به گزارش پایگاه عدالت خواهان"تسنیم"، 11 آذر بود که مجلس سنا طرح تمدید 10 ساله تحریم‌ها علیه ایران را به‌اتفاق آراء به تصویب رساند. در این جلسه، طرح مذکور برای تمدید قانون «ایسا» (داماتو) با 89 رأی موافق و یک رأی ممتنع، بدون رأی مخالف به تصویب رسید.
پیش از آن نیز مجلس نمایندگان آمریکا در 25 آبان، با 419 رأی موافق در مقابل یک رأی مخالف، این طرح را تصویب کرده بود. به این ترتیب کنگره آمریکا با تمدید 10 ساله تحریم‌هایی موافقت کرده است که سرمایه‌گذاری در ایران و همین طور صنعت نفت و گاز و فروش آنها در بازارهای بین‌المللی را هدف قرار می‌دهد. این طرح که در سال 1996 توسط سناتور جمهوریخواه «داماتو» مطرح شده بود و بعد از طی مراحل قانونی به امضاء «بیل کلینتون» رئیس‌جمهور وقت آمریکا رسیده بود، اکنون برای تمدید و اجرایی شدن دوباره، به امضاء «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا نیاز دارد.
ایسا بعد از توافق هسته‌ای
ماجرا از این قرار است که پس از توافق هسته‌ای، بخشی از قانون ایسا، مشخصا، تحریم‌های موجود در بند A از ماده 5 قانون ایسا تعلیق شد چون این بخش از قانون مذکور به شکلی خاص بخش انرژی ایران از جمله فروش نفت، گاز، بنزین و تحریم‌های صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی را هدف قرار می‌داد. حال در شرایط فعلی اگر این قانون مجددا تمدید شود، همه مواردی که در برجام از قانون «ایسا» تعلیق شده بود، مجددا احیاء می‌شود.
تمدید ایسا نقض برجام
این در حالی است که در متن برجام، در دو جا استناداتی وجود دارد که می‌توان براساس آن تمدید قانون ایسا را نقض برجام دانست. در ماده 8 از مقدمه برجام، گروه 1+5 متعهد می‌شود از تحمیل هر نوع مقررات یا آیین‌نامه‌هایی که به معنی جایگزینی تحریم‌ها و یا اقدامات محدودیت‌ساز باشد که در برجام متوقف شده، مجدد خودداری کند و مشخصا از آیین‌نامه‌ها و مقررات نام برده شده است. همچنین در ماده 26 برجام نیز ایالات‌متحده متعهد می‌شود در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌ها خودداری کند.
بر اساس این دو بند برجام، تردیدی وجود ندارد تمدید ایسا برای 10 سال نقض برجام محسوب می‌شود؛ نکته‌ای که مقامات دولتی از جمله وزیر خارجه کشورمان، رئیس سازمان انرژی اتمی و دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز به آن اذعان داشته‌اند.
ظریف: تمدید قانون ایسا مغایر با برجام است
محمدجواد ظریف که در راس هیئتی سیاسی- اقتصادی به هند سفر کرده است، در بدو ورود به دهلی‌نو در خصوص تمدید تحریم‌های ایران از سوی آمریکا اظهار داشت: «تمدید تحریم‌های ضدایران از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد».
او با تاکید بر اینکه آمریکا برخلاف تعهدات خودش عمل می‌کند، افزود: «همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریم‌ها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. کاری که کنگره آمریکا کرده است در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد، اثر اجرایی ندارد».
اما وزیر امور خارجه کشورمان خرداد ماه 95 در صحن علنی مجلس درباره احتمال تصویب طرح تمدید تحریم‌های «ایسا» (داماتو)، با تاکید بر مغایرت تمدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران با مفاد توافق هسته‌ای، صراحتا اعلام کرد تمدید قانون ایسا نقض برجام است. او در این باره اظهار داشت: «ببینید؛ قانون داماتو که دیگر وجود ندارد و قانونی هست به نام ایسا که این قانون در پایان سال 2016 مدتش تمام می‌شود. یک گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس (آمریکا) به دنبال تمدید آن هستند. ما هم به دولت آمریکا تذکر دادیم که باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ایسا مغایر با برجام است».
ظریف ادامه داد: «آنها (دولتمردان آمریکا) هم در جلسه استماع کنگره اعلام کردند که نحوه برخورد با این قانون باید به شکلی باشد که برجام را نقض نکند. اینجا ما تاکید می‌کنیم که برجام مشخص است، اهداف برجام، چارچوب‌های برجام و دولت آمریکا؛ ربطی هم به این ندارد که دولت کجاست، کنگره کجاست و چه کسی در کاخ سفید نشسته، تعهدات بین‌المللی دولت آمریکا مشخص است و نباید تحریم‌ها مجددا ایجاد شود».
