رویداد مهمی که در روز پنج آذر در دارالمومنین گرگان رقم خورد به دلیل بیتوجهی و یا کمتوجهی مسئولان، اصحاب قلم، گرگاندوستان و ... هنوز برای نسل دوم و سوم انقلاب ناشناخته مانده است، این درحالی است که بخش مهمی از هویت فرهنگی جامعه را همین وقایع تاریخی تشکیل میدهند و فراموشی آنها زیان جبرانناپذیری به شخصیت فرهنگی اجتماعی نسل جوان وارد خواهد کرد.
غلامرضا خارکوهی تاریخنگار گلستانی و مدیرمسئول نشریه انقلاب که دستی بر قلم دارد با انتشار 13 کتاب گرانبها در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، آثار ارزشمندی برجای گذاشته است که آخرین تالیف این نویسنده صاحبنام به کتاب « حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان» برمیگردد، خبرنگار فارس در این راستا گفتوگویی تفضیلی با این نویسنده اهل قلم ترتیب داده تا از دریچه نگاه این تاریخنگار گلستانی وقایع گرگان را ورق بزنیم.
فارس: چه عاملی سبب شد حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان را در قالب کتابی فاخر به رشته تحریر درآورید؟
خارکوهی: واقعه پنج آذر گرگان یکی از بزرگترین وقایع تاثیرگذار در روند انقلاب اسلامی به ویژه در استان گلستان و شهرستان گرگان است که باید در ردیف وقایع بزرگ مشهد، اصفهان، تهران، قم و تبریز قرار بگیرد اما متاسفانه حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان در میان وقایع کشور از همه مظلومتر واقع شده است که در کتب درسی و تقویم رسمی کشور ثبت و درج نشده در حالی که بسیاری از اتفاقات کوچکتر از پنج آذر گرگان در منابع تاریخی آمده است.
واقعه پنج آذر گرگان از نظر جغرافیایی در یک شهر کوچک در سال 1357 اتفاق افتاده است، گرگان امروز نسبت به گرگان سال 1357 خیلی متفاوت است جمعیت گرگان چندین برابر آن زمان شده است و در واقع گرگان سال 1357 یک دهکده بزرگ بوده است که در چنین شهر کوچکی یک رویداد بزرگ آن هم با تقدیم 14 شهید و حدود 150 مجروح به وقوع پیوست که واقعا در تاریخ معاصر ایران کمنظیر است.
از طرفی این واقعه آنقدر مهم است که 8 هزار گلوله در یک روز و برای یک راهپیمایی برای سرکوبی مردم یک شهر کوچک استفاده شده است بنابراین لازم دیدم که این واقعه را برای مردم گرگان و گلستان و سایر شهرهای کشور خصوصا نسل آینده معرفی کنم تا به صورت مکتوب و مستند باقی بماند.
فارس: آیا تمام وقایع پنج آذر گرگان در قالب کتابی که تدوین کردید گنجانده شده یا به چاپهای بعدی خواهد رسید؟
خارکوهی: این کتاب تاکنون جامعترین و کاملترین کتاب درباره واقعه پنج آذر گرگان است و تنها مرجع مستند این واقعه محسوب می‌شود حجم این کتاب در چاپ دوم به حدود 400 صفحه رسیده است لذا اگر امکانات حمایتی برای کار پژوهش فراهم باشد قطعا میتوان 400 صفحه دیگر نوشت لذا انتظار دارم نهادها و اشخاص فرهنگی علاقمند به کارهای پژوهشی و تاریخی انقلاب اسلامی از این آثار حمایت کنند.
فارس: کتاب حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان نخستین اثر شما در معرفی این واقعه است؟
خارکوهی: خیر؛ کتاب 2 هزار و 500 صفحهای با عنوان «استان گلستان در انقلاب اسلامی» نیز به رشته تحریر درآوردم که در آن تمام وقایع گلستان از سال 1341 تا سال 1357 آمده است وقایعی نظیر 15 خرداد، جریان اصلاحات ارزی در دهه 40، سفرهای خاندان پهلوی، غارتگریهای خاندان پهلوی از اراضی و جنگلهای گلستان، زندانیان سیاسی، تبعیدیها، تظاهرات، وقایع شهرهای مختلف گلستان در این کتاب کنجانده شده اما در کتاب پنج آذر گرگان فقط به به این واقعه مهم تاریخی پرداخته شده است.
