از دیدگاه فقهای شیعه و بالأخص بزرگان این مذهب، فروش، خرید، نگهداری و عرضه کتب ضاله حرام بوده و نابودسازی آن بر همگان واجب است. کتبی که در آن هدایت جای نداشته است و تمام هدفش گمراهی، جلوگیری از سعادت بشر، حقارت می‌باشد و بویی از انسانیت، حیات و آگاهی در آن نیست. در اندیشه اسلامی نابودسازی این کتب واجب بوده و مسلمین موظف‌اند از عرضه آن در جامعه جلوگیری نمایند. (1). از سویی با بررسی آرای روشنفکران نواندیش دینی (بخوانید متفکرین غرب‌زده) نکات ذیل به‌عنوان مبنای جلوگیری از ممیزی ارائه می‌شود که هر یک پاسخی مناسب داده می‌شود:

 

این بیان شاید در ظاهر بسیار مورد پذیر قرار گیرد. ولی نگاه به گذشته و ریشه‌های این فکر، انسان را مستقیماً به حال غرب معطوف می‌دارد. روزگاری که در آن برهنگی و تبرج به‌عنوان یک دانش پذیرفته می‌شود و اومانیست (2) در مقابل خداپرستی یک ارزش. بررسی این دیدگاه به انسان عاقل و بالغ می‌تواند این را بفهماند که انسانی که نمی‌داند چگونه و به چه سمتی مصلحتش است چگونه می‌تواند بدون نگاه به دین و دستورات دینی برای خود برنامه‌ریزی کند. نگاه دینی و اندیشه‌ای اسلام مستقیماً و مؤکداً دربردارنده مقابله با کتب ضاله بوده و دسترس قرار گرفتن این کتب در جامعه را ممنوع می‌داند. دیدگاه اسلام دیدگاه سیاست عین دیانت است و طبق وظایف مشخص‌شدهٔ الهی، نظارت بر عدم انحراف جامعه از وظایف حاکمیت می‌باشد. نگاهی که حتی نگه‌داری کتب ضاله به‌عنوان یک کار مورد نکوهش و حرام پنداشته می‌شود. حال باید پرسید که مدعیان این بیان و این طرز اندیشیدن آیا واقعاً به دنبال هدایت طلبی مردم هستند و یا نه به دنبال نشر افکار و اندیشه‌های معاند و مخالف الهی در جامعه، آیا این اندیشه‌ها نفی‌ای برای آنان دارد یا نه، در همین راستا بنیان‌گذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ره دربیانی در مورد کتب ضاله این‌چنین می‌فرمایند:

 

«من متأسفم از اینکه در مملکت اسلامی برخلاف قانون اساسی اوراق ضالهٔ مخالف با نص قرآن و ضروریات دین مقدس نشر می‌شود، و دولت‌ها از آن پشتیبانی می‌کنند. کتاب انتقاد که بر رد قرآن مجید نوشته‌شده، و طرح قانون خانواده که برخلاف احکام ضروری‌ها اسلام و خلاف نص کلام‌الله مجید [است] طرح و منتشر می‌گردد، و کسی نیست از دولت‌ها استیضاح کند.» (3)

این کلام و بیان اوج نظر فقهی فقیهی است که بر فقه و اصول اشراف دارد و از طرفی فیلسوفی است که به قدرت عقل معتقد است. در بیان امام و آرای او نشر و بیان دیدگاه‌های ضاله همیشه منحوس بوده و ایشان حتی افراط طلبی در این زمینه را مورد نکوهش قرار می‌دهد. به‌بیان‌دیگر ضلال در اصطلاح به معنای چیزی است که فی‌نفسه باطل می‌باشد و در مقابل هدایت است. لذا هیچ‌گاه امری که ضلال در آن وجود داشته باشد قابلیت هدایت ندارد و این برخلاف دلیل خلقت انسان است. (4)

 

عده ای با بیان چنین مطالبی از سوی بعضی از جریانات فکری و سیاسی در کشور علاوه برجذب پایگاه‌های اجتماعی در بخشی از بدنه جامعه، بر آن هستند تا هر نوع تفکری را در سطوح مختلف اجتماعی وارد نمایند و با پوشش آگاهی، جامعه را با رنگ غربی و اومانیستی پوشش دهند. در جواب این افراد باید گفت: آیا معنای آگاهی بخشی در این است که هر نوع تفکر و اندیشه‌ای حتی باطل در میان جامعه ترویج شود و پایگاه اجتماعی پیدا کند، اگر چنین است چرا در هیچ‌یک از کشورهای دنیا خطوطی به‌عنوان خطوط قرمز نشر وجود دارد و دستگاه‌های نظارتی به آن ملتزم‌اند، وجود خطوط قرمزی همچون هولوکاست در آمریکا، نقد و ارزیابی جنایت‌های حقوق بشری کشورهای مدعی حقوق بشر همچون کانادا و آمریکا علیه بومیان و.... خود گواه این ادعاست.

