این تعابیر در حالی از سوی روحانی نوشته شده که در ادامه همان کتاب، وی به شکست سلسله مذاکرات تیم مذاکره کننده هسته ای وقت با سه کشور اروپایی اشاره می کند و در نهایت تصریح می کند که ایران هر چقدر اقدامات اعتمادسازش را افزایش داد، در نهایت دستاورد قابل توجهی از سوی طرف مقابل کسب نکرد.
رییس جمهور در صفحات 596، 597 و 598 کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای ضمن اشاره به توافق پاریس، در نهایت به شکست این مذاکرات اشاره کرده و تاکید می کند بعد از نزدیک به دو سال مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی، آنها قصد به نتیجه رسیدن و حل کردن پرونده هسته ای ایران را نداشتند و با ارائه یک بسته پیشنهادی تحقیر آمیز به ایران، باعث شدند تا ایران نیز در نامه ای متقابلا پاسخ تندی به آنها بدهد.
آقای روحانی پس از تشریح جزییات پیشنهادات تحقیرآمیز اروپایی ها به ایران، می نویسد: «در مجموع پیشنهاد مذکور در زمینه تقاضاها از ایران بسیار طولانی اما در مورد پیشنهادهای ارائه شده به ایران به طور مضحکی کوتاه و نارسا می باشد. فقدان هر گونه تلاش برای ایجاد ظاهری متوازن، این پیشنهاد را به دستور استعماری کاپیتولاسیون شبیه میسازد. پیشنهاد یاد شده توهینی به تمام ملت ایران است که سه کشور اروپایی باید به خاطر آن از ملت ایران پوزش بطلبند.»
این بخش از خاطرات روحانی آن هم بعد از سه توافق سعدآباد، بروکسل و پاریس نشان می دهد عملا سه کشور اروپایی هدفی جز تطویل مذاکرات برای ادامه تعلیق و تعطیلی تاسیسات هسته ای ایران نداشته اند و در نهایت نیز ضمن نقض تعهدات خود، تنها با تحقیر ایران کشور را برای مدتها عقب انداختند.
این دیدگاه درست در مقابل دیدگاه رهبرانقلاب بوده است که فرموده‌اند: «دشمنی آمریكا با ملّت ایران و با جمهوری اسلامی اصلاً حول محور هسته‌ای نیست؛ این خطا است اگر خیال كنیم كه دعوای آمریكا با ما سرِ قضیّه‌ی هسته‌ای است؛ نه، قضیّه‌ی هسته‌ای بهانه است؛ قبل از اینكه مسئله‌ی هسته‌ای مطرح باشد، همین دشمنی‌ها، همین مخالفتها از اوّل انقلاب بود؛ اگر یك روزی هم مسئله‌ی هسته‌ای حل شد - فرض كنید جمهوری اسلامی عقب‌نشینی كرد؛ همان‌كه آنها میخواهند - خیال نكنید مسئله تمام خواهد شد؛ نه، ده بهانه‌ی دیگر را به‌تدریج پیش میكشند: چرا شما موشك دارید؟ چرا هواپیمای بدون سرنشین دارید؟ چرا با رژیم صهیونیستی بدید؟ چرا رژیم صهیونیستی را به رسمیّت نمی‌شناسید؟ چرا از مقاومت در منطقه‌ی به قول خودشان خاورمیانه حمایت میكنید؟ و چرا؟ و چرا؟ و چرا؟ مسئله این نیست كه اینها سرِ قضیّه‌ی هسته‌ای با جمهوری اسلامی اختلاف پیدا كرده باشند؛ نه، تحریم آمریكا از اوّل انقلاب شروع شد.»
تکرار تجربه‌ی شکست خورده
مذاکرات سال 92 با اغواگری فراوان برای همراه کردن مردم انجام شد. جمله معروف رئیس جمهور که حتی مشکلات آب خوردن را هم به مسئله مذاکرات گره زده بود در همین راستا قابل تحلیل است. رئیس جمهور هفدهم خردادماه 94 (حدود 2 سال پیش) در مراسم دهمین دوره جایزه ملی محیط زیست، گفت: اینکه می گوییم تحریم ظالمانه باید از بین برود بعضی ها چشم هایشان را زیاد نچرخانند! تحریم های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید. تا مسئله محیط زیست حل سود. تا اشتغال جوانان حل شود. تا صنعت جامعه حل شود. تا آب خوردن مردم حل شود. تا منابع آبی زیاد شود. تا بانک های ما احیا شود
برخی این وعده را در ادامه وعده حل 100 روزه مشکلات مردم بیان می‌کنند و امضا شدن توافق ژنو پس از صد روز را خروجی این ایده می‌دانند.
