به گزارش عدالت خواهان گلستان"ابعاد مختلف فساد، علت واحد ندارد و تمام علل آن هم فاسد بودن حاكمان نیست. تكرار می‌كنم كه خوبی شخصی حاكمان هم گاهی درد را دوا نمی‌كند. شهید مطهری می‌فرمایند حتی اگر «افراد صالح» بخواهند در «سیستم ناصالح» عمل كنند، خوبی‌های آنان در دفتر كارشان محدود می‌شود و برآیند كاری انسان صالح در سیستم ناصالح، ناصالح خواهد بود. ما در صلاحیت شخصی بسیاری از مسئولان در بیست سال گذشته و اكنون شك نداریم. بخش مهمی از مسئله مربوط به سیستم مدیریتی است. بحث این است كه باید نظام رانت‌خواری اصلاح شود، نه آن‌كه رانت‌خواران عوض شوند؛ اصلاحات دینی یعنی این.
حضرت به مالك اشتر می‌فرمایند: «انّ للوالی خاصهٔ و بطانهٔ فیهم استئثار و تطاول»، خواه ناخواه حاكمی كه مسئولیتی را در حكومت اسلامی قبول می‌كند، دوستان، خویشاوندان و باند و حزبی دارد. اینان كم‌كم خصلت ویژه‌طلبی پیدا خواهند كرد و گمان می‌كنند از این به بعد با بقیه مردم فرق دارند. ایشان می‌فرمایند: این ذهنیت به طور طبیعی در انسان‌هایی كه تربیت نشده‌اند، وجود دارد. برخی می‌خواهند تو را دور بزنند. با خویشان تو شركت‌های پوششی تشكیل می‌دهند، ظاهر آن نیز قانونی است كه ما با هم شریك شده‌ایم و می‌خواهیم یك معامله سنگین انجام دهیم.
امام(ع) فرمودند، مراقب این تاكتیك‌ها باش، هیچ كاری كه زحمت آن به دوش مردم و منافع آن برای نزدیكان تو باشد، انجام مده. در حقوق عمومی كه همه مردم در آن مساوی هستند، مراقب باش كه خود و نزدیكانت را بر بقیه مردم مقدم نشماری. در مسئله حكومت، نسبت به خود، خویشاوندان، حزب و دوستان خود، حسن‌ظن نداشته باش، ولی به مردم، حسن‌ظن داشته باش. با حكومت و كسانی كه در اطراف تو هستند، با دقت برخورد كن. مردم اوضاع را می‌بینند و جلوی چشمان مردم این اتفاقات می‌افتد، نگو مردم نمی‌فهمند، ممكن است صدای اعتراض آنان موقتا درنیاید، اما به زودی بلند خواهد شد و پرده‌ها كنار خواهد رفت؛ یعنی اگر مسئول خطاكار از خدا هم نمی‌ترسد، به خاطر دنیای خود هم كه شده، باید از مردم خجالت بكشد.
● از رانت‌خواری تا محاربه
حضرت می‌فرمایند، پارتی‌بازی و باندبازی و تبارگرایی در حكومت، محاربه با دین است. امیرالمؤمنین(ع)، علاوه بر افرادی كه اسلحه برمی‌دارند و علیه حكومت اسلامی می‌جنگند و امنیت عمومی را بر هم می‌زنند، كسانی را كه در حكومت اسلامی، مسئولیت دارند و رانت‌خواری و سوءاستفاده شخصی و قبیله‌ای می‌كنند، محارب می‌خواند. حضرت امیر دست‌كم دو جا در نامه مالك اشتر می‌فرماید: اینان با خدا و رسول خدا اعلام جنگ كرده‌اند و محارب هستند. می‌فرماید: «انصف الله و انصف الناس»؛ با خدا و مردم انصاف داشته باش. خود و خویشانت و آنان كه در باند و حزب تو هستند، سوءاستفاده نكنید، در غیر این صورت، عادل نیستی و ستم كرده‌ای و هر كس كه به مردم ستم كند، گذشته از مردم كه دشمن او می‌شوند، خود خداوند دشمن اوست. پس كسی كه در حكومت دینی، سوءاستفاده كند، روبه‌روی دین، شمشیر كشیده است. هیچ چیز به اندازه ظلم اجتماعی و حكومتی، اوضاع را خراب و خشم خدا را نازل نمی‌كند.
در حكومت اسلامی حاكمان باید بدانند كه تحت نظارت مردم هستند و بر مردم هم واجب است كه امر به معروف و نهی از منكر كنند. امر به معروف و نهی از منكر، یك سیستم نظارت و اصلاحات دایمی است. تا وقتی یك بی‌عدالتی، فساد و رانت، در جامعه در حكومت وجود دارد، امر به معروف و نهی از منكر بر همه مردم واجب است.
امام حسن(ع) فرمودند: وظیفه مردم است كه اگر دیدند حاكمان به حق‌الله و حق‌الناس، درست عمل نمی‌كنند، صدایشان را بلند كنند و در برابر مسئولان حكومت بایستند. این عین عبارت امام حسن(ع) است. پس نظارت مردم و انتقاد مردم، نه فقط در حكومت اسلامی جایز، بلكه واجب و جزو فلسفه سیاسی حكومت اسلامی است. من معتقدم و قبول دارم كه نهادهای مردمی برای نظارت بر حاكمان و نقد آنان باید حتما تقویت شوند، اسم آن را می‌خواهید بگذارید جامعه مدنی، می‌خواهید بگذارید نهادهای حایل بین دولت و مردم، یا هر چیز دیگر. بحث بر سر اسم نداریم. آنچه مهم است، اهداف و روش‌هاست.
برای اجرای این حكم الهی كه عبارت است از نظارت مردم بر حاكمان و نقد حاكمان و به تعبیر امام حسن مجتبی(ع)، بالا بردن صدا و چشم در چشم حاكمان انداختن. باید تریبون‌ها، نهادها و جایگاه‌هایی به وجود بیاید تا این امر اسلامی تضمین شود. در دوران جنگ البته این موارد را نمی‌شد درست مطرح نمود و نمی‌شد باب اعتراضات وسیع به دولت را باز كرد. چون مسائل اصلی در خطر بود. ولی من معتقدم پس از جنگ باید راهكارهایی برای انتقاد از مسئولان و دولتمردان به وجود می‌آمد و به اندازه كافی به وجود نیامد. باید مكانیزمی به وجود بیاید كه بتوان بدون زدن ریشه حكومت دینی، به یافتن زخم‌های حكومت و جامعه و بی‌عدالتی‌ها موفق شد. مطبوعات در این قضیه قطعا نقش مهمی دارند. من به احزاب، با این كاركرد معتقد هستم. اگر احزاب و تشكل‌های دانشجویی با این مكانیزم عمل كنند، بزرگ‌ترین خدمت را به حكومت می‌توانند انجام دهند، ولی اگر تنها تخریب و هوچی‌گری باشد، گره‌ها كورتر می‌شود.