چندی پیش مشرق در گزارشی به استراتژی و برنامه اصلاح‌طلبان برای بهره برداری از جریان اعتدال به نفع خود اشاره کرده بود. رصد اظهارت و مواضع اصلاح‌طلبان طی یک سال گذشته نشان میدهد که سران این جریان برای رسیدن به هدف خود که ایجاد دولتی با خاستگاه اصلاح طلبی از دل دولت اعتدال است، سه اقدام عملی را در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ تهی کردن اعتدال از بار معنایی گفتمان به منظور تحمیل گفتمان اصلاح‌طلبی به دولت، مصادره رأی روحانی به نفع جریان اصلاح‌طلب و گره زدن ادامه حیات دولت به حمایت و حیات اصلاح‌طلبان.
در این گزارش سعی می‌شود تا اینگونه اقدامات اصلاح‌طلبان مورد واکاوی و بررسی بیشتری قرار گیرد و از زاویه دیگری به این موضوع پرداخته شود.
تلاش برای تحمیل گفتمان اصلاح‌طلبی به دولت و مصادره رأی 24 خرداد به جریان اعتدال همزمان با فرا رسیدن سالگرد پیروزی حسن روحانی به اوج خود می‌رسد؛ این مسئله در ویژه‌نامه‌ها و مصاحبه‌های اختصاصی که در روزنامه‌ها و مجلات اصلاح‌طلبان منتشر شده است به وضوح قابل مشاهده است.
تلاش این روزنامه‌ها و ویژه‌نامه‌ها برای مقایسه سیاست‌های دولت اصلاحات با دولت اعتدال و تقریب این دو جریان بالا گرفته که در حقیقت می‌توان گفت اصلاح‌طلبان تلقین «اصلاح‌طلبی» برای روحانی را قرائت می‌کنند.
هفته‌نامه اصلاح‌طلب صدا
ماهنامه اصلاح‌طلب گذار
این در حالیست که حسن روحانی از همان روز اول و در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود اعلام کرد: «من در شعارهای انتخاباتی خود عرض کردم که دولت آینده، دولت فراجناحی خواهد بود. دولت من، دولت فراجناحی است.»(2) محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز در برنامه شناسنامه در پاسخ به این مباحث گفت: « اینطور نیست که بگوییم دولت یازدهم، دولت سوم هاشمی است. روحانی گفت که من با نگرش اعتدالی کابینه را تشکیل می‌دهم و وابستگی‌های سیاسی افراد برایم مهم نیست و فقط شایستگی ملاک است»(3)
القائات رسانه‌های اصلاح‌طلب چیست؟
اصلاح‌طلبان مدعی‌اند که حسن روحانی پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 را مدیون اصلاح‌طلبان و بدنه اجتماعی آنها است. بقای دولت روحانی هم منوط به یاری رساندن اصلاح‌طلبان به اوست چنانکه سعید حجاریان می‌گوید: «اصلاح‌طلبان حامی و ستون فقرات برنامه‌های روحانی هستند. اگر بشکنند روحانی هم شکسته است. اگر اصلاح‌طلبان نباشند روحانی هم وجود نخواهد داشت و در صورت عدم حضور اصلاح‌طلبان جریان راست روحانی را به ورطه شکست می‌افکند.» (4)
یا در نمونه دیگر می‌توان به مصاحبه صادق زیباکلام اشاره کرد؛ وی در این مصاحبه با اشاره به انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته گفته بود: «معتقدم رای بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان بود که باعث پیروزی روحانی شد. «اگر و اگر» بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان به سمت آقای روحانی نرفته بود آقای روحانی فی‌نفسه یکی- دو میلیون رای بیشتر نداشت.»(5)
اصلاح‌طلبان با این استدلال که اعتدال یک روش است نه یک گفتمان سعی بر این دارند که محتوای اصلاح‌طلبی را بر آن تحمیل کنند. در این راستا محمدرضا خاتمی اخیرا گفته بود: «اعتدال ابزاری برای پیشبرد گفتمان اصلاحات است. اگر برنامه‌های انتخاباتی آقای روحانی را مرور کنیم، اگر نگوییم که برنامه‌های انتخاباتی ایشان کاملا گفتمان اصلاحات است، اکثریت قابل توجه آن همان است.»(6)
یا به طور مثال تقی آزاد ارمکی در مصاحبه با ماهنامه گذار می‌گوید: «اعتدال از فقدان جریان فکری رنج می‌برد. یک جریان فکری و آدم‌هایی که در رابطه با مسائل مختلف فکر و صحبت کنند و به معنای گفتمان اعتدال شکل بگیرد.» وی در ادامه می‌گوید: « دولت اعتدال در حد یک منش، یک رفتار یا به اصطلاح رفتار سیاسی است.»
