آنچنانکه پیش‌بینی می‌شد، در جریان برگزاری آخرین دور از انتخابات هیات‌رئیسه دوره دهم مجلس شورای اسلامی، علی لاریجانی باز هم توانست گوی سبقت را از محمدرضا عارف برباید و برای دوازدهمین سال پیاپی بر کرسی ریاست قوه مجریه تکیه بزند. در این انتخابات او با 155 رای رئیس مجلس شد و محمدرضا عارف هم 105 رای نمایندگان را که قاعدتا معادل اعضای فراکسیون امید است، به دست آورد.
به گزارش جهان نيوز، اتفاق مهم‌تر روز یکشنبه اما نه در جریان انتخاب رئیس که برای همه قابل پیش‌بینی بود که در جریان برگزاری انتخابات نواب رئیس رخ داد و برای اولین بار در چند سال گذشته توافق نمایندگان فراکسیون‌ها در صحن مجلس باعث تغییر یکی از نایبان رئیس شد. در جریان این انتخابات، مسعود پزشکیان با 148 رای در جایگاه نایب‌رئیس اول ابقا شد و علی مطهری که در سه سال گذشته همواره نفر دوم این جایگاه بوده است، در رقابت از گزینه فراکسیون ولایی مجلس جا مانده و این‌بار عبدالرضا مصری موفق شد نایب‌رئیس دوم شود. او در این فرآیند 143 رای نمایندگان مجلس را به خود اختصاص داد و علی مطهری و محمدحسین فرهنگی به ترتیب با 128 رای و 121 رای سوم و چهارم شدند. این اتفاقات البته هرکدام با حواشی و کش‌وقوس‌های مهم سیاسی همراه بوده که «فرهیختگان» در شماره امروز خود آنها را بررسی می‌کند.
علی لاریجانی باز هم دست به دامان اصولگرایان شد
یکی از نزدیکان علی لاریجانی چندی پس از انتخابات مجلس دهم در گفت‌وگویی جزئیات توافقات برای تهیه لیست امید تهران را بیان کرد. او در این گفت‌وگو چند قدم جلوتر از تحلیل کارشناسان هم رفت و توضیح داد که مبنای ائتلاف این بوده که لیست 30 نفره تهران میان سه گروه تقسیم شود؛ به این صورت که 10 نفر اصلاح‌طلب در لیست حضور داشته باشند، 10 نفر از نزدیکان دولت و 10 نفر از اصولگرایان نزدیک به علی لاریجانی که البته به دلایلی این ترکیب قدری به هم می‌خورد و تنها کاظم جلالی و بهروز نعمتی از نزدیکان علی لاریجانی در لیست به همراه نمایندگان دو طیف دیگر حضور می‌یابند. این اتفاق کم‌نظیر در تاریخ سیاسی ایران بعد از آن رخ داد که در جریان مجلس گذشته که طیفی قوی از نمایندگان منتقد دولت در آن حضور داشتند، همراهی مشخص و پررنگ علی لاریجانی و نمایندگان نزدیک به او با دولت حسن روحانی صورت پذیرفت و این همراهی زمینه‌ساز ائتلاف در انتخابات مجلس دهم و پس از آن شد.