فارس: شما به عنوان یک نویسنده و تاریخنگار چه اقداماتی برای ثبت حماسه پنج آذر گرگان در کتابهای درسی و تقویم ملی کشورمان انجام دادهاید؟
خارکوهی: یکی از تاثیرات خوبی که این کتاب در طول پنج سال گذشته بر جای گذاشته است این بوده که در طول سالهای اخیر مراسماتی به مناسبت گرامیداشت واقعه پنج آذر گرگان برگزار شود که البته این مراسمات لازم، اما کافی نیست و نیاز است که مراسمهای باشکوهتر و وسیعتری در سطح ملی برگزار شود.
این کتاب موجب شد که واقعه پنج آذر گرگان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در فهرست میراث معنوی قرار بگیرد و سه سال پیش نیز در سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان روز ملی گرگان انتخاب و معرفی شد.
فارس: اگر روز پنج آذر به عنوان روز ملی گرگان انتخاب شده بنابراین چگونه شورای اسلامی شهر گرگان روز 20 شهریور را به عنوان روز گرگان ثبت کرده و در این روز مبادرت به برگزاری برنامههایی می‌کند؟
خارکوهی: آن اقدام به نظر من یک مقدار شتابزده انجام شده است شورای اسلامی شهر گرگان باید تامل بیشتری در آن زمان برای انتخاب روز گرگان انجام میداد، قاعدتا آنها نیز نیت خیر داشتند اما انتخاب روز گرگان در 20 شهریور کار شتابزدهای بوده که با تعمق و تامل زیاد انجام نشده است در حالی که همه میدانند بزرگترین واقعه تاریخی که میتواند شناسنامه گرگان باشد همین واقعه پنج آذر است که بسیاری از مردم نیز تمایل دارند و میخواهند که روز پنج آذر به عنوان روز ملی گرگان معرفی و شناسانده شود که البته این موضوع از طریق برخی رسانهها به گوش مسئولان رسانیده شد که امیدواریم این اتفاق هر چه زودتر صورت بگیرد.
فارس: نقش رسانهها را در معرفی واقعه پنج آذر گرگان چگونه ارزیابی میکنید؟
خارکوهی: رسانه‌های داخل استان مخصوصا شهرستان گرگان دو دسته هستند که متاسفانه اندکی از آنها به واقعه پنج آذر گرگان میپردازند و با کمال تاسف برخی از آنها نیز اصلا به این واقعه مهم و تاریخی توجهی ندارند در حالی که پنج آذر مهمترین رویداد تاریخ انقلاب اسلامی در تاریخ گرگان است.
مخصوصا کسانی که آنقدر از گرگانی بودن و اصالتهای شهر و تاریخ گرگان دم میزنند چرا به واقعه پنج آذر به عنوان اصالت جغرافیایی شهر گرگان نمی پردازند و اغلب این رسانهها در حق واقعه پنج آذر گرگان کملطفی و کوتاهی میکنند.
البته باید از خبرگزاریهای کشوری از جمله خبرگزاری فارس و برخی سایتهای خبری خارج از استان تشکر کنم که بهتر از رسانه‌های داخلی به واقعه پنج آذر گرگان پرداختهاند.
فارس: چه انتظاری از مسئولان دارید؟
خارکوهی: بنده 35 سال است که به دنبال وقایع انقلاب و گردآوری اسناد و اتفاقات انقلاب اسلامی در گلستان هستم که با مشکلات فراوانی برای جمعآوری اطلاعات مواجه شدم و هنوز هم در این عرصه فعالیت میکنم که ماحصل این تلاشها انتشار 13 کتاب مستند به اسناد، خاطرات شفاهی، تحلیل، مشاهدات و مطالعات میدانی است.
انتظارم از نهادهای فرهنگی این است که بخشی از بودجههای فرهنگی خود را به انتشار کتابهای تاریخ انقلاب در این منطقه اختصاص دهند بنده متاسف هستم از اینکه گاهی برای یک مراسم ناچیز میلیونها تومان هزینه می‌شود اما برای انتشار یک کتاب تاثیرگذار که میتواند مستند تاریخ مبارزات شهر گرگان به تصویر بکشد حاضر به مساعدت نمیشوند و حرف از کمبود بودجه به میان میآورند در حالی که گاهی اوقات وقتی یک مقام دون پایه در یک وزارتخانه به گرگان میآید اداره متبوعه شهر را پر از بنرهای تبلیغاتی میکنند و 10 تا 20 میلیون هزینه می کنند اما اگر به همین دستگاه اجرایی یک میلیون تومان برای حمایت یک کتاب تاریخی شهر گرگان مساعدت بخواهیم حاضر به همکاری نمی شود که این کم‌کاری جای گله فراوان دارد.