این تفکر و تلاش دولت برای رسیدن زودهنگام به هر توافقی بار دیگر نیز شکست خورد. درنهایت پس از امضای برجام رئیس بانک مرکزی دولت روحانی دستاورد آن را تثریبا هیچ عنوان کرد. رهبرانقلاب که بارها در طول مذاکرات با عدم خوش بینی خود و ذکر بدعهد بودن دشمن و توجه دولتمردان به کارشناسان و منتقدان سعی داشتند تا دولت را در مسیر درست هدایت کنند در این خصوص میگویند: «عجله در مواردی خطرش و ضررش از فرصت‌سوزی بیشتر است؛ کما اینکه ما در قضیّه‌ی برجام عجله کردیم؛ ما نباید عجله میکردیم؛ همه‌ی کارهای آنها روی کاغذ بود، کارهای ما روی زمین بود؛ ما عجله کردیم کارهای خودمان را انجام دادیم، آنها هم کارشان را انجام ندادند، تعهّداتشان را انجام ندادند.»
به تعهداتی بالاتر از برجام عمل کردیم اما...
رهبرانقلاب بعدا از قول وزیر امور خارجه نیز فرمودند: «به گفته‌ی وزیر خارجه‌ی محترم ما -که خب واقعاً اینها زحمت هم میکشند- اروپا یازده تعهّد در مقابل ایران، در قضیّه‌ی برجام داشته و به هیچ کدام از این یازده تعهّد عمل نکرده؛ یعنی این حرفی است که وزیر خارجه‌ی ما دارد میگوید؛ وزیر خارجه خب معمولاً ملاحظات دیپلماتیک دارند، امّا با وجود این ملاحظات دیپلماتیک، وزیر خارجه‌ی ما بصراحت دارد این حرف را میزند که اروپا یازده تعهّد در قبال ما دارد و به این یازده تعهّد عمل نکرده؛ ما چه؟ ما به آن تعهّداتی که در برجام بود و به چیزی بالاتر از آن عمل کردیم»
نقض عهدهای مکرر برجامی باعث شد تا در همان دولت اوباما نیز که با تحریم آیسا و ویزا تحریم‌ها و دشمنی خود را ادامه می‌داد جریان غرب گرا در مقابل نقض عهدهای مکرر دشمن جوابی برای گفتن نداشته باشند. رهبرانقلاب در این خصوص فرمودند: «مرتّب تکرار کردم که به آمریکایی‌ها نمیشود اعتماد کرد -بعضی‌ها سختشان بود قبول کنند- امّا امروز خود مسئولین ما [میگویند].۱۳۹۵/۰۵/۱۱»
ادامه برجام با اروپا و چرندی به نام اینستکس
با این وحود دولت روحانی با خروج کامل امریکا از برجام باز هم ترجیح داد که راه مماشات با غرب را در پیش بگیرد. دولت ترامپ که در ادامه نقض عهدهای آمریکا در دوره اوباما از برجام خارج شده بود با این واکنش حسن روحانی روبه رو شد که: «آمریکا اعلام کرد از برجام خارج شده است، این را در ماه‌های گذشته هم به شکل دیگری انجام داده بودند، آنها بگویند کی به تعهدات خود عمل کردند؟ آیا جز چند امضا هرگز به تعهدات خود عمل کرده اند؟.... خوشحالم که یک موجود مزاحم از برجام خارج شده است»
روحانی در حالی اعلام کرد که با اروپا به برجام ادامه خواهد داد که همچون برجام شروط رهبر انقلاب را در ادامه برجام توسط ایران نادیده گرفته بود.
شروط رهبری به وضوح نشان می‌دهد که هیچ کدام از موارد ذکر شده از سوی اروپا تامین نشده و صرفا یک نمایش مضحک به نام اینستکس در برابر حجم سنگینی از تعهدات ایران راه اندازی شد. کانالی که رهبر انقلاب آن را یک شوخی تلخ دانستند و اعلام کردند که با این وضعیت، اروپا عملا از برجام خارج شده است: « به وعده‌های این و آن هم نباید تکیه کرد. در سال ۹۷ که آمریکا از برجام خارج شده بود، اروپایی‌ها ما را به عقب انداختند و اقتصاد کشور را شرطی کردند. این برای اقتصاد کشور خیلی مضر است. اروپایی‌ها هیچ کاری نکردند. آخرین ابتکار آنان هم بازیچه چرندی به اسم اینستکس بود. خود این یک چیز مضر و غلطی است که این را هم انجام ندادند و نکردند.»
مواضع روحانی در این دوره زمانی بسیار چرخشی و عجیب بود. تا جاییکه روحانی مذاکره با آمریکا را دیوانگی خواند و گفت: «امروز آمریکایی‌ها به بعضی از کشورهای شرق آسیا پیغام مذاکره می‌دهند که با ما مذاکره کن؛ مگر دیوانه شدند که با شما مذاکره کنند؛ شما مذاکره دیروز را علنی زیر پا می‌گذارید و به مذاکره امضا شده‌ای که به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده بی‌اعتنا هستید.»
تکرار خاطرات برجامی
اما القائات دشمن بار دیگر اثر کرده است و دولتمردان تمام تلاش خود را شبانه روزی برای بازگرداندن آمریکا به برجام گذاشته اند. صالحی 14 بهمن ماه با ذوق زدگی به مردم قول داد که در نشست وین که این روزها در حال برگزاری است خبرهای خوشی خواهند شنید. او گفت مردم فقط یک هفته صبر کنند تا نتایج آن را ببینید. این دیدگاه توسط روحانی، ظریف و عراقچی نیز بارها تکرار شد.
حسن روحانی همزمان با نشست فرسایشی وین در سخنانی عجیب گفت: «امروز آمریکا آماده است بنشیند و به اجرای برجام و به تعهداتش بازگردد. بازگشت به تعهدات به معنای دینی و مصطلح ما توبه است. برای برای اجرای توبه آماده است. هل لی من توبه میگوید! میگوید من آمده‌ام توبه کنم، من می‌خواهم به برجام برگردم»
این صحبت‌ها در حالی است که دولت بایدن نه تنها تاکنون از اجرای تعهدات خود سرپیچی کرده که حتی زیاده‌خواهی‌های دیگری را هم مطرح کرده و تاکنون از لغو تحریم‌ها و اصلاح سیاست‌های خود صحبتی نکرده است!
رهبر انقلاب اما با نگرانی از تجربه نشدن اعتماد به آمریکا مساله مهمتر از بازگشت آمریکا به برجام یعنی رفع تحریم‌ها را مطرح کرده و در بخشی از بیانات خود به مناسبت حماسه 19دی فرمودند: «می گویند آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد، ما هیچ اصرار و عجله ای نداریم که آمریکا به برجام بازگردد. مساله ما برگشتن یا برنگشتن آمریکا نیست. مطالبه منطقی و عقلانی ما رفع تحریم هاست. تحریم ها باید برداشته شود. این حق غصب شده ملت ایران است. آمریکا و اروپا که اویزان آمریکاست باید به وظیفه خود عمل کنند و تحریم ها را بردارند.اگر تحریم ها برداشته شد برگشت آمریکا به برجام معنایی خواهد داشت. مساله خسارت ها هم وجود دارد که در مراحل بعدی دنبال خواهد شد اگر تحریم ها برداشته نشد برگشت آمریکا به برجام نه تنها به نفع ما نیست بلکه به ضرر ما هم خواهد بود و نفعی هم ندارد.»
مقامات آمریکایی قصد ندارند گذشته خود را اصلاح کنند و تحریم‌ها را رفع کنند. اما دولتمردان روحانی همه تلاش خود را می‌کنند تا به هر قیمتی رسیدن به یک توافق جدید را در روزهای پایانی دولت خود اعلام کنند. اتفاقی که بار دیگر خسارت محض را برای کشور به ارمغان خواهد آورد.
از یک سوراخ چند بار باید گزیده شویم؟
زمان آزمون و خطا کردن به پایان رسیده است. اما با این وجود دولت روحانی درس عبرت نگرفته است. مقامات آمریکایی یک صدا از عدم رفع همه تحریم‌ها در ازای محدودیت‌های برجامی برای ایران صحبت می‌کنند. با این وجود دولتمردان به جای سرزنش دشمن خارجی دوستان داخلی و منتقدان را مورد عتاب قرار می‌دهند و انتقادات دلسوزانه را سیاسی جلوه می‌دهند. بسیاری از کارشناسان بر این باوردند که دولتمردان نگران از نتایج انتخاباتی 1400 هستند و برای این مساله دست به هر کاری حتی ذبح منافع ملی می‌زنند. عجله به توافق و رویکرد به شدت خسارت آمیز هر توافقی بهتر از بی توافقی است می‌تواند بازگشت آمریکا، فعال شدن مکانیزم ماشه و عدم رفع تحریم‌ها را داشته باشد.
رهبرانقلاب: بهره‌گیری از تجربه‌ها یا دو بار از یک سوراخ گزیده شدن؛ این هم یک مسئله [است]. حالا در همین مسائل مواجهه‌ی ما با دشمنان خارجی -مثلاً با غرب، با آمریکا، با اروپا- خب یک قضایایی داریم دیگر؛ قضایای گذشته را داریم، از اوّل انقلاب هم قضایایی داریم، امّا این اواخر هم قضیّه‌ی برجام [را داشتیم] و تعهّدات اینها و بعد هم زدن زیر تعهّدها و عدم رعایتشان، عدم ملاحظه‌شان؛ خب، این یک تجربه است. ما در برخورد با این جناحی که با ما این جور برخورد کرده و علی‌رغم عُهود و مواثیق مؤکّد،(۹) به وظایف خودش عمل نکرده و همین طور با لبخند و با ریشخند و با این حرفها قضایا را پیش برده، باید نوع برخوردمان با این طرف، با این آدم، با این دولت، با این جبهه، با استفاده‌ی از این تجربه باشد و بدانیم که با اینها چگونه باید برخورد کنیم.۱۳۹۷/۱۲/۲۳
