به گزارش پایگاه عدالت خواهان" امسال در حالی این نشست برگزار خواهد شد که برای نخستین بار، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز در آن حضور خواهد داشت و این در شرایطی است که در هفته‌های اخیر، نگرانی‌ها در مورد مواضع اخیر او در مورد برجام رو به افزایش گذاشته است.
درحالی که طرفین اروپایی و آسیایی 1+5 بارها بر پایبندی به برجام تاکید کرده‌اند و آژانس انرژی اتمی هم بر عمل کامل ایران به تعهداتش صحه گذاشته است، رئیس‌جمهور آمریکا و همکاران او همچنان به موضع‌گیری‌های تند و تیز خود در این باره ادامه می‌دهند. حال باید دید عملکرد دولت آمریکا در این مورد چه خواهد بود. در همین راستا علی‌اکبر فرازی، کارشناس امور بین‌الملل، با «آرمان» گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.
دیروز آقای ظریف در مصاحبه با خبرنگار شبکه خبری المیادین در مورد موضوعات مختلفی صحبت کردند که یکی از آن موضوعات احتمال دیدار وی با تیلرسون یا سایر مقامات 1+5 در حاشیه نشست سازمان ملل بود. تحلیل شما در این مورد چیست؟
طبیعتا سفر به نیویورک و شرکت در نشست سازمان ملل متحد برای همه کشورها فقط با هدف اجرای دستورالعمل از پیش مشخص‌شده نیست و شاید مهم‌تر از آن دیدارهایی باشد که معمولا در حاشیه مجمع عمومی میان سران و مقامات کشورهای مختلف جهان اتفاق می‌افتد.
همیشه کشورهای مختلف مشتاق بوده‌اند در حاشیه اجلاس مجمع عمومی با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و مشخصا با وزیر امور خارجه گفت‌وگو کنند که این تمایل پس از انعقاد توافقنامه برجام به‌مراتب افزون‌تر شده است، به‌صورتی که وزارت امور خارجه بعضا برای تنظیم برنامه‌های آقای ظریف در نیویورک با مشکل کمبود وقت مواجه می‌شود.
با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده، و بهانه‌جویی‌های دولت جدید آمریکا برای به شکست کشاندن برجام، کشورهایی که اهمیت این توافق برای برقراری امنیت بین‌الملل و صلح جهانی را درک می‌کنند، تاکنون تمایل چندانی به همراهی با وی در این زمینه از خود نشان نداده‌اند، چنان‌که برای نمونه می‌توان به اتحادیه اروپا به‌عنوان نهاد متشکل و رسمی کشورهای اروپایی اشاره کرد که مسئولان مختلف آن تا به امروز با جدیت بر اهمیت پابرجا بودن برجام تاکید داشته است.
در این میان، درباره سوال شما باید بگویم احتمال ملاقات آقای ظریف با مقامات سیاسی اروپایی در چهارچوب روابط دوجانبه قابل بررسی است. ایران و این کشورها راه‌های مختلف را پیموده‌اند و اکنون پس از سال‌ها سردی، یخ روابط به مرور پس از برجام باز شده که به‌عنوان نمونه می‌توان به باز‌شدن سفارت انگلستان و آغاز روابط کنسولی میان دو کشور اشاره کرد.
نشانه‌هایی که بر اساس آن می‌توان گفت رابطه نرمال ایران و انگلستان شروع شده است. همچنین کشورهای اروپایی بارها اعلام کرده‌اند که از برجام حمایت می‌کنند و بر این پیمان بین‌المللی که به امضای همه کشورهای 1+5 رسیده است، پایدار خواهند ماند.
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از صحبت‌هایش اشاره کرده که بدون آمریکا هم برجام ادامه خواهد داشت. به‌نظر شما آیا این اتفاق خواهد افتاد؟ اساسا ادامه برجام بدون آمریکا چگونه ممکن خواهد بود و چه روندی را به خود خواهد گرفت؟
پیش از هر نکته‌ای باید بر این موضوع تاکید کرد که بهانه‌جویی‌های شخص ترامپ علیه برجام تا به امروز اتفاق نظری را به‌همراه نداشته است و محدود به خود وی و چند تن از مشاورانش بوده است.
