هشتم آذرماه 1390 جمعی از دانشجویان تهرانی در اعتراض به اقدامات خصمانه انگلیس علیه جمهوری اسلامی ایران مقابل سفارت این کشور در تهران تجمع کردند که در نهایت این تجمع منجر به ورود عدهای از دانشجویان به داخل سفارت و تسخیر آن شد.
این حادثه موجی از واکنشهای داخلی و بینالمللی را در پی داشت. کارکنان سفارت انگلیس ایران را ترک کردند و بریتانیا نیز در اقدامی تلافیجویانه 48 ساعت به دیپلماتهای ایرانی فرصت داد که خاک این کشور را ترک کنند.
در اثر مشکلاتی که برای اتباع دو کشور پس از قطع روابط دیپلماتیک ایران و انگلیس پیش آمد، مقرر شد که هر دو کشور برای پیگیری مشکلات اتباع خود کشور ثالثی را بعنوان حافظ منافع انتخاب کنند. به این ترتیب ایران، کشور عمان و انگلیس سوئد را بعنوان کشور حافظ منافع خود انتخاب کردند.
با روی کار آمدن دولت یازدهم، دیوید کامرون طی نامهای به حسن روحانی نسبت به از سرگیری روابط تهران- لندن ابراز امیدواری کرد. اولین بار موضوع از سرگیری روابط در جریان دیدار مجید تخت روانچی با سایمون گس، معاون وزیر خارجه انگلیس در آبان ماه سال گذشته مطرح شد.". پس از مدتی با رایزنیهای صورت گرفته دو کشور تصمیم گرفتند روابط خود را در سطح کاردار غیرمستقر آغاز کنند.
اما روند افزایش مناسبات دوجانبه به جایی رسید که کم کم بحث بازگشایی مجدد سفارتخانههای دو کشور داغ شد. ویلیام هیگ" در بیانیهای که در همین رابطه منتشر کرد نوشت: « برای بازگشایی سفارت لندن در تهران باید برخی نگرانیها حل شود که دو نگرانی مهم در زمینه بازگشایی سفارت ما، یکی اطمینان از امنیت کارکنان سفارت و دیگری اطمینان آنها از اینکه میتوانند وظایفشان را بدون مانع انجام دهند، است. »
از زمان جدی شدن موضوع بازگشایی سفارتخانه انگلیس در ایران بحث پرداخت غرامت به این کشور نیز مطرح شد!. در واقع گویا انگلیس بابت اقدامی که دانشجویان در سال 90 انجام دادند، درخواست غرامت کرده است.
در همین زمینه مجید تخت روانچی در گفتگویی در پاسخ به این سوال که آیا قرار است به انگلیسی ها غرامتی پرداخت شود اظهار داشت: بحث "غرامت" مطرح نیست بحث پرداخت "خسارت" است.
معاون وزیر امور خارجه با بیان این مطلب البته گفت که «اگر موضوع از سرگیری روابط ایران و انگلیس به مرحله عملی برسد، در زمان خودش به این مسأله نیز پرداخته خواهد شد که تاکنون اتفاق و تحول جدیدی در این زمینه رخ نداده است».
آقای روانچی در پاسخ به این سوال که آیا ضمانت هایی از انگلیسیها گرفته شده که پس از شروع مجدد روابط رفتارهای سابق خود را تکرار نکنند، نیز گفت: «ما در مورد مسائل مختلف از جمله عدم دخالت در امور داخلی کشورمان با آنها صحبت میکنیم و آنها با مواضع ما آشنا هستند؛ ما درباره سیاستهایی که انگلیسیها قبلا داشتهاند نظراتمان را گفتهایم و این موضوعی نیست که تنها بخواهیم یک بار و در یک لحظه درباره آن صحبت کنیم».
به هر حال پرداخت "غرامت" یا "خسارت" به انگلیس موجب اعتراض جمعی از نمایندگان مجلس شد. سیدحسین نقویحسینی، سخنگوی کمیسیون امنیتملی و سیاستخارجی در واکنش به این مسأله گفت: «تاریخ کشورمان مملو از خیانتها و جنایتهای انگلیس در حق ملت ایران است، به ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که انگلستان به صورت یک دشمن علیه ملت ایران آشکار شد و هر از چند گاهی اقدامات و رفتارهای مداخلهجویانه و مواضع خصمانه علیه کشورمان اتخاذ کرد.»
وی سنبل رفتارهای مداخلهجویانه و مواضع خصمانه انگلیس علیه کشورمان را دخالت این کشور و سفارتخانهاش در تهران در جریان فتنه ۸۸ دانست و افزود: «سفارتخانه انگلیس در تهران در جریان فتنه ۸۸ به صورت شبانهروزی به فتنهگران خدمات میداد و فتنهگران به سفارتخانه این کشور رفتوآمد میکردند، در حالی که این سفارتخانه در ایام عادی قبل از فتنه به مردم خدمتی ارائه نمیکرد.»
دخالت انگلیس در کودتای 28 مرداد یکی از بارزترین خسارتهایی است که این کشور به ایران زده است تا جائیکه "جک استراو"، وزیر خارجه اسبق انگلیس در گفتگویی با شبکه "بی بی سی" اظهار داشت: «انگلیس و آمریکا باید بخاطر کودتای 28 مرداد رسما از ایران عذرخواهی کنند.»
بحث پرداخت غرامت و تضمین ایران برای امنیت کارکنان سفارت انگلیس در حالی مطرح میشود که در سال 59 با اهمالکاری انگلیس سفارت ایران در این کشور 5 روز به اشغال یک گروهک تروریستی درآمد و منجر به کشته شدن چند تن از دیپلماتهای کشورمان شد.
بدین ترتیب باید منتظر تحولات آینده روابط ایران و انگلیس شد و اینکه آیا وزارت خارجه زیر بار پذیرش پرداخت خسارت انگلیس میرود یا تا عذرخواهی رسمی این کشور به خاطر سالها کینهتوزی و دشمنی با ایران به این درخواست زیادیخواهانه آنان پاسخی نخواهد داد؟.