سیاست منطقه ای آنکارا در چند سال اخیر ثبات چندانی نداشته و اتخاذ برخی از سیاست ها حتی امنیت داخلی این کشور را نیز به خطر انداخته است، اقداماتی که بازهم با حمله به شمال سوریه تشدید شده اند.
به گزارش پایگاه عدالت خواهان" ، روز 25 دیماه سال جاری ارتش ترکیه با تجاوز به شمال سوریه به بهانه سرکوب کردها صفحه ای جدید در تحولات مربوط به بحران سوریه باز کرد. از آن روز نبردی به نام «شاخه زیتون» با گلوله باران مناطق مسکونی این شهر شروع شد و پس از پنج روز به ورود تانک ها و جنگنده های این کشور به این منطقه انجامید.
با این وصف نزدیک به دو هفته از اقدامات ارتش ترکیه گذشته و طی این مدت دستکم ۵۸ نظامی ترک و عنصر مسلح سپر فرات کشته و یا اسیر و دستکم ۱۵۰ نفر دیگر نیز زخمی شده اند. در مقابل در اثر حملات ارتش ترکیه و سپر فرات ۴۸ نفر از ساکنان عفرین کشته شده اند که فقط شش نفر آنان را کُردها تشکیل می دادند.
شکست های ارتش ترکیه از نیروهای ائتلاف کردی در عفرین در حالیست که رجب طیب اردوغان اعلام کرده بود قصد دارد پس از فتح عفرین به سمت منبج نیز حرکت کرده و آنجا را نیز تسخیر کند. اردوغان گفته بود احتمال دارد عملیات ترکیه تا مرز عراق گسترش پیدا کند. ولی مقاومت کردها باعث عقب نشینی ارتش ترکیه و نیروهای ائتلافی آن یعنی تروریست های النصره و جیش الحر شده است.
در عرصه میدانی کردها حدود ۱۱ روستای اطراف عفرین شامل روستاهای شیراوا، راجو و سه و چهار ارتفاع در منطقه جندرسه بوده، را از ارتش ترکیه باز پس بگیرند. این در حالی است که در این عملیات تعداد نیروهای ارتش ترکیه و سپر فرات لااقل پنج برابر نیروهای کرد و غیر کرد مدافع عفرین بوده است. این پیروزی های روحیه بخش باعث شده تا این نتیجه به دست آید در صورت ادامه عملیات ارتش ترکیه، شاهد درگیری های فرسایشی در ماههای آینده خواهیم بود.
ترکیه یگان‌های مدافع خلق یا ی پ گ (عمده‌ترین گروه ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه) را به عنوان شاخه سوری حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و یک گروه تروریستی تلقی می‌کند. نیروهای دموکراتیک سوریه از گروه های اصلی در حمله به رقه و بازپس گیری آن از تروریست های داعش بودند، هرچند در این میان از حمایت های آمریکا نیز برخوردار بودند.
پیچیدگی های عملیات شاخه زیتون
حمله ترکیه به عفرین برای عقب راندن نیروهای کرد که در مواضع ترک ها به عنوان تروریست ها یاد می شوند در حالیست که آمریکا تلاش دارد تا ائتلافی 30 هزار نفری از گروه های کرد را در مرزهای سوریه و ترکیه تشکیل دهد و از آنها علیه حکومت بشار بهره گیرد. با این حال ترکیه پیش از آغاز عملیات هشدارهایی درباره حمله به شمال سوریه با ورود نیروهای کرد به عفرین داده بود.
با این وجود، دولت سوریه چنین حملاتی را تجاوز به خاک خود دانسته و خواهان عقب نشینی نیروهای ترکیه شده است. وزارت امور خارجه ایران در نخستین واکنش به عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه ابراز امیدواری کرده که «این عملیات فوراً پایان یافته و از تعمیق و گسترش بحران در مناطق مرزی ترکیه و سوریه جلوگیری به عمل آید». همچنین سرگئی لاوروف «اقدامات یک‌جانبه» آمریکا در مورد ایران و سوریه را تقبیح کرد و گفت ترکیه از این که آمریکا به تعهد خود در مورد سوریه پایبند نبوده و یک‌جانبه عمل می‌کند، «عصبانی» شده‌است.