حتی شخصیت های سیاسی و مذهبی شهر گرگان اقدامات موثری برای ثبت واقعه پنج آذر در تقویم ملی انجام نداده اند در حالی که برای انتصاب یک فرماندار ماه ها جلسه می گذارند، مذاکره می کنند و با تهران تماس میگیرند اما برای ثبت واقعه پنج آذر گرگان حتی حاضر نیستند با تهران ارتباط برقرار کرده و از رئیسجمهوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس سازمان آموزش و پرورش خواستار پیگیری موضوع شوند.
بنده به تنهایی طی سه سال گذشته دو بار برای مقامات کشوری نامه فرستادم و مشروح این واقعه را برای مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهور توضیح دادم و از آن بزرگواران خواستم تا واقعهای که در پنج آذر گرگان مورد مظلومیت واقع شده توجه جدی داشته باشند.
فارس: در پایان اگر احساس میکنید مطلب مهمی وجود دارد بیان کنید؟
خارکوهی: در تدوین کتاب و جمعآوری مطالب به خیلی از شهرها از جمله تهران، مشهد و سایر شهرها سفر کردهام و در بسیاری از خانهها، پشتبامها، زیرزمین منازل، خانههای انقلابیون و ادارات مختلف رفتم تا این اسناد و اطلاعات جمع آوری شود، تدوین تاریخ انقلاب اسلامی در گرگان مثل کارکردن با اعمال شاقه است به دلیل اینکه اینجا استان مستقلی نبوده و بسیاری از اسناد و مدارک مبارزاتی در این شهر موجود نبوده است لذا از جاهای متعدد و با زحمت فراوان این اطلاعات را جمعآوری کردم که حاصل این تلاشها منتج به انتشار 13 جلد کتاب در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس شده که بزرگترین کتاب اینجانب «گلستان در انقلاب اسلامی» بوده است که در سه جلد به صورت گالینگور و نفیس در 2 هزار و 500 صفحه چاپ شد که تمام این موفقیتها را مدیون همسر بزرگوارم هستم که در تمامی لحظات و انعکاس مطالب یاور و همراهم بود.
=================
مصاحبه از زهره رجبی
رویداد مهمی که در روز پنج آذر در دارالمومنین گرگان رقم خورد به دلیل بیتوجهی و یا کمتوجهی مسئولان، اصحاب قلم، گرگاندوستان و ... هنوز برای نسل دوم و سوم انقلاب ناشناخته مانده است، این درحالی است که بخش مهمی از هویت فرهنگی جامعه را همین وقایع تاریخی تشکیل میدهند و فراموشی آنها زیان جبرانناپذیری به شخصیت فرهنگی اجتماعی نسل جوان وارد خواهد کرد.
غلامرضا خارکوهی تاریخنگار گلستانی و مدیرمسئول نشریه انقلاب که دستی بر قلم دارد با انتشار 13 کتاب گرانبها در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، آثار ارزشمندی برجای گذاشته است که آخرین تالیف این نویسنده صاحبنام به کتاب « حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان» برمیگردد، خبرنگار فارس در این راستا گفتوگویی تفضیلی با این نویسنده اهل قلم ترتیب داده تا از دریچه نگاه این تاریخنگار گلستانی وقایع گرگان را ورق بزنیم.
فارس: چه عاملی سبب شد حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان را در قالب کتابی فاخر به رشته تحریر درآورید؟
خارکوهی: واقعه پنج آذر گرگان یکی از بزرگترین وقایع تاثیرگذار در روند انقلاب اسلامی به ویژه در استان گلستان و شهرستان گرگان است که باید در ردیف وقایع بزرگ مشهد، اصفهان، تهران، قم و تبریز قرار بگیرد اما متاسفانه حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان در میان وقایع کشور از همه مظلومتر واقع شده است که در کتب درسی و تقویم رسمی کشور ثبت و درج نشده در حالی که بسیاری از اتفاقات کوچکتر از پنج آذر گرگان در منابع تاریخی آمده است.
واقعه پنج آذر گرگان از نظر جغرافیایی در یک شهر کوچک در سال 1357 اتفاق افتاده است، گرگان امروز نسبت به گرگان سال 1357 خیلی متفاوت است جمعیت گرگان چندین برابر آن زمان شده است و در واقع گرگان سال 1357 یک دهکده بزرگ بوده است که در چنین شهر کوچکی یک رویداد بزرگ آن هم با تقدیم 14 شهید و حدود 150 مجروح به وقوع پیوست که واقعا در تاریخ معاصر ایران کمنظیر است.