طبیعتا اگر هیات حاکمه ایالات متحده به این تصمیم برسند که برجام را نقض کنند، سایر امضا‌کنندگان برجام بر عهد خود باقی خواهند ماند و از اینجا به بعد دیگر به آمریکا مربوط است که از یک پیمان چندجانبه بین‌المللی خارج شود و تبعات آن را بپردازد یا اینکه همچنان متعهد به اجرای قوانین بین‌المللی باشد. آنچه به ایران مربوط می‌شود، احترام به قوانین بین‌المللی است.
بنابراین اگر آمریکا و شخص ترامپ و مشاورانش تصمیم به خروج از برجام داشته باشند، این موضوع به معنای همراهی سایر کشورها با آنان نخواهد بود. به‌نظر می‌رسد ایده کنار گذاشتن برجام در خود آمریکا نیز طرفدار چندانی ندارد و ترامپ حتی در صورت عملی‌کردن این ایده انسجام و حمایت داخلی را همراه خود نخواهد داشت. برجام معاهده‌ای بین‌المللی در راستای تعمیق صلح بین‌المللی و امنیت جهانی است و به همین دلیل، چه در داخل خود آمریکا و چه در میان متحدان این کشور کمتر کسی حاضر است به لغو و زیرپاگذاشتن آن رضایت بدهد.
با همه این اوصاف، نمی‌توان این واقعیت را کتمان کرد که بیشتر تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران از سوی آمریکا بوده است و برجام هنگامی حاصل شده که ایران و آمریکا مستقیما با یکدیگر مذاکره کرده‌اند. با این حساب، چطور امکانپذیر است که پس از خروج آمریکا از برجام این معاهده به قوت خود باقی بماند؟
همان‌طور که خود آقای ظریف نیز اشاره کردند، امضای برجام لزوما به معنای پایان اختلافات سالیان دراز ایران و آمریکا نبوده، بلکه امضای برجام برای طرفین تعهداتی ایجاد می‌کند که منوط به اجرای تعهدات طرف مقابل است. طبعا هم امضای برجام به معنای فراموشی اختلافات متعدد ایران و آمریکا نیست.
اگر آمریکا یک طرفه تصمیم به کنار گذاشتن برجام بگیرد، طبیعتا اتفاقی که می‌افتد، این است که ایران هم متناسب با اقدامات طرف مقابل اقداماتی حقوقی در راستای تامین منافع خود انجام خواهد داد. لذا اجرای برجام صرفا تحریم‌های هسته‌ای را لغو کرده و تحریم‌هایی که پیش از مطرح‌شدن برنامه هسته‌ای ایران برقرار شده بود، در جای خود مانده است.
برخی معتقدند با روی کار آمدن دولت ترامپ و به‌ویژه موضعی که در قبال برجام اتخاذ کرده، بین اروپا و آمریکا شکافی به وجود آمده است. آیا شما با چنین تحلیل‌هایی موافق هستید؟ آیا ایران می‌تواند از این شکاف به نفع خود استفاده کند؟
قطعا رفتاری که ایران همچون هر کشور دیگری نشان خواهد داد، حفظ و تعمیق روابط با دیگر کشورها بر اساس منافع ملی خود است. ما باید در این فرصت از شکافی که بین کشورهای اروپایی و آمریکا افتاده، نهایت استفاده را بکنیم و این پیام را به هیات حاکمه آمریکا برسانیم که زیرپا گذاشتن برجام چه تبعاتی برایشان خواهد داشت. در عین حال، ما در راستای ایجاد اختلاف بین دیگران عمل نمی‌کنیم، بلکه منافع ملی خود را در نظر می‌گیریم و اقدامات خود را با این هدف انجام می‌دهیم.
انتهای پیام/