به گزارش پایگاه عدالت خواهان ایران" پس از برگزاری انتخابات و توفیق این ائتلاف تحت عنوان لیست امید و راهیابی همه 30 نفر حاضر در این لیست، در اولین ایستگاه ادامه حرکت منسجم این سه‌گانه با چالش مواجه شد و تضاد مهمی میان آنها شکل گرفت. اولین ایستگاه جایی نبود جز انتخاب هیات‌رئیسه مجلس؛ جایی که علی لاریجانی به‌عنوان لیدر بخشی از لیست امید تهران از یک طرف نامزد ریاست مجلس شد و محمدرضا عارف به‌عنوان سرلیست امید و رئیس فراکسیونی به همین نام در مجلس، از طرف دیگر خود را در معرض انتخاب نمایندگان برای ریاست مجلس گذاشت. این اتفاق نهایتا باعث شد اصلاح‌طلبان طرف عارف را گرفته و یک سوی میدان بایستند و نزدیکان دولت در ائتلاف با نزدیکان علی لاریجانی سوی دیگر میدان. در این صف‌بندی عارف حدود یکصد رای را که همان اعضای فراکسیون امید بودند، به خود اختصاص داد و لاریجانی هم به همین تعداد یعنی حدود یکصد رای از نمایندگان را صاحب شد. طرفداران لاریجانی چندی بعد با حضور اعتدالیون که نزدیکان حسن روحانی بودند، فراکسیون مستقلان را سازماندهی کردند. با این اوصاف هیچ کدام از دو نفر یعنی علی لاریجانی و محمدرضا عارف برتری محسوس عددی نسبت به یکدیگر نداشتند و طیف سوم مجلس که از قضا آنها هم 90 نفر بودند برای تعیین کرسی‌های اصلی مانند کرسی ریاست، مهم شدند. 90نفر از اصولگرایان منتقد علی لاریجانی که بعدا ذیل فراکسیون نمایندگان ولایی گرد هم آمدند، در دوگانه شکل‌گرفته نمی‌توانستند بی‌طرف بمانند، لذا رئیس مجلس هشتم و نهم را به رقیب اصلاح‌طلبش ترجیح داده و رای خود را به نام لاریجانی به صندوق انداختند و با این حساب علی لاریجانی با کسانی که تندرو می‌نامید و راهش را از آنها جدا کرده بود، دوباره بر سر یک میز نشست.
این اتفاق یا تغییر ائتلاف‌های مجلس در انتخابات روز یکشنبه هم دوباره به وقوع پیوست و علی لاریجانی را که می‌دید اصلاح‌طلبان مصر هستند لیست جداگانه با نامزدی محمدرضا عارف برای ریاست مجلس منتشر کنند، دوباره مجبور کرد با اعضای فراکسیون ولایی ائتلاف کند تا در سال آخر مجلس طعم شکست را نچشد.
در این انتخابات نمایندگان عضو فراکسیون ولایی مجلس که پیش‌تر اعلام کرده بودند بنا دارند حمیدرضا حاج‌بابایی را برای ریاست سال آخر نامزد کنند، پس از رایزنی‌های صورت‌گرفته از این تصمیم منصرف شدند و با سکوت خود در زمینه معرفی نامزد برای ریاست مجلس راه علی لاریجانی برای کسب کلیه رای‌های دو فراکسیون ولایی و مستقلان را هموار کردند. تعداد رای 155 هم نشان می‌دهد بیش از نیمی از اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی روز یکشنبه به ریاست لاریجانی رای داده‌اند. البته ناگفته نماند کاندیداتوری محمدجواد ابطحی، نماینده مردم خمینی‌شهر و عضو فراکسیون ولایی در جریان انتخابات رئیس مجلس، ظاهرا تصمیمی شخصی بوده و بنای اعضای فراکسیون بر معرفی و حمایت از وی نبوده است، چنانکه نهایتا او توانست تنها 9 رای از طرفدارانش بگیرد. محمدجواد ابطحی از حامیان جبهه پایداری در مجلس است و همین اقدام او باعث شد منتقدان این جریان طی روزهای گذشته بگویند سهم پایداری‌ها از جمع نمایندگان مجلس تنها 9 نفر بوده است.
عامل شکست علی مطهری کیست؟
اتفاقی که برای علی مطهری افتاد، جزء نوادر مجلس بود و کمتر دیده شده بود که کسی آن هم در سال آخر از نایب‌رئیسی مجلس بیفتد. در مورد چرایی این اتفاق، نظرات و مواضع متفاوتی بیان شده است.
نامزدی عارف، رقبا را متحد کرد
شخص علی مطهری در مورد این موضع، فراکسیون امید و نامزدی محمدرضا عارف را علت‌العلل می‌داند و می‌گوید اگر او به توصیه باتجربه‌های مجلس توجه کرده بود، چنین اتفاقی رخ نمی‌داد. علی مطهری در گفت‌وگو با ایسنا گفته است: «درباره انتخابات هیات‌رئیسه مجلس در فراکسیون امید دو نظر وجود داشت؛ یکی نظر باتجربه‌ها مثل آقایان تاجگردون و تابش و بنده که مخالف معرفی کاندیدا برای ریاست بودیم و دیگر نظر جوان‌ترها و شخص آقای عارف که به‌شدت طرفدار معرفی کاندیدا برای ریاست بودند. استدلال گروه اول این بود که احتمال رای‌آوری کاندیدای ریاست که قاعدتا آقای عارف خواهند بود، ضعیف و زیر ۵۰ درصد است و علاوه‌بر این در صورت کاندیدا شدن ایشان دو فراکسیون دیگر متحد می‌شوند و توافق می‌کنند به ازای رای ولایی‌ها به آقای لاریجانی، مستقل‌ها نیز به کاندیداهای نایب‌رئیسی آنها رای بدهند و در نتیجه خطر از دست رفتن برخی کرسی‌های فراکسیون امید در هیات‌رئیسه وجود دارد.»
می‌خواستند به جامعه پیام سیاسی دهند
علی مطهری در ادامه این گفت‌وگو به نکته‌ای اشاره می‌کند که بسیاری از تحلیلگران آن را مهم‌ترین مساله در اعلام لیست مستقل و با تمامی اعضا از سوی فراکسیون امید در انتخابات سال آخر مجلس می‌دانستند، همان مساله‌ای که «فرهیختگان» در شماره قبلی خود به آن تاکید کرده بود؛ یعنی تلاش برای ارسال پیام سیاسی به جامعه. گفته بودیم که اصلاح‌طلبان پس از بخشیدن چند عضو لیست امید به نزدیکان دولت و همچنین به کاظم جلالی و بهروز نعمتی، امید داشتند که با ائتلافی قوی محمدرضا عارف را به ریاست مجلس برسانند و پاسخ کنارکشیدن در ریاست‌جمهوری را در مجلس بگیرند، اما زمانی که هم در انتخابات هیات‌رئیسه و هم کمیسیون‌های مجلس تنها ماندند، تازه متوجه شدند در میدان سیاست چقدر عقب هستند. آنها البته ضربه بعدی را از محمود واعظی و دیگر اعتدال و توسعه‌ای‌ها هم خوردند و در نتیجه در افکار عمومی حامی یک دولت ناکارآمد شناخته شدند و در عمل نه در مجلس و نه در دولت نتوانستند آن‌گونه که می‌خواهند، سهم خود را بگیرند. در این شرایط برای جدا کردن سفره خود از دولت و از علی لاریجانی به‌عنوان حامی استراتژیک حسن روحانی، تلاش کردند و به‌عنوان یک نماد در انتخابات هیات‌رئیسه سال چهارم که ارزش بالایی هم ندارد، با قوت حاضر شدند و هزینه‌های باخت آن را هم به جان خریدند.
علی مطهری در توضیح این مساله گفته است: «اما استدلال گروه دوم از جمله جناب آقای عارف این بود که ما باید به جامعه پیام بدهیم که این جریان سیاسی بی‌تفاوت نیست و برای ریاست هم کاندیدا دارد، هرچند رای نیاورد. آنگاه اعلام می‌کنیم که تعداد ما در مجلس این مقدار است و در اقلیت هستیم، پس انتظار بیش از حد نداشته باشید و این پیام در واقع برای انتخابات اسفند ۹۸ و انتخابات ۱۴۰۰ خواهد بود. البته برخی از این افراد - نمی‌دانم بر چه اساسی - معتقد بودند آقای عارف رای می‌آورد. به بیان دیگر، گروه اول توجه به درون مجلس و کسب کرسی‌های بیشتر در هیات‌رئیسه از طریق ائتلاف با سایر فراکسیون‌ها داشت و گروه دوم نظر به بیرون مجلس و بهره‌برداری در آینده؛ هرچند برخی کرسی‌ها را در هیات‌رئیسه از دست بدهیم. البته این سوال باتجربه‌ها از جوان‌ترها که اگر پیام ضعف به جامعه بدهیم چه فایده‌ای دارد، هرگز پاسخ داده نشد. سرانجام نظر جوان‌ترها و شخص آقای عارف غالب درآمد و به‌عنوان تصمیم فراکسیون قرار گرفت و شد آنچه نباید می‌شد.»
علی مطهری کاندیدای ریاست‌جمهوری می‌شود
اساسا علی مطهری معتقد است به هیچ یک از گرایش‌های سیاسی مجلس اتصالی ندارد و بیشتر دوست دارد مستقل شناخته شود. او در این‌باره می‌گوید: «همه می‌دانند که عضویت من در فراکسیون امید به خاطر احترام به لیست امید بوده است، والا من اصلاح‌طلب اصطلاحی نیستم. در ابتدای تشکیل فراکسیون امید برخی افراد که نام‌شان در لیست امید بود، از این فراکسیون خارج شدند، ولی من این کار را اخلاقا درست نمی‌دانستم و تا امروز نیز به لوازم کار فراکسیونی پایبند بوده‌ام.» این نظر علی مطهری البته در شرایطی بیان می‌شود که او سال‌ها پیش و زمانی که برای اولین بار راهی مجلس هشتم می‌شد، به نمایندگی محمود احمدی‌نژاد در لیست اصولگرایان قرار گرفت و بعدها در یک دگردیسی سیاسی به دامان امیدی‌ها رفت. حالا او گمان می‌کند به خودی خود دارای بدنه رای در میان مردم و نمایندگان مجلس است و احتمالا متعجب است که چرا کاریزمای شخصیتی‌اش در این انتخابات کار نکرده و ائتلاف‌ها او را کنار زده است. در این‌باره باید به یک نکته مهم اشاره کرد. جمعه گذشته و دقیقا دو روز مانده به انتخابات هیات‌رئیسه مجلس علی مطهری اعلام کرد ممکن است برای انتخابات ریاست‌جمهوری کاندید شود. از نظر برخی همین اظهارنظر کافی بود تا علی لاریجانی و حامیانش از یک طرف و تا حدی امیدی‌ها از طرف دیگر دست از حمایت تمام‌قد از علی مطهری بکشند و رای‌های مهم و سرنوشت‌ساز خود را به جای مطهری به نام دیگران به گلدان بیندازند تا معلوم شود یک نماینده صرفا با اظهارنظرهای پرسروصدا نمی‌تواند حمایت‌ها را جذب کند.
کارگزاران عامل شکست «امید» در مجلس
غلامحسین کرباسچی، از اعضای ارشد کارگزاران در صفحه شخصی توئیتر حذف علی مطهری را نتیجه اقدامات فراکسیون امید و محمدرضا عارف دانسته و از آن انتقاد کرده است؛ انتقادی که به حامیان عارف خوش نیامد و باعث تنش میان آنها شد. علیرضا خامسیان، از مشاوران محمدرضا عارف اولین واکنش و تندترین آنها را به اظهارنظر غلامحسین کرباسچی داشت. خامسیان در این‌باره کرباسچی و کارگزاران را تلویحا متحد علی لاریجانی دانسته و می‌نویسد: «وقتی لاریجانی معاون اول خودش را از کارگزاران بذاره، معلومه که بخشی از کارگزاران از جمله آقای کرباسچی برای علی‌آقا غش و ضعف برن.» از طرفی دیگر اصلاح‌طلبان علاوه‌بر انتقاد از کرباسچی به اظهارنظرهای محمد عطریانفر، دیگر عضو کارگزاران نیز اشاره کردند و اتحاد کارگزاران- لاریجانی را عامل مهمی در تضعیف فراکسیون امید می‌دانند. یکی از شبکه‌های مجازی این جریان در این‌باره می‌نویسد: «عده‌ای در جهت تضعیف فراکسیون امید و عارف تلاش می‌کنند و سپس فریاد علیه عارف سر می‌دهند؛ زیبا نیست؟ آقای کرباسچی یادش رفت به نمایندگانی که عضو فراکسیون امید بوده‌اند و اتفاقا سابقه عضویت در شورای مرکزی کارگزاران را هم داشته‌اند، اما به‌جای رای به گزینه اصلاحات به لاریجانی رای داده‌اند، اشاره کند! همچنین چندماه گذشته نیز محمد عطریانفر، عضو ارشد حزب کارگزاران هم گفته بود لاریجانی را بر چهره شاخص اصلاح‌طلب ترجیح می‌دهیم.»