از طرفی این واقعه آنقدر مهم است که 8 هزار گلوله در یک روز و برای یک راهپیمایی برای سرکوبی مردم یک شهر کوچک استفاده شده است بنابراین لازم دیدم که این واقعه را برای مردم گرگان و گلستان و سایر شهرهای کشور خصوصا نسل آینده معرفی کنم تا به صورت مکتوب و مستند باقی بماند.
فارس: آیا تمام وقایع پنج آذر گرگان در قالب کتابی که تدوین کردید گنجانده شده یا به چاپهای بعدی خواهد رسید؟
خارکوهی: این کتاب تاکنون جامعترین و کاملترین کتاب درباره واقعه پنج آذر گرگان است و تنها مرجع مستند این واقعه محسوب می‌شود حجم این کتاب در چاپ دوم به حدود 400 صفحه رسیده است لذا اگر امکانات حمایتی برای کار پژوهش فراهم باشد قطعا میتوان 400 صفحه دیگر نوشت لذا انتظار دارم نهادها و اشخاص فرهنگی علاقمند به کارهای پژوهشی و تاریخی انقلاب اسلامی از این آثار حمایت کنند.
فارس: کتاب حماسه پنج آذر سال 1357 گرگان نخستین اثر شما در معرفی این واقعه است؟
خارکوهی: خیر؛ کتاب 2 هزار و 500 صفحهای با عنوان «استان گلستان در انقلاب اسلامی» نیز به رشته تحریر درآوردم که در آن تمام وقایع گلستان از سال 1341 تا سال 1357 آمده است وقایعی نظیر 15 خرداد، جریان اصلاحات ارزی در دهه 40، سفرهای خاندان پهلوی، غارتگریهای خاندان پهلوی از اراضی و جنگلهای گلستان، زندانیان سیاسی، تبعیدیها، تظاهرات، وقایع شهرهای مختلف گلستان در این کتاب کنجانده شده اما در کتاب پنج آذر گرگان فقط به به این واقعه مهم تاریخی پرداخته شده است.
فارس: شما به عنوان یک نویسنده و تاریخنگار چه اقداماتی برای ثبت حماسه پنج آذر گرگان در کتابهای درسی و تقویم ملی کشورمان انجام دادهاید؟
خارکوهی: یکی از تاثیرات خوبی که این کتاب در طول پنج سال گذشته بر جای گذاشته است این بوده که در طول سالهای اخیر مراسماتی به مناسبت گرامیداشت واقعه پنج آذر گرگان برگزار شود که البته این مراسمات لازم، اما کافی نیست و نیاز است که مراسمهای باشکوهتر و وسیعتری در سطح ملی برگزار شود.
این کتاب موجب شد که واقعه پنج آذر گرگان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در فهرست میراث معنوی قرار بگیرد و سه سال پیش نیز در سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان روز ملی گرگان انتخاب و معرفی شد.
فارس: اگر روز پنج آذر به عنوان روز ملی گرگان انتخاب شده بنابراین چگونه شورای اسلامی شهر گرگان روز 20 شهریور را به عنوان روز گرگان ثبت کرده و در این روز مبادرت به برگزاری برنامههایی می‌کند؟
خارکوهی: آن اقدام به نظر من یک مقدار شتابزده انجام شده است شورای اسلامی شهر گرگان باید تامل بیشتری در آن زمان برای انتخاب روز گرگان انجام میداد، قاعدتا آنها نیز نیت خیر داشتند اما انتخاب روز گرگان در 20 شهریور کار شتابزدهای بوده که با تعمق و تامل زیاد انجام نشده است در حالی که همه میدانند بزرگترین واقعه تاریخی که میتواند شناسنامه گرگان باشد همین واقعه پنج آذر است که بسیاری از مردم نیز تمایل دارند و میخواهند که روز پنج آذر به عنوان روز ملی گرگان معرفی و شناسانده شود که البته این موضوع از طریق برخی رسانهها به گوش مسئولان رسانیده شد که امیدواریم این اتفاق هر چه زودتر صورت بگیرد.
فارس: نقش رسانهها را در معرفی واقعه پنج آذر گرگان چگونه ارزیابی میکنید؟
خارکوهی: رسانه‌های داخل استان مخصوصا شهرستان گرگان دو دسته هستند که متاسفانه اندکی از آنها به واقعه پنج آذر گرگان میپردازند و با کمال تاسف برخی از آنها نیز اصلا به این واقعه مهم و تاریخی توجهی ندارند در حالی که پنج آذر مهمترین رویداد تاریخ انقلاب اسلامی در تاریخ گرگان است.
