبرد.
البته این بدان معنی نیست که به اهمیت محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان متولیان موضوع زیست محیطی در کشور و استان بیتفاوت باشیم و باید به تلاشهای محیطبانان و تلاشگران این عرصه ارج نهاد و دستشان را به گرمی فشرد.
نمیشود، از زحمات تلاشگران این عرصه در آتشسوزی جنگلهای استان به سادگی گذشت، نمیتوان از عشق و علاقه ماموران محیط زیست به طبیعت و تلاش مجدانه آنان برای جلوگیری از شکارهای غیرمجاز و دیگر تخلفات به آسانی گذشت و البته نگارنده نیز چنین قصدی ندارد، اما اطمینان دارد که با وجود علاقهمندی آن مجموعه به وظایف خود، بارقه وجودی وظایف بخشی بر مطالبات بزرگتری در استان که همان توسعه است میچربد.
توسعه نیازمند اراده و تغییر رفتار دستگاه‌های اجرایی گلستان است
باید پذیرفت، گلستان نیازمند توسعه است و هیچ توسعهای در این استان اتفاق نخواهد افتاد، مگر آنکه بتوانیم بسترهای لازم سرمایه‌گذاری در گلستان را مهیا سازیم و این مهم بدون خواست، اراده و تغییر رفتار دستگاه‌های اجرایی استان به ویژه دستگاه‌های مرتبط اتفاق نمیافتد.
اگر اولویت استان توسعه است، که هست، باید این موضوع در سرلوحه امور قرار گیرد و با توجه به چشمانداز 20 ساله نظام و سیاستهای دولت تدبیر و امید، مسیر را برای جذب سرمایهگذار و سپردن امور به بخش خصوصی علاقهمند در استان مهیا ساخت.
این مقدمه گفته شد تا از ظرفیت بزرگی در استان به نام صنعت استحصال ید که به عنوان یکی از شاخصههای بالفعل توسعه استان در سطح کشور است، سخن بگوییم.
استخراج ماده معدنی ید، برای نخستین بار در ایران در 27 کیلومتری شمال شهرستان آق‌قلا از اعماق 1200 متری زمین در معدن اینچه، انحصار این ماده معدنی در دست کشورهای دیگر جهان شکسته شد.
هم اکنون، بهره‌برداری از این محصول در قالب شرکت کانسار خزر در استان گلستان در حال انجام است.
تنها شرکت تولیدکننده ید کشور، ماده معدنی با ارزش ید را از اعماق متوسط هزارمتری سطح زمین استخراج کرده و سپس در کارخانه فرآوری که در جوار این معدن احداث نموده، فرآوری می‌کند.
ایران در جمع 9 کشور تولیدکننده ید در جهان
با توسعه تولید ید در استان، زمینه و بستر مناسبی برای احداث واحدهای صنعتی جهت تولید ترکیبات یددار مانند: یدات پتاسیم و یدات کلسیم که به ترتیب در صنایع دارویی، نمک خوراکی و مکملهای غذایی دام و طیور کاربرد دارند، در سطح استان و نیز کشور فراهم شده است.
با راه‌اندازی کارخانه ید در 27 کیلومتری شمال آق‌قلا و در نزدیکی مرز اینچه‌برون، ایران به جمع 9 کشور تولیدکننده ید در جهان پیوسته است.
هم اکنون تولید ید جهان در انحصار کشورهای روسیه، چین، ژاپن، اندونزی، شیلی، آمریکا، ترکمنستان و آذربایجان قرار دارد، معدن، ید اینچه‌برون آق‌قلا تنها معدن کشور است که ایران را به جمع تولیدکنندگان برتر این عنصر ملحق کرده است.
به طور کلی ید در پزشکی، صنایع شیمیایی، ساخت مواد ضدعفونی‌کننده، اسید استیک، کائوچو و سایر بخش‌ها کاربرد دارد و اولین عنصری بود که اهمیت آن برای بدن انسان شناخته و عملکرد آن برای غده تیروئید ضروری تشخیص داده شده است.