هرچند برخی از کشورها مانند مصر و تونس حمله ترکیه را محکوم و غیرقانونی خوانده اند ولی در این بین مواضع روسیه و ایران جالب توجه است. آنها از محکومیت قاطع این عملیات یا تجاوز خواندن آن اجتناب کرده اند و در مواضع رسمی خواهان پایان مسالمت آمیز عملیات و آن را نتیجه سیاست های آمریکا دانسته اند.
چنین به نظر می رسد این دو کشور پس از نشست سوچی و آستانه (نشست ایران- ترکیه- روسیه) خواهان آن نیستند که با مقابله سخت با ترکیه، توافقات به دست آمده در گفتگوهای سه جانبه را با خطر روبه رو سازند. هرچند اقدام ترکیه تا حدود زیادی سوچی و آستانه را تضعیف کرده، دستیابی به توافق و تشکیل ائتلافی برای گسترش مناطق کمتر درگیر بین ایران، روسیه و ترکیه را با مانع جدی مواجه می کندو این می تواند اوضاع سوریه را بار دیگر به سمت تشدید و پیچیده تر شدن بحران سوریه سوق دهد. زیاده خواهی بیشتر ترکیه در تحولات آینده سوریه در ادامه عملیات می تواند واکنش جدی تر تهران و مسکو را به دنبال داشته باشد.
با این حال ورود نیروهای ارتش ترکیه به خاک سوریه را می توان نیجه چندین سال سیاست خارجی بی محابای آنکارا در حمایت از گروه های مسلح مخالف بشار اسد و حتی تروریست های تکفیری از سال 2011 به این سو دانست. رجب طیب اردوغان در حالی در ابتدای بحران سوریه به انتقاد از حکومت اسد پرداخت که در ادامه با بحرانی شدن اوضاع و پیروزی های گروه های مسلح و تروریست، شرایطی را مهیا دید که می تواند نفوذ خود را در سوریه با حمایت از این گروه ها افزایش دهد و خواهان خروج اسد از قدرت شد. براساس برخی از گزارش ها ترکیه یکی از مشتریان اصلی تجارت نفت داعش بود و تروریست های داعش مرز ترکیه را کریدور جهادی می دانستند.
به هر حال بر کسی پوشیده نیست که ترکیه تاوان حمایت از ترویست ها را با بی ثبات شدن کشورش و عملیات های تروریستی در داخل خاکش داد.
اما در عصر پسا داعش ترکیه با درک شرایط موجود و نفوذ ایران و روسیه در سوریه، خود را به این دو کشور نزدیک تر کرد و به خواهان نقش بیشتری در آینده تحولات سوریه شد. با این حال سیاست های خودسرانه ترکیه در منطقه بحرانی عراق و سوریه، هرآن احتمال تحرکات غیرهماهنگ و بحران زای را محتمل می نماید.
در صورتیکه حمایت کشورهای منطقه ای از تروریست های تکفیری نبود، ائتلاف های کرد با حمایت غرب تا به این حد به بهانه مقابله با داعش تجهیز نمی شدند تا پس از پیروزی در رقه، دارای توان عملیاتی بالایی جهت نقش آفرینی در حوزه میدانی در دیگر مناطق سوریه شوند. آمریکا با علم به این موضوع تدارک نیروی 30 هزار نفری از گروه های کرد را در شمال سوریه در دستور کار قرار داده است.
ترکیه هرچند به بهانه مبارزه با تروریست های گروه ی پ د عملیات نظامی خود را در شمال سوریه آغاز کرده ولی نیات رجب طیب اردوغان برای حضور نظامی در شمال سوریه گویای آن است که این کشور خواهان سهم بیشتری از آینده تحولات در سوریه است و از ابزار حضور نظامی برای فشار بر متحدان و کشورهای پر نفوذ در سوریه استفاده می کند. ترکیه پس از شکست سیاست هایش در سوریه و عراق بیشتر به دنبال حداقل هایی جهت حفظ پرستیژ سیاست خارجی پس از افتضاحات چند سال اخیر است که به آن می توان به عنوان برداشتن یک موز در مهمانی که دعوتی از آنها نشده یاد کرد.