مخصوصا کسانی که آنقدر از گرگانی بودن و اصالتهای شهر و تاریخ گرگان دم میزنند چرا به واقعه پنج آذر به عنوان اصالت جغرافیایی شهر گرگان نمی پردازند و اغلب این رسانهها در حق واقعه پنج آذر گرگان کملطفی و کوتاهی میکنند.
البته باید از خبرگزاریهای کشوری از جمله خبرگزاری فارس و برخی سایتهای خبری خارج از استان تشکر کنم که بهتر از رسانه‌های داخلی به واقعه پنج آذر گرگان پرداختهاند.
فارس: چه انتظاری از مسئولان دارید؟
خارکوهی: بنده 35 سال است که به دنبال وقایع انقلاب و گردآوری اسناد و اتفاقات انقلاب اسلامی در گلستان هستم که با مشکلات فراوانی برای جمعآوری اطلاعات مواجه شدم و هنوز هم در این عرصه فعالیت میکنم که ماحصل این تلاشها انتشار 13 کتاب مستند به اسناد، خاطرات شفاهی، تحلیل، مشاهدات و مطالعات میدانی است.
انتظارم از نهادهای فرهنگی این است که بخشی از بودجههای فرهنگی خود را به انتشار کتابهای تاریخ انقلاب در این منطقه اختصاص دهند بنده متاسف هستم از اینکه گاهی برای یک مراسم ناچیز میلیونها تومان هزینه می‌شود اما برای انتشار یک کتاب تاثیرگذار که میتواند مستند تاریخ مبارزات شهر گرگان به تصویر بکشد حاضر به مساعدت نمیشوند و حرف از کمبود بودجه به میان میآورند در حالی که گاهی اوقات وقتی یک مقام دون پایه در یک وزارتخانه به گرگان میآید اداره متبوعه شهر را پر از بنرهای تبلیغاتی میکنند و 10 تا 20 میلیون هزینه می کنند اما اگر به همین دستگاه اجرایی یک میلیون تومان برای حمایت یک کتاب تاریخی شهر گرگان مساعدت بخواهیم حاضر به همکاری نمی شود که این کم‌کاری جای گله فراوان دارد.
حتی شخصیت های سیاسی و مذهبی شهر گرگان اقدامات موثری برای ثبت واقعه پنج آذر در تقویم ملی انجام نداده اند در حالی که برای انتصاب یک فرماندار ماه ها جلسه می گذارند، مذاکره می کنند و با تهران تماس میگیرند اما برای ثبت واقعه پنج آذر گرگان حتی حاضر نیستند با تهران ارتباط برقرار کرده و از رئیسجمهوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس سازمان آموزش و پرورش خواستار پیگیری موضوع شوند.
بنده به تنهایی طی سه سال گذشته دو بار برای مقامات کشوری نامه فرستادم و مشروح این واقعه را برای مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهور توضیح دادم و از آن بزرگواران خواستم تا واقعهای که در پنج آذر گرگان مورد مظلومیت واقع شده توجه جدی داشته باشند.
فارس: در پایان اگر احساس میکنید مطلب مهمی وجود دارد بیان کنید؟
خارکوهی: در تدوین کتاب و جمعآوری مطالب به خیلی از شهرها از جمله تهران، مشهد و سایر شهرها سفر کردهام و در بسیاری از خانهها، پشتبامها، زیرزمین منازل، خانههای انقلابیون و ادارات مختلف رفتم تا این اسناد و اطلاعات جمع آوری شود، تدوین تاریخ انقلاب اسلامی در گرگان مثل کارکردن با اعمال شاقه است به دلیل اینکه اینجا استان مستقلی نبوده و بسیاری از اسناد و مدارک مبارزاتی در این شهر موجود نبوده است لذا از جاهای متعدد و با زحمت فراوان این اطلاعات را جمعآوری کردم که حاصل این تلاشها منتج به انتشار 13 جلد کتاب در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس شده که بزرگترین کتاب اینجانب «گلستان در انقلاب اسلامی» بوده است که در سه جلد به صورت گالینگور و نفیس در 2 هزار و 500 صفحه چاپ شد که تمام این موفقیتها را مدیون همسر بزرگوارم هستم که در تمامی لحظات و انعکاس مطالب یاور و همراهم بود.
=================
مصاحبه از زهره رجبی