صالحی: تمدید ایسا نقض صریح برجام
«علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما با اشاره به مصوبه سنای آمریکا درباره تمدید تحریم‌های 10 ساله علیه ایران گفت: «این تمدید عملا نقض صریح برجام است، به ویژه اگر اجرایی و عملیاتی شود».
وی با توضیح اینکه «این قانون اکنون وجود دارد اما رئیس جمهور آمریکا آن را ملغی اثر کرده است و فعلا آثاری مترتب بر آن واقف نیست»، افزود: «اما اگر دوباره عملیاتی و اجرایی شود، نقض صریح برجام است».
صالحی درباره واکنش احتمالی ایران به اقدام آمریکایی‌ها اظهار داشت، ایران پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده و برای واکنش نشان دادن، آمادگی دارد. وی در توضیح بیشتر اظهار داشت: « در هیئت نظارت بر اجرای برجام که رئیس جمهور پس از سخنان مقام معظم رهبری آن را تشکیل داده بود، درباره این موضوع صحبت شد و اقدامات لازم را مدنظر قرار دادند و گفتند ما سیر تحول «ایسا» را رصد و متناسب با آن تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کنیم».
رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: «اینگونه نبوده است که ما در خلاء پیش رفته و عمل کرده باشیم چون که پیش بینی‌های لازم را کرده‌ایم اما فعلا نمی‌خواهیم اعلام کنیم که چه کار خواهیم کرد، چون که این موضوع را گذاشته‌ایم تا مسئولان نظام در زمان مقرر بنا به تشخیص، به ما اعلام کنند و ما هم اقدامات لازم را انجام خواهیم داد».
صالحی پیش‌تر در تاریخ 8 آذر نیز اظهارات مشابهی بیان کرده و گفته بود: «پیش‌بینی‌های لازم در قبال تصمیم احتمالی امریکا دربارۀ تمدید تحریم علیه ایران صورت گرفته است. وقتی وارد مذاکره شدیم این را در نظر داشتیم، چون می‌دانستیم هیچ‌وقت نمی‌توان به غربی‌ها اعتماد کرد و پیش‌بینی‌های لازم را داشتیم اما نمی‌توان این مسائل را علنی مطرح کرد».
تمدید تحریم‌ها لگد‌زدن به برجام است
«علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز چندی پیش در حاشیه نخستین اجلاسیه ملی 4000 شهید استان گلستان با اشاره به برخی اظهارات در خصوص احتمال تمدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت: «گرچه کشور ما از ابتدا با تحریم‌های ظالمانه آمریکا روبرو بوده و نتیجه آن نیز پیشرفت‌های فراوان در عرصه‌های علمی، صنعتی و نظامی بوده است، اما تمدید تحریم‌ها در شرایط پسابرجام به نوعی لگد زدن به توافق برجام است».
وی تصریح کرد: «تمام ناظران بین‌المللی و کشورها بر صحت اجرای تعهدات ایران در برجام اذعان دارند و در صورت نقض برجام از سوی طرف مقابل، بسته اقدامات فنی پیش‌بینی شده به عنوان پاسخ به سرعت اعمال خواهد شد».
روانچی: تمدید تحریم‌ها نقض برجام است
«مجید تخت‌روانچی» معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه در گفت‌وگویی اظهار داشت، هر نوع تمدید تحریم‌ها از سوی آمریکا نقض برجام و مردود است.
وی همچنین تاکید کرد، هر نوع تحریمی که به بهانه دیگر اعمال شود، مردود و خلاف برجام است. تخت روانچی افزود: «در هر صورت باید منتظر بود تا مراحل بررسی طرح داماتو طی شود تا ببینیم مسئله از چه قرار است. مسلما اگر آمریکایی‌ها بخواهند به سمت نقض برجام حرکت کنند، جمهوری اسلامی ایران دست روی دست نخواهد گذاشت، زیرا برجام، سندی مورد توافق همگان است».
قاسمی: تمدید تحریم‌ها مخالف برجام است
«بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز در واکنش به تصویب طرح تمدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه کشورمان در مجلس سنا اظهار کرد: «مصوبه اخیر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف برجام است».
وی افزود: «همانگونه که مکررا توسط مقامات عالی رتبه کشور اعلام شده است، مصوبه اخیر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف برجام و تعهدات آمریکا در حقوق بین‌الملل مبنی بر عدم مداخله در روابط داخلی و بین المللی سایر کشورهاست. بر اساس اصول اولیه حاکم بر روابط بین الملل، دولت آمریکا مسئول اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور است و تحولات سیاسی داخل آمریکا و ارتباطات میان قوای مقننه و مجریه آن کشور تواند توجیهی برای اهمال و یا استنکاف از اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور محسوب شود».
سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان افزود: « رئیس جمهور ایالات متحده در برجام پذیرفته است که با استفاده از کلیه اختیارات خود، از قانونی و اجرایی شدن موارد مخالف برجام، منجمله مصوبه اخیر کنگره، جلوگیری کند».
بهرامی با بیان اینکه وزارت امور خارجه، رفتار دولت آمریکا در این زمینه را به صورت دقیق رصد کرده و گزارشی کامل به هیئت نظارت بر اجرای برجام به منظور تصمیم‌گیری و اقدام مقتضی ارائه خواهد کرد، اظهار داشت: « جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که به توافقات بین‌المللی خود پایبند است ولی برای کلیه شرایط، پیش‌بینی‌های متناسب را به عمل آورده و آمادگی لازم برای پاسداری مؤثر، قوی و مدبرانه از حقوق مردم ایران در هر شرایطی را ایجاد کرده است».
روحانی: مصوبه اخیر کنگره آمریکا به‌اعتقاد ما ناقض برجام است
و اما امروز (یکشنبه) حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان، در سخنانی در مجلس شورای اسلامی گفت: گزارش آژانس انرژی اتمی موید این واقعیت است که جمهوری اسلامی ایران در جهت اجرایی شدن برجام به تمامی تعهدات خود عمل کرده و به انها پایبند بوده است؛ اعتقاد داریم که برجام یک سند بین‌المللی است و به تایید شورای امنیت سازمان ملل رسیده است و اجرای دقیق و صحیح آن می‌تواند دستاوردهای فراوانی را برای همه کشورهای مشارکت کننده در آن و حتی کل جوامع بین‌المللی به همراه داشته باشد.
روحانی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران همانطور که مقام معظم رهبری نیز تاکید کرده‌اند هیچگاه نقض کننده برجام نبوده و نخواهد بود؛ ما به تعهدات خود پایبندیم، اما به عنوان رئیس‌جمهور کشور و رئیس شورای عالی امنیت ملی به صراحت اعلام می‌کنم که نقض برجام را از سوی هیچ یک از اعضای 1+5 تحمل نخواهیم کرد و به آن پاسخ مناسب خواهیم داد.
روحانی با بیان اینکه مصوبه اخیر کنگره آمریکا به اعتقاد ما با برجام مغایرات دارد و ناقض آن است، گفت: رئیس‌جمهور آمریکا موظف است با استفاده از اختیارات خود از تایید و به ویژه اجرای آن جلوگیری کند. صریحا اعلام می‌کنم چنانچه این مصوبه اجرایی شود نقض فاحش برجام بوده و پاسخ قاطعانه ما را به دنبال خواهد داشت؛ حتی امضای آن توسط رئیس‌جمهور آمریکا را نیز خلاف تعهدات آمریکا می‌دانیم و با عکس‌العملی مقتضی روبرو خواهد شد.
رئیس‌جمهور ادامه داد: لذا در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در جلسه همین هفته هیئت نظارت بر اجرای برجام تصمیمات لازم را اتخاذ خواهیم کرد و به اطلاع مردم خواهیم رساند.
به گفته روحانی جمهوری اسلامی ایران در اجرای مطلوب برجام مصمم است اما در مواجهه با هرگونه بدعهدی، تعلل، تاخیر و یا نقض در اجرای برجام نیز قاطعانه عمل خواهد کرد.
البته آمریکایی‌ها استدلال دیگری درباره تصویب طرح تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران دارند. در همین رابطه، «جان کربی» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به اینکه اوباما قانون تمدید تحریم‌های ایران را امضاء می‌کند، گفت: «همچنین لازم است این موضوع را یادآوری کنم که «جان کری» وزیر امور خارجه از اختیارات مربوط به استثناء قائل شدن در خصوص تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای استفاده می‌کند. ما همچنان بر اساس تعهدی که در برجام داده‌ایم، از روز اجرا به این سو، همه تحریم‌های مرتبط هسته‌ای را بر اساس اختیارات قانونی مستثنی می‌کنیم. تا مادامی که ایران به تعهداتش بر اساس توافق پایبند باشد ما هم به موضوع حفظ رفع تحریم‌ها بر اساس تعهدمان پایبند خواهیم بود».
باید منتظر ماند و دید بعد از امضاء این لایحه از سوی باراک اوباما، آیا مقامات آمریکایی برای تعلیق بندهای مرتبط به موضوع هسته‌ای قانون «ایسا» قدم بر می‌دارند یا خیر.
سمیه همایون‌روز