به گزارش پایگاه عدالت خواهان" چهارشنبه بود که رییس بانک مرکزی در نامه‌ای به وزیر صنعت نوشت: «به علت تداوم تحریم‌های اولیه آمریکا، دسترسی شبکه بانکی کشور به سیستم‌های دلاری به طور کامل قطع شده است».
البته این اولین بار نیست که آقای سیف صادقانه از دستاوردهای برجام سخن می‌گوید.
او پیش از این نیز خطاب به طرف‌های غربی گفته بود «هیچ» تنها دستاورد ایران از برجام بوده است. حالا او ناامید از برجام و رفع تحریم‌های بانکی تصمیمی دیگر گرفته است و می‌خواهد ارزی دیگر را جایگزین دلار کند.
هرچند تلاش برای خروج از وابستگی به دلار اقدام شایسته‌ای است که پیش ازاین رهبر معظم انقلاب در دیدار با پوتین رییس جمهور روسیه نیز بر آن تاکید و بیان داشتند: «باحذف دلار، تحریم‌ها را بی‌اثر و آمریکا رامنزوی کنیم.»
اما نباید فراموش کنیم که از جمله اصلی‌ترین وعده‌ها در توجیه سودمندی واگذاری امتیازات هنگفت در برجام این بود که پس از برجام، ما به تمام درآمدهای ارزی نفت دسترسی پیدا خواهیم کرد و 150 میلیارد دلار پول بلوکه شده ما در خارج نیز به کشور باز می‌گردد. به عبارت دیگر، دسترسی به چرخه دلار جزو مهم‌ترین وعده‌های برجامی بود؛ اما آمریکا از همان روز اول، کارشکنی کرد؛ هرچند که برخی مدیران دولتی، دو سال به انکار واقعیت پرداختند؛ اما تصمیم جدید آقای رییس کل سند دیگری بر عایدی تقریباً هیچ توافق با آمریکاست.
در این دوسال به هر کشوری که نفت فروختیم نتوانستیم به پول آن دسترسی داشته باشیم، بنابراین دولت مجبور شد یا از کشورهای مذکور کالاهای بعضاً بی کیفیت و عمدتاً مصرفی و بعضاً دارای مشابه داخلی وارد کند یا درآمد بلوکه را تبدیل به سپرده ضمانتی برای گرفتن وام و فاینانس و اعتبار واردات کالا از همان کشورها کند!
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر عمده تجارت ایران با کشورهایی است که ارز آنها یورو یا ارزهای محلی است و نقش آمریکا در تجارت بسیار ناچیز است. اکنون نیز بیشترین معاملات با یورو انجام می‌شود. عبدالرحمان ندیمی بوشهری، معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی چندی پیش عنوان کرده بود: «مبنای ارز عملیات و فعالیت‌های بزرگ کشور با یورو است، اما اثر دلار در بازار و میان افراد بیشتر است که این رویکرد نیازمند اصلاح است. در حال حاضر نفت را به دلار نمی‌فروشیم. درست است که قیمت نفت را در دنیا با دلار محاسبه می‌کنند، اما قراردادهای نفتی ما با یوروست.»
حذف دلار از نظر سیاسی اقدامی شایسته است
«آلبرت بغزیان» استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار روزنامه صبح نو در خصوص حذف دلارازثبت سفارش واردات؛ گفت: این اقدام شاید از نظر سیاسی درست و تأثیر گذار باشد،
اما در صورتی می‌تواند به اقتصاد کشور ما کمک کند که طرف‌های مقابل ریال ما را هم بپذیرند. مثلاً اگر با هند یا چین مبادله‌ای داشته باشیم آیا ریال ما را می‌پذیرند یا در مقابل آن کالا می‌دهند و تهاتر می‌کنند.
وی ادامه داد: مثلاً اگر قرار است روپیه به این امر ورود کند باید به گونه‌ای باشد که ایران بتواند با چندین کشور با روپیه تبادلات تجاری و اقتصادی برقرار کند و باید به گونه‌ای باشد که یک مثلث اتحاد میان برخی کشورها در این باره شکل بگیرد.
جایگزین کردن دلار نیازمند داشتن برنامه‌ای بلند مدت است
این استاد اقتصاد دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه این برنامه در کوتاه مدت جواب نمی‌دهد، گفت: فرض کنیم برجام برقرار شد و سیستم گردش پولی به دلار بازگشت. اگر این اتفاق روی دهد تمام تلاش‌های کوتاه مدتی که در عرصه جایگزینی دلار در تبادلات داشتیم به ضرر ما تمام می‌شود و یک کار بی هدف را دنبال کردیم؛ اما اگر نگاه بلند مدتی برای آن ترسیم شده باشد می‌توان به نتایجی دست یافت.
وی یادآور شد: در عرصه سوخت کشور مدتی بنزین کوپنی بود و بعد کارتی شد و اکنون بدون کارت شاهد عرضه بنزین هستیم. کارتی شدن بنزین موجب شد تا قاچاق سوخت کاهش یابد و موضوع سوخت سرو سامانی پیدا کند اما اکنون با حذف کارت‌ها شاهد به هدر رفتن تمام آن تلاش‌های کوتاه مدت هستیم. این مثال درباره جایگزینی دلار هم صدق می‌کند و بهتر است با نگاه بلندمدت برخی مسائل مهم اقتصادی را رصد و دنبال کنیم.
افزایش محدودیت‌ها با جایگزین کردن دلار
از سویی دیگر«عباس آرگون» عضوهیات نمایندگان اتاق تهران درگفت وگو با خبرنگار روزنامه صبح‌نو، با اشاره به اینکه حذف دلارازثبت سفارش واردات، قطعاً در اقتصاد کشور تأثیر گذار است و ما را با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد ساخت، گفت: با توجه به اینکه محدودیت تحریم را داریم با یکسری مشکلاتی در این باره مواجه خواهیم شد.
تحمیل هزینه تبدیلی
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مهم‌ترین بحث دراین خصوص این است که ارز باید متناسب با نرخ تورم تعدیل شود، تصریح کرد: شاید برای واردات مشکلات ایجاد نشود ولی باید به این هم بیندیشیم که هزینه تبدیلی را هم در این خصوص داریم یعنی پول‌های هند یا کره یا چین باید تبدیل شوند.
وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها در بلند مدت شاید جایگزین مناسبی پیدا کنیم و موفق شویم ولی باید دانست که این موضوع در کوتاه مدت با محدودیت‌هایی هم همراه است و موضوعات نهفته‌ای صورت خواهد گرفت.