 

بیان کلمات زیبا و برداشت معنای زشت‌کاری بسیار سخیف است. کاری که متأسفانه بعضی از روشنفکران نواندیش و غرب‌زدگانی که هرچه در غرب است را نیکو و هرچه در اسلام است را قبح می‌دانند با شعارهایی همچون مانع از آزادی و آگاهی نشوید شبهاتی را مطرح می‌نمایند که حتی بزرگان اندیشه‌ای آنان نیز به آن معتقد نیستند. در همین بیان رهبر معظم انقلاب در مورد آزادی این‌چنین می‌فرمایند:

 

«آزادی انسانیت و جامعهٔ انسانی به‌صورت مطلق اصلاً نه ممکن است و نه کسی طرفدار اوست؛ حتی آنارشیست‌هایی که در قرن نوزدهم و بیستم در اروپا پیدا شدند و شعار آزادی از تمام قوانین اجتماعی و قیود اجتماعی را سر دادند، آن‌ها هم باز یک حدودی و یک قیودی را معتقد بودند و در عمل رعایت می‌کردند.» (5)

 

بیان مفاهیمی غیرعلمی و غیرعقلانی در جامعه نه‌تنها سبب بهبود آگاهی‌های اجتماعی و کاهش آسیب‌های موجود در آن نمی‌شود بلکه برعکس سبب می‌گردد شبهاتی ایجاد شود که خسارت‌های زیان باری به وجود آید.

 

در همه جای دنیا وجود ممیزی و یا به اعتبار دیگر ویراستار یک امر پذیرفته‌شده‌ای است و اعلام چنین مطالبی سبب فرصت سازی برای عده‌ای سوءاستفاده گر خواهد شد و به‌جای آنکه در این عرصه دانش‌افزایی صورت پذیرد، گمراهی و ضلالت طلبی افزایش می‌یابد و آرمان‌های اصلی نظام رو به فراموشی می‌نهد. آرزویی که دشمن نظام اسلامی با عناوین مختلف و در قالب‌های گوناگون از ابتدای نظام به دنبال آن بوده است. بسترهایی که در روزگار ما با عنوان جنگ نرم، تهاجم نرم و ناتوی فرهنگی نقش بسته است. بر همین اساس رهبر انقلاب ممیزی را واجب دانسته و این‌چنین می‌فرمایند:

 

«آثار هنری که تأثیر ویرانگر اخلاقی به دنبال دارند، به‌هیچ‌وجه قابل پاسخگویی نیستند و باید با جدیت تمام، مانع از انجام آن شد و این همان ممیزی واجب است. بنابراین دستگاه‌های نظام اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ناشرین، در جنجال علیه ممیزی و سانسور، باید مراقب باشند که هدف را گم نکنند... بدیهی است که نظام انقلابی و اسلامی ایران با برخی از آزادی‌های ویرانگر، نظیر آزادی جنسی و آزادی در ارتکاب گناه، مخالف است و اجازه نمی‌دهد که نسل جوان کشور در معرض آثار مخرب فرهنگی و هنری مخالفین اسلام قرار گیرد و از این طریق به گمراهی و فساد کشیده شود. بنابراین حساسیت نظام نسبت به مسئله مطبوعات، کتاب و نشر، تنها ازاین‌جهت قابل‌بررسی است.»(6)

 

منابع:

1)شیخ انصاری، مکاسب، ج 1: 235

2)اومانیسم طرز تفکری است که مفاهیم بشری را در مرکز توجه و تنها هدف خود قرار می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر بشر را به روی‌گردانی از خالق خویش و اهمیت دادن به خود وجودی و هویتی فرامی‌خواند. هویتی که در آن خدا به‌عنوان خالق و رب در نظر گرفته نمی‌شود.

3)در سخنرانی به تاریخ 18 / 01 / 1343

4)وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ، الذرایات:56

5)پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، ۱۳۶۵/۱۰/۰۵

6)پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، ۱۳۷۸/۰۲/۲۸