وقتی به سراغ مدیرعامل کانسار خزر، تنها تولید کننده ید کشور در گلستان رفتم، تصور نمیکردم تا چه میزان سرمایه‌گذاری و کار کردن در کشور عزیزم ایران سخت و دشوار باشد.
در استانی که به قول استاندار گلستان در کف توسعه نیز قرار ندارد و به مراتب نسبت به استانهای دیگر شرایط نامناسبی برخوردار است و باید به دنبال جذب سرمایهگذار و قاپیدن فرصتها باشد، تصور میکنم، اگر شرایط ویژه و انحصاری صنعت ید در گلستان نبود، بیهیچ شکی، این شرکت تولیدی عطایش را به لقایش میبخشید.
باید پذیرفت، چنانچه ما تنها صحبت از توسعه کنیم اما به شکل عملی، اقدام عاجلی برای رفع موانع پیشروی سرمایهگذار نکنیم، مطمئنا، هیچ توسعهای در گلستان روی نخواهد داد.
جزیرهای عمل کردن فرصت توسعه را از گلستان میگیرد
جزیرهای عمل کردن، برخی دستگاهها و بیتوجهی به برنامه توسعه، تنها فرصت را از یک سرمایهگذار نمیگیرد، بلکه فرصت توسعه را از این گلستان فارغ از آبادی میگیرد و همچنان باید در محرومیت بسوزد و بسازد.
در حالی که باید شرایطی فراهم کرد که این شرکت سرمایهگذار، توسعه زیربنایی و تولیدی خود در یک شورهزار عاری از حیات انسان را ادامه دهد، بیتردید، نگاه منفی به تنها تولیدکننده ید در کشور و زیر سوال بردن فعالیتهای آن به هر بهانهای از جمله اینکه اقتدار اداریمان را نشان دهیم، امری پسندیده نیست.
همه اجزای یک دستگاه اجرایی، باید همسو با سیاستهای نظام و دولت حرکت کند و دستگاهی نباید خود را جدا از دیگر سیستمهای اجرایی بداند، بدونشک نگاه طلبکارانه به یک تولیدکننده و سرمایهگذار و مچگیری از وی برای توقف فعالیتش، به هیچ عنوان دلیل نماد قدرت یک دستگاه نیست، بلکه نشان میدهد که نگاه فرابخشی و منطبق بر توسعه در آن مجموعه هنوز به تکامل نرسیده است.
برخورد نادرست با سرمایهگذار مبین دور بودن از اخلاق توسعه است
اینکه کمتر به موضوعات مهمتر استان در عرصه منابع طبیعی و محیط زیست توجه کنیم و همه نگاهها بر تنها صنعت ارزشمندی که برند آن مختص به گلستان است، زوم شود و اینگونه تلقی شود که هر لحظه منتظر توقف آن هستیم، ممکن است تنها در گلستان اتفاق بیافتد.
اینکه با رفتار نادرستمان، گلستان را جایی نه چندان مناسب برای سرمایهگذاران ترسیم کنیم و آنان با دریافت این چنین برخوردی ترجیح دهند به استانهای دیگر بروند تا مشکل کمتری داشته باشند از اخلاق توسعه به دور است.
مدیرعامل شرکت کانسار خزر با اشاره به گلستان به عنوان تنها استان دارای معدن ید در سطح کشور، اذعان داشت: طی این چند سال با وجود همه مشکلات و نامهربانیها سعی کردیم این بخش را فعال ساخته و این ظرفیت مهم ملی را به عنوان یکی از شاخصهای مهم توسعه گلستان مطرح سازیم.
انتقادها باید مبتنی بر مدارک و مستندات علمی باشد
منصور خواجه در گفتوگو با خبرنگار فارس در گرگان اظهار داشت: انتظار میرود دستگاههایی چون منابع طبیعی و محیط زیست با رعایت ضوابط و مقررات سازمانی و با نگاهی فرابخشی، همراه و یاور سرمایهگذاران علاقهمند به استان باشند.
وی با اشاره به برخی اظهارنظرها در زمینه مشکلات زیست محیطی این مجموعه صنعتی و معدنی تصریح کرد: هرگونه اظهار نظر در این عرصه باید مبتنی بر مدارک و مستندات علمی باشد.
خواجه خاطرنشان کرد: موضوع زیستمحیطی بسیار ارزشمند و قابل توجه است، اما موضوعاتی که تاکنون طرح شده بیشتر مبتنی بر سلیقه های شخصی یا نگاه غیرعالمانه به این بخش بوده است.
به گفته وی: همه مراحل کاری این شرکت صنعتی با نظارت مستقیم محیط زیست انجام میگیرد و مطمئنا در این عرصه هیچگونه مماشاتی در دستور کار نیست.
این فعال اقتصادی و صنعتی در کشور با اشاره به وجود بوروکراسی زاید اداری در فرآیند اخذ مجوزها اذعان داشت: از جمله این مراحل غیر منطقی موازی کاری در نوع استعلامدهی میتوان اشاره کرد.
خواجه تصریح کرد: شفاف نبودن قوانین موجب شده تا برای شروع به کار شرکت دو مجوز هم از آب منطقه ای استان و صنعت و معدن و تجارت استان اخذ شود، چراکه با توجه به استفاده از آب شور برای استحصال ید، آب منطقه‌ای مدعی است این مسئله به آنان ارتباط دارد و از سوی دیگر صنعت و معدن هم با توجه به استحصال ید اعتقاد دارد این مجوز در حوزهکاری آنان است.
وی یادآور شد: اکنون از هر دو حوزه مجوز دریافت شده و هرکدام بابت عملکرد شرکت مبالغی را دریافت میکنند.
مدیرعامل شرکت کانسار خزر با تاکید بر پرهیز از بخشینگری در دستگاه‌های دولتی برای توسعه استان در تمامی عرصهها و جذب سرمایه‌گذاری افزود: تاکید بر همگرایی و توجه به توسعه استان به عنوان هدف اصلی، مانع از هرگونه بخشینگری می‌شود.
خواجه ادامه داد: اگر این نگاه باشد با تغییر یک مدیر، ساختارها تغییر پیدا نمیکند، بلکه علاوه بر تداوم سیاست درست گذشته مشکلات و نقایصی که وجود داشته نیز اصلاح می‌شود.
وی با اشاره به برخی اظهار نظر رسانهای در زمینه مشکلات زیست محیطی در منطقه اینچه‌برون تصریح کرد: کارشناسان محیط زیست ماهی یک بار از این منطقه بازدید به عمل میآورد، نمونهگیری می‌کند و چنانچه مشکلی باشد سریعا انعکاس میدهد.
شورهزار آق‌قلا برای انسانها دوست‌داشتنی و برای استان مایه افتخار است
خواجه خاطرنشان کرد: در گزارشی که در یکی از روزنامه‌های کشور منعکس شده بود گفته شد پرندگان اینچه را دوست ندارند در حالی که امسال دستههای بسیاری از پرندگان دریایی از گونههای مختلف در این تالاب حضور داشتند که تصاویر آن نیز موجود است.
وی یادآور شد: کسی نمیگوید، طی سالیان گذشته چه میزان پروانه شکار صادر شده و کمبود احتمالی آمار پرندگان این حوزه بر چه اساسی مورد پرسش قرار گرفته است.
خواجه در پایان ابراز امیدواری کرد با توجه به نگاه مثبت استاندار گلستان و دیگر مدیران ارشد استان، استان بتواند در حوزههای مختلف طعم توسعه و پیشرفت را بچشد و موفق شود با همت فرزندان این مرزو بوم، شورهزارها عاری از آبادی را برای انسانها دوست‌داشتنی و برای استان مایه افتخار سازد.
شرکت کانسار خزر در سال 1383 با هدف اکتشاف و استخراج ید در حاشیه شرق خزر تاسیس شد، پس از پایان عملیات اکتشاف و اثبات وجود ید در شورابههای محدوده معدن، کارخانه ید در مساحتی بالغ بر 4 هزار مترمربع در اینچه‌برون آق‌قلا احداث شد.