این در حالی است که قبل از این اصلاح‌طلبان بر ناهمخوانی‌های قرائت‌های اصلاح‌طلبانه و اعتدالگرایانه اشاره کرده بودند. سعید حجاریان این تمایز ماهوی را چنین بیان می‌کند: «هدف اصلاحات دموکراسی است اما هدف اعتدال بازگشت به وضعیت قبل از اصلاحات است.»(6) حال سوال این است که عطش اصلاح‌طلبان برای مصادره دولت روحانی از کجا نشأت می‌گیرد؟
چنین علاقه وافری در بین اصلاح‌طلبان برای یگانه‌انگاری بین خود و روحانی نشان از پی‌بردن آنها به کاستی‌های جبران ناپذیر جریان اصلاحات دارد، که اصلاح طلبان قصد دارند با سوار شدن بر قطار اعتدال این کاستی‌ها را پشت سرگذاشته تا بتوانند در موقعیت مناسب، مولود نواصلاح‌طلبی را به موقع از دل دولت یازدهم خارج کنند.
جریان بیمار اصلاح‌طلب در این بازه به خوبی دریافته است که دغدغه‌ها و اندیشه‌های اصلاحات نظیر نوسازی فرهنگی و سیاسی به سبک غربی، دموکراسی و ... دیگر در جامعه ایران چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد(7) و اصلاحات بدون اعتدال قدرت بقا ندارد اما تلاش آنها این است تا بدون پرداختن هزینه و عدم برائت از دیکتاتوری مدرن در فتنه 88، روحانی را مدیون خود جلوه داده و بدنه اجتماعی و سیاسی خودشان را بازسازی نمایند.
اصلاح‌طلبان بعد از انتخابات تصور می‌کردند که توانسته‌اند با حمایت از روحانی در انتخابات جریان اصلاحات را حیاتی دوباره ببخشند اما با گذشت یک سال از انتخابات، ناتوانی آنها در به حرکت درآوردن بدنه اجتماعی و سیاسی شان باعث شده است که به خود آمده و تلاش کنند باز هم برای نجات خود به جریان اعتدال متوسل شوند.
پی‌نوشت؛
2- http://www.rouhani.ir/event.php?event_id=96
3- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930330000501
5- http://www.mashreghnews.ir/fa/news/320977
4- جست وجو ضمیمه ماهانه روزنامه اعتماد، شماره 44 ویژه خرداد ماه 1393
6- http://www.mashreghnews.ir/fa/news/314146
7- جست وجو ضمیمه ماهانه روزنامه اعتماد، شماره 44 ویژه خرداد ماه 1393
8- سعید حجاریان در مصاحبه با اعتماد درباره انتخابات 92 می‌گوید:«جامعه مطالباتی داشت که با مطالبات اصلاح طلبان متفاوت بود.» وی در ادامه این گفتگو اظهار می‌دارد که:« در فضای واقعی مردم به دنبال زندگی راحت و شاد هستند. به دنبال امنیت شغلی و کسب درآمد و پائین بودن تورم هستند. اینها خواست عمومی جامعه است.»( جست وجو ضمیمه ماهانه روزنامه اعتماد، شماره 44 ویژه خرداد ماه 